دوشنبه، 23 اردیبهشت ماه همین امسال بود که سرویس رسانه ایسنا تصمیم گرفت در ماه تولد استاد کاظم معتمدنژاد، برای او نکوداشت بگیرد؛ تا رسم شاگردی را به جا بیاورد. آخر وجود امثال او بود خبرگزاری دانشجویان ایران را تشویق کرد تا سرویس رسانه راه بیاندازد و استاد همیشه هر آنچه را در توان داشت برای این خبرگزاری در طبق اخلاص گذاشت و حمایت کرد.
استاد معتمدنژاد زمانی که سرحال بود، هر سال در مراسم روز خبرنگار و نشست‌های تخصصی ایسنا شرکت می کرد، لقب «نقطه‌ی عطف» را او به ایسنا داد، زمانی که کسالت جسمی، فعالیت‌های‌اش را تحت تاثیر قرار داده بود، در آخرین حضورش در نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها هم تنها در غرفه‌ی ایسنا حضور یافته بود، آخرین مقاله‌ی منتشرشده‌اش را در دیدار مدیران و خبرنگاران ایسنا با او، به‌مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات، از طریق این خبرگزاری منتشر کرد و غیره و غیره.
نکوداشت برگزار شد اما این‌بار بدون حضور او، او که دعوت‌های ما را با روی گشاده و بدون در نظر گرفتن مقام علمی‌اش پاسخ می‌گفت، این بار دعوت را بی‌جواب گذاشت چراکه توانایی پاسخ دادن نداشت اما جمعی از شاگردانش و نزدیکانش آمدند از او گفتند. در همین نشست بود که فریدون صدیقی- روزنامه نگار پیشکسوت - استاد معتمدنژاد را این‌گونه توصیف کرد: «او دریاست، دریاست، دریاست و برای دریا، پایانی وجود ندارد، او همیشه هست.»
آنچه که می‌خوانید بازخوانی گزارش نکوداشت چند دهه خدمات علمی پروفسور کاظم معمتدنژاد، پیر رشته‌ی علوم ارتباطات ایران، در خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) است. مراسم گرامی‌داشت خدمات مردی که هرچند خودش به‌دلیل کسالت جسمانی و بستری بودن در بیمارستان، در میان جمع حضور نداشت، اما تشویق ممتد شاگردانش از چند نسل، فضایی احساسی و تؤام با امید را ایجاد کرد، امیدی که ناامید شد.
این مراسم روز (دوشنبه، 23 اردیبهشت‌ماه) به‌بهانه‌ی هفتاد‌ونهمین سالگشت تولد استاد معتمدنژاد و در آستانه‌ی هفته‌ی ارتباطات، با حضور استادان رشته‌ی علوم ارتباطات و روزنامه‌نگاری، محمدمهدی فرقانی، مهدخت بروجردی، سیدوحید عقیلی، فریدون صدیقی، علی‌اکبر قاضی‌زاده، امیدعلی مسعودی، حسین‌علی افخمی و جمعی از خبرنگاران و دست‌اندرکاران این خبرگزاری برگزار شد.
در ابتدای این نشست، علیرضا بهرامی - دبیر گروه فرهنگی ایسنا - در سخنان آغازین، اقدام این خبرگزاری را در برگزاری نشست تجلیل استاد معتمدنژاد، از چند جهت قابل تحلیل دانست؛ اول این‌که بسیاری از خبرنگاران یا مدیران ایسنا به‌واسطه‌ی دانشگاه، به‌طریقی از محضر استاد معتمدنژاد کسب فیض کرده‌اند، دیگر آن‌که وی در طول حیات ایسنا نسبت به این خبرگزاری لطف ویژه داشته و یکی از آخرین مقاله‌های علمی خود را هم به‌مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات، برای نخستین‌بار از طریق ایسنا منتشر کرده است.
او افزود: خبرگزاری دانشجویان ایران دو یادگاری ماندگار دیگر از استاد به ارمغان دارد؛ یکی این‌که ایشان در چند سخنرانی خود، ایسنا را یکی از نقطه‌های «عطف» تاریخ رسانه‌یی ایران دانسته است. از منظری دیگر، دکتر معتمدنژاد بارها در سخنرانی‌های خود تاکید داشته است، در‌حالی‌که معمولا رسانه‌ها برمبنای «قدرت» یا «ثروت» شکل می‌گیرند، ایسنا برمبنای «معرفت» شکل گرفته است.
وی در ادامه تأکید کرد آرزوی جمع بر این است که تن دکتر معتمدنژاد بتواند عقب‌ماندن از روح پرتلاش او را جبران کند، و در ادامه از حاضران در نشست دعوت کرد که سخنانی را برای ثبت در حافظه‌ی تاریخ، درباره «کاظم معتمدنژاد» بیان کنند.
محمدمهدی فرقانی: ادبیات حوزه‌ی ارتباطات وام‌دار استاد معتمدنژاد است
دکتر محمدمهدی فرقانی درباره‌ی پروفسور معتمدنژاد گفت: بخش عظیمی از ادبیات حوزه‌ی ارتباطات وام‌دار نظریه‌پردازی‌های استاد معتمدنژاد است و زبانی که ما امروز با آن در حوزه‌ی ارتباطات سخن می‌گوییم، نادانسته از او وام گرفته‌ایم.
این استاد رشته‌ی ارتباطات اظهار کرد: 42 سال از نخستین دیدار من با استاد در دانشگاه علوم ارتباطات می‌گذرد و با توجه به این شناخت، مطمئنم اگر حال دکتر کمی بهتر بود، قطعا در این جلسه حضور پیدا می‌کرد. استاد معتمدنژاد هرجا احساس کند حضورش در آنجا مغتنم است دریغ نمی‌کند. امیدواریم سایه‌ی او بر سر ما مستدام باشد.
فرقانی افزود: اگر روزها و ساعت‌ها درباره‌ی او صحبت کنیم کم است؛ چراکه زندگی کردن در سایه‌ی بلند او، خیلی چیزها را در ذهن و روح آدم رسوب می‌دهد. مهربانی‌اش زندگی را تکراری نمی‌کند و لطف و حمایتش شامل حال همه است.
وی با اشاره به عملکرد استاد معتمدنژاد، اظهار کرد: در مباحث روزنامه‌نگاری فنی، بحث‌های مربوط به آزادی مطبوعات، تدوین مقررات و ضوابط حقوقی درباره‌ی نظام جامع رسانه‌ها، مدیون فعالیت‌های ایشان است. استاد معتمدنژاد چهار متن حقوقی مهم در حوزه مطبوعات آماده کرد تا زمانی که شرایط فراهم شود آن‌ها را به‌دست انتشار بسپارد. این چهار متن درباره‌ی استقلال حرفه‌یی، استقلال اقتصادی و اخلاق حرفه‌یی تدوین شده است.
این استاد رشته‌ی ارتباطات با بیان این‌که آثار وجودی استاد معتمدنژاد را در سه حوزه می‌توان دسته‌بندی کرد، افزود: در حوزه‌ی علمی، به کتاب‌های متعدد ایشان و احیای علوم ارتباطات در ایران می‌توان اشاره کرد. همچنین در حوزه‌ی اخلاق به شاگردپروری که در مفهوم عالی توسط ایشان تبلور پیدا کرد و در حوزه‌ی خدمت‌گزاری به حضور بی‌وقفه‌ی ایشان در هر جایی که به او نیاز بود، می‌توان اشاره کرد.
علی‌اکبر قاضی‌زاده: روزنامه‌نگاران هنوز به کتاب استاد معتمدنژاد محتاج‌اند
همچنین در این نشست علی‌اکبر قاضی‌زاده اظهار کرد: هر کسی که در این سال‌ها به حرفه‌ی روزنامه‌نگاری وارد شده، یا شاگرد دکتر معتمدنژاد بوده یا با واسطه، از او روزنامه‌نگاری را یاد گرفته است. حرفه‌ی روزنامه‌نگاری وام‌دار همیشگی او خواهد بود.
این استاد رشته‌ی روزنامه‌نگاری گفت: 42 سال پیش، افتخار شاگردی او را در کلاس‌های روزنامه‌نگاری داشتم؛ اما حالا دریغ می‌خورم که چرا قدر آن لحظات را آن‌گونه که باید ندانستم و پس از سال‌ها، آرزوی یک لحظه حضور در کلاسی را دارم که استادی مانند او را دارد. استاد معتمدنژاد آبروی حرفه‌ی روزنامه‌نگاری است.
قاضی‌زاده با تأکید بر این‌که استاد معتمدنژاد از هیچ چیزی برای شاگردانش دریغ نمی‌کند، بیان کرد: هرجا سخنی از مطبوعات و ارتباطات بوده و از ایشان نیز دعوت شده، بدون آن‌که مراتبی را رعایت کند، در آنجا حضور پیدا کرده است. امیدواریم خداوند سلامت کامل رابه ایشان بازگرداند.
او ادامه داد: گواهی می‌دهم بعد از سال‌ها، هنوز هم کتاب روزنامه‌نگاری استاد معتمدنژاد مرجع است و هنوز هم روزنامه‌نگاران به این کتاب محتاج‌اند.
قاضی‌زاده با بیان این‌که تعصب و احترام نسبت به حرفه‌ی روزنامه‌نگاری بخش مهمی از شخصیت استاد معتمدنژاد است، اضافه کرد: من شاهد تعصب آقای دکتر نسبت به روزنامه‌نگاری حرفه‌یی بوده‌ام. ایشان همیشه بر لزوم وجود محیطی خالی از تشنج‌های بیرونی تأکید داشت و برای حقوق مطبوعات در دولت‌ها و وزارتخانه‌های مختلف کار و با سلاح استدلال تلاش کرد که سر و سامانی به این حرفه بدهد.
امیدعلی مسعودی: یک کتاب استاد معتمدنژاد مسیر زندگی‌ام را عوض کرد
دکتر امیدعلی مسعودی دیگر سخنران نشست بود که گفت: خواندن یک کتاب از استاد معتمدنژاد، پدر رشته‌ی ارتباطات در ایران، موجب شد مسیر زندگی من تغییر کند.
این استاد رشته‌ی ارتباطات اظهار کرد: قرار بود من در رشته‌ی جامعه‌شناسی درس بخوانم؛ اما با خواندن کتابی از دکتر معتمدنژاد، رشته‌ی روزنامه‌نگاری را انتخاب کردم. ایشان فردی با اخلاق، منطقی و آرام است و موجب شد که شتاب‌زدگی‌های من نیز آرام شود.
او ادامه داد: استاد معتمدنژاد پایه‌گذار چند درس نوین در حوزه‌ی ارتباطات است و مرجع اصلی دروسی مانند تحلیل محتوا، مطالعات انتقادی و حقوق ارتباطات نیز به‌شمار می‌آید.
مسعودی تأکید کرد: من از ایشان یاد گرفتم که می‌شود کارهایی جدید در حوزه‌ی ارتباطات انجام داد و رشته‌های جدید تأسیس کرد. استاد معتمدنژاد به من شجاعت را یاد داد تا بتوانم به میدان‌های پر از مین پژوهش وارد شوم.
سیدوحید عقیلی: سیمای دکتر معتمدنژاد درس می‌دهد
دکتر سیدوحید عقیلی نیز در ادامه گفت: سیمای استاد معتمدنژاد بسیار نازنین است و به آدم درس زندگی می‌دهد.
این استاد رشته‌ی ارتباطات اظهار کرد: تأکیدهای استاد بر مسوولیت و استقلال روزنامه‌نگاری، بسیار مهم است. ایشان در این سال‌ها با رعایت تعادل و دوراندیشی به‌نحوی حرکت کرد که هنوز ثبات دارد و دانشجوهای ایشان درپی عملی کردن راه او هستند.
او ادامه داد: حدود سال 1368 زمانی که در «تهران‌تایمز» کار می‌کردم به دانشگاه علامه طباطبایی رفتم تا منابع درس روزنامه‌نگاری را بگیرم که با راهنمایی دکتر معتمدنژاد مواجه شدم. کتاب‌های حوزه‌ی روزنامه‌نگاری با نام ایشان عجین شده‌اند و منش و شخصیت استاد معتمدنژاد برای تمام شاگردانش الگو است.
فریدون صدیقی: دکتر معتمدنژاد دریاست
فریدون صدیقی اما در توصیف استاد کاظم معتمدنژاد، پس از خواندن شعری با مضمون پنهان ماندن گریه‌ی ماهی‌ها در آب، گفت: او دریاست، دریاست، دریاست و برای دریا، پایانی وجود ندارد، او همیشه هست.
این استاد رشته‌ی روزنامه‌نگاری با بیان این‌که من متأسفم از این‌که شاگرد مستقیم این استاد نبودم، اظهار کرد: من سایه‌نشین شخصیت آن بزرگوار بودم. ایشان شخصیتی است به‌مثابه کسانی که در تاریکی سایه دارند. به همین دلیل، کسانی که لایق پیگیری راه و روش او بودند در تاریکی هم می‌توانند راه بروند و نمی‌مانند.
او ادامه داد: استاد معتمدنژاد شخصیتی دراماتیک با معنای سینمایی دارد؛ بعضی‌ها شخصیتی مقطعی دارند و بعضی دیگر تاریخی، شخصیت استاد معتمدنژاد شخصیتی تاریخی است.
صدیقی با اشاره به سابقه‌ی آشنایی‌اش با استاد معتمدنژاد گفت: سال‌ها پیش در روزنامه‌ی کیهان طرح موضوعی کردیم و من گفتم می‌خواهم مفاهیم سینما و روزنامه‌نگاری را به یکدیگر بیامیزم. او به من گفت به جای حرف زدن، سعی کن بنویسی. حاصل این تلنگر، مقاله‌ای بود زیر عنوان قطعاتی برای پازل تیترنویسی در مطبوعات.
او افزود: درس‌آموزی، یکی از خاصیت‌های استاد معتمدنژاد در زمانه‌ای است که ما فرصت‌های درس‌آموزی را از دست می‌دهیم. من عمیقا با همه‌ی وجودم و قلبم برای او آرزوی تندرستی می‌کنم.
مهدخت بروجردی: دفاع از آزادی مطبوعات از دغدغه‌های استاد معتمدنژاد است
دکتر مهدخت بروجردی نیز در ادامه مراسم نکوداشت پروفسور معتمدنژاد گفت: همه‌ی فعالان حوزه‌ی ارتباطات در ایران با تمام وجود دکتر معتمدنژاد را حس کرده‌اند.
این استاد رشته‌ی ارتباطات با بیان این‌که از معرفت ایسنا برای برگزاری چنین نشستی تشکر می‌کنم، اظهار کرد: دفاع از آزادی مطبوعات و تأکید بر مسوولیت‌های روزنامه‌نگاری از دغدغه‌های استاد معتمدنژاد است. ایشان در عمل، بدون هیچ‌گونه هیاهویی شاگردپروری را محقق ساخت.
وی ادامه داد: گروه ارتباطی که امروز در دانشگاهی که قطب ارتباطات کشور نام گرفته است فعالیت می‌کند، همه شاگردان استاد معتمدنژاد هستند. یکی از آرزوهای من این بود که بتوانم از استاد معتمدنژاد تقلید کنم؛ اما تقلید از ایشان کار بسیار دشواری است.
او افزود: پشت سر دکتر معتمدنژاد همواره یک همکار موفق بوده که هیچ‌گاه نامی از ایشان برده نشده است؛ دکتر بدیعی همکار استاد معتمدنژاد است که بدون هیچ ادعایی به فعالیت در کنار ایشان پرداخته است.
پایان‌بخش این مراسم، قیام حاضران و تشویق ممتد استاد معتمدنژاد به‌پاس سال‌ها خدمات علمی و معنوی او بود.
انتهای پیام