افتتاح سايت خودروسازي سايپا در كاشان و ترديد زبانشناسان در ايراني بودن نام "تيبا"!
صبح امروز سايت خودروسازي شركت سايپا با نام ساميار با حضور رييس جمهور، وزير صنايع و معادن، مديران سايپا و تني چند از مقامات در كاشان به بهرهبرداري رسمي رسيد. به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در اين مراسم كه از خبرنگاران حوزه صنعت و خودرو براي پوشش آن دعوت نشده بود، خودرو ايراني سايپا با نام جديد "تيبا" براي دومين بار - پس از رونمايي آن در آذر 1387 در سالن اجلاس سران تهران - در معرض ديد رييس جمهور قرار گرفت؛ البته با اين تفