استاندار آذربايجان شرقي در حالي خردادماه از انعقاد تفاهم نامه جديد بين وزارت كشور و واگن ساز چيني براي ساخت 315 واگن قطار شهري تبريز، اصفهان و شيراز خبر داد كه مسوولان وزارتخانههاي صنايع و معادن و كشور، بعد از بازديد سال گذشته از كارخانه واگن ساز چيني و تاييد اين که آنها بعد از دو سال و نيم از واگذاري اين قرارداد، هيچ گونه اقدامي انجام ندادهاند، تصميم گرفته بودند که اين سفارش را به واگن‌سازان داخلي دهند.
در همان زمان، عبابافي، مديرعامل قطارشهري تبريز، در گفت‌وگو با ايسنا، عدم اقدام به كار واگنساز چيني را رد و اظهار کرده بود که با آن كه كار طراحي واگن طولاني شده، ولي اكنون اين كار اتمام يافته و شركت چيني وارد فاز ساخت واگن شده است و با پرداختي که سازمان قطار شهري تبريز، سال گذشته از طريق شركت مادر تخصصي حمل و نقل ريلي ايران به اين شركت چيني داشته، قرار شد بعد از امضاي تفاهم‌نامه طي 18 ماه اين واگن‌ها به ما تحويل داده شود.
اين در حالي است که طاهري، مديرعامل واگن سازي پلورسبز کرمان، آن چه را که در بازديد از شرکت چيني مشاهده کرده، متفاوت از اظهارات عبابافي دانسته و تصريح کرده که در بازديد از شركت چيني، آنان فقط قسمتي از توانايي هايشان را نشان دادند و اعلام كردند تا زماني كه پيش پرداخت واريز نشود، كار طراحي و اجرا را شروع نميكنند و تا جايي كه من مي‌دانم مشخصات فني اين واگن‌هاي قطار شهري هنوز مشخص نشده است. آن وقت چگونه چيني‌ها طراحي را انجام دادهاند؟!
علاوه بر اين طبق برنامه قرار است بدنه واگن‌هاي اين سه استان از فولاد كربن استيل ساخته شود که در بازديد از كارخانه چيني، مشخص شد آنها هيچ گونه تجربهاي در ساخت بدنه كربن استيل براي ساخت واگن مترو ندارند؛ در حالي که بدنه طراحي شده واگن ملي كشور، فولاد كربن استيل است و قابليت تغيير بر اساس شرايط جغرافيايي استان‌ها را نيز دارد.
با وجود آن که برخي از مسوولان مدعي بودند چيني‌ها ظرف 18 ماه، يعني تا پايان اسفند 1389 اولين سري واگن‌ها را تحويل خواهند داد، اما با توجه به مشاهدات مسوولان، تا بهمن سال گذشته چيني‌ها هيچ گونه طراحي را شروع نكرده بودند كه بخواهند اسفند 1389 واگني را تحويل دهند. ضمن اين که اگر در همان بهمن ماه، براي طرف چيني گشايش اعتبار مي‌شد، حداقل زمان تحويل اولين سري از واگن توسط چيني‌ها 28 ماه پس از شروع بود، نه 18 ماه.
اين در حاليست که با توجه به ساخت واگن ملي در کشور، واگن سازان داخلي از نظر طراحي يك سال و نيم از سازنده چيني جلوتر هستند و در صورت ارائه اين سفارش به آنها تحويل اولين سري از 315 واگن قطار شهري 18 ماه تخمين زده مي‌شود.
علاوه بر اين، طاهري از کاهش هزينه طراحي و قطعات وارداتي از اروپا و افزايش كيفيت محصول ساخت داخل با توجه به قطعات و نظارت مشاور اروپايي نسبت به سازندگان چيني در صورت واگذاري توليد 315 واگن قطار شهري اصفهان، تبريز و شيراز به سه واگن ساز داخلي خبر داد.
جالب است که برخي از مسوولان با اشراف به اين موضوع، درحالي دليل واگذاري اين سفارش به چيني‌ها را عدم توانايي سازندگان داخلي عنوان ميکنند که مديرعامل سازمان قطارشهري تبريز بر پايين بودن كيفيت محصولات چيني اذعان دارد و براي رفع كيفيت پايين محصولات چيني از ملزم کردن سازنده چيني به تامين 60 درصد قطعات، از طريق شركتهاي اروپايي خبر ميدهد.
گفتني است، طبق قرارداد وزارت كشور با واگن ساز چيني، قسمت اصلي قطعات مربوط به نيروي محركه اين واگن‌ها، ساخت آلمان است و تنها قسمت بدنه، روشنايي‌هاي مربوط به واگن‌ها، دكوراسيون و فريم كف واگن‌ها ساخت چين خواهد بود.
اين در حاليست که ارتباط واگن سازان داخلي با شركتهاي معتبر اروپايي همچون آلستوم، زيمنس، بومبارديه سوئد و ABB ، انتقال تكنولوژي از سوي اين شركتها به سازندگان داخلي و ساخت نمونه واگن ملي در كشور، خود نشان از تواناييهاي كشور در ساخت واگن قطار شهري دارد.
در همين زمينه سعيد فائقي - مديرعامل شركت توسعه صنايع حمل ونقل ريلي گسترش، بر كيفيت واگن‌هاي داخلي نسبت به واگن‌هاي ساخت چين تاکيد کرده و از لحاظ كيفي محصولات ايراني را به استانداردهاي اروپا بسيار نزديك‌تر ميداند.
اگر چه به گفته احمد عليرضا بيگي - استاندار آذربايجان شرقي، طبق قرارداد جديد براي هماهنگي و تسريع در تحويل واگن‌هاي قطار شهري تبريز مقرر شده است 20 درصد ساخت واگن‌ها در کشور چين و 80 درصد بقيه با همکاري آن کشور و با مشارکت سرمايه‌گذاران و بخش خصوصي در تبريز صورت گيرد. اين در حالي است که رزازي - مديرعامل سابق واگن پارس، ضمن تاکيد بر اينکه ساخت کارخانه جديد توجيه اقتصادي و زماني ندارد، افزوده بود: تا بهره‌برداري از كارخانه، حداقل دو سال و نيم زمان نياز است كه در اين مدت، نه تنها واگن هاي مورد نياز، توليد شده و ديگر احتياجي به كارخانه جديد نيست، بلكه ظرفيت مازادي به كارخانه‌هايي كه ظرفيت خالي دارند، اضافه مي‌شود.
نکته حائز اهميت ديگر آن است که در حالي که 49 درصد از سهام واگن پارس به عنوان بزرگترين واگن ساز کشور، در واگذاري سال گذشته به بخش خصوصي با وجود حمايت هاي دولتي متقاضي نداشت و با توجه به ظرفيت هاي خالي واگن‌سازان داخلي، کدام بخش خصوصي حاضر است در ساخت کارخانه جديد مشارکت کند؟!
البته با آن که برخي ديگر از بهره‌برداران، دليل سفارش به سازندگان چيني را آماده بودن خطوط و عدم توانايي سازندگان داخلي در تحويل به موقع واگن‌ها عنوان ميکنند، اما فائقي، سفارش دير هنگام به سازندگان داخلي را دليل اين موضوع مي داند: "دو سال و نيم منتظر شركت چيني مانديم، اما كار به جايي نرسيد، اما وقتي اسم توليد كننده داخلي به ميان مي‌آيد، نمي‌خواهيم كه كار يك هفته هم منتظر بماند! اگر از ابتدا، اعتبار تهيه 315 واگن قطار شهري را به وزارت صنايع و معادن داده بودند، تا كنون واگن‌ها آماده تحويل به قطار شهري‌هاي استان‌ها شده بود."
شاملو- مدير عامل شركت واگن سازي تهران نيز ميگويد: "بهره‌برداران اگر فكرمي‌كنند با قرارداد بستن با سازنده چيني مي‌توانند سريع‌تر به نتيجه برسند، اشتباه مي‌كنند؛ چرا كه يك سال قبل از بستن قرارداد با چيني‌ها براي ساخت 315 واگن قطار شهري، قطار شهري تهران با شركت واگن سازي تهران براي ساخت 65 دستگاه قطار شهري قرارداد بست كه امسال 30 دستگاه از اين تعداد را به آنها تحويل خواهد داد، در صورتي كه بعد از دو سال تاكنون سازنده چيني هيچ اقدامي صورت نداده است."
به گزارش ايسنا، با توجه به قانون استفاده از حداكثر توان داخلي، سفارش ساخت واگن قطار شهري به سازندگان خارجي با وجود تواناييهاي سازندگان داخلي غيرقانوني است. در همين زمينه، فائقي معتقد است که در حال حاضر، رعايت اين قانون تنها به لحاظ شكلي صورت ميگيرد، نه محتوايي.
ضمن اين كه وي دور زدن اين قانون را از سوي بهره‌برداران راحت عنوان ميکند؛ چرا که با احتساب 51 درصد سويل (زير ساخت) و 49 درصد تجهيزات و افزايش هدوي (سر فاصله) از دو دقيقه به هفت دقيقه، اگر 100 درصد از واگن‌ها نيز وارد شوند، به ظاهر اين قانون رعايت شده است.
اگر چه برخي از مسوولان معتقدند واردات واگن از چين منجر به انتقال تکنولوژي به داخل مي‌شود، اما اگر قرار بود انتقال تکنولوژي به داخل کشورفقط از طريق واردات آن هم تنها از چين صورت گيرد، بعد از ورود واگن‌هاي چيني از ابتداي افتتاح قطار شهري در ايران، اين کار بايد صورت گرفته باشد.
گفتني است، در قراردادي که دوسال و نيم پيش براي ساخت 315 واگن با چيني‌ها امضا شد، چيني‌ها متعهد به انتقال فقط 15 درصد از تکنولوژي شدند که آن هم در زمينه هاي مورد نياز کشور نبود.
در همين زمينه رزازي خاطرنشان كرد: "گاهي ممكن است خارجي‌ها اظهار علاقه كرده و در ايران خط مونتاژ راهاندازي كنند، اما واقعيت اين است كه اين شيوه هرگز منجر به انتقال تكنولوژي و ساخت داخل به معني واقعي نمي‌شود و فقط نمايشي از توليد داخلي است.
ولي الله روشن - مدير كل دفتر پروژهيابي جهاد دانشگاهي نيز با بيان اينكه هركجا كه خارجي كم آورده و پروژه را رها كرده است، از جهاد دانشگاهي كمك خواسته‌اند، يادآور شد: "طي گفت‌وگويي كه با ايدرو داشتيم، به آنها خاطرنشان كرديم در صورتي كه تست برق و الكتريكال ساخت واگن را به جهاد دانشگاهي بسپاريد ابتدا با 20 درصد بومي سازي شروع مي‌كنيم و در پايان 90 درصد بومي تحويل مي‌دهيم. 10 درصد باقي هم برند شركت اروپايي است كه سازنده داخلي ملزم به همكاري با اوست."
نکته بسيار مهم ديگري که بايد مورد توجه قرار گيرد، بالا بودن قيمت واگن‌هاي چيني با توجه به کيفيت پايين آن نسبت به مشابه اروپايي است. در حالي که واگن سازان داخلي قيمت تمام شده واگن در داخل را قابل رقابت با نمونه مشابه چيني عنوان مي‌كنند.
در همين زمينه، طاهري با ابراز تاسف از بيتوجهي مسوولان به اين موضوع، تصريح كرد: "برگزاركنندگان مناقصه‌هاي داخلي از سازنده ايراني انتظار دارند كه از قطعات اروپايي استفاده كند، اما در آخر قيمت محصول ساخت داخل كمتر از قيمت چيني تمام شود، در حالي كه از طرف چيني چنين توقعي ندارند و به همان قطعات چيني راضي هستند."
حال با وجود رهنمودهاي مقام معظم رهبري مبني بر ضرورت حمايت مسوولان از توليد داخلي، واگن سازان داخلي از گشايش راحت و سريع خط اعتبار و تامين اعتبارات براي واگن سازان چيني گلايهمند هستند.
در همين زمينه طاهري اظهار کرد: "پلور سبز چهار سال پيش قراردادي با شركت جوبار منعقد كرد، اما در اين مدت نمايندگان هر دو طرف نتوانستند اعتبار لازم براي توليد را از حساب ذخيره ارزي بگيرند و به همين علت بانك به شركت جوبار پيشنهاد داد كه در صورت تعويض شركت پلور سبز با يك شركت خارجي، ظرف چند ماه براي آنها LC باز مي‌كنند."
صوفي - مديرعامل ايريكو نيز با بيان اين كه اگر تمام نيروها در كشور هم صدا و يك جهت از ساخت داخل حمايت مي‌كردند، وضع بهتر از اين بود، تنها عامل پيشرفت صنعت حمل و نقل ريلي را حمايت دولت دانست و براين كه دولت بايد خريدار دسته اول واگن‌سازان داخلي باشد، تاكيد كرد.
اما اشرف‌نيا- معاون عمراني و فني استاندار آذربايجان شرقي، درحالي با ارزيابي مثبت از رشد اقتصادي چين، اين كشور را همكار مناسبي براي امضاي قرارداد توسعه و پيشرفت ميداند که اين کشور در قطعنامه شوراي امنيت به تحريم اقتصادي ايران راي داده است. آيا باز هم از نظر مسوولان اين کشور همكار مناسبي براي امضاي قرارداد توسعه و پيشرفت کشور است؟
هر چند به گفته شهرام دبيري- رئيس شوراي اسلامي شهرستان تبريز، پس از سفر به چين و بازديد از صنايع اين كشور، در اين مدت چيني ها بيكار ننشسته‌اند و براي پيشرفت كشورشان تلاش كرده‌اند.
اما بايد ديد مسوولاني كه چنين مبهوت پيشرفت چين شدهاند، آيا پيشرفتهاي خودمان را در سالهاي اخير ديدهاند؟ آيا تاکنون خود گامي موثر براي پيشرفت کشور برداشتهاند؟
جاي تعجب است که چگونه مسوولان دو سال و نيم تاخير يك شركت چيني را براي ساخت فقط 315 واگن قطار شهري ناديده ميگيرند و از سپردن اين پروژ به واگن‌سازان داخلي به بهانههاي واهي سر باز ميزنند و حاضرند دوباره به اين مار زرد خوش خط وخال اعتماد كنند!
انتهاي پيام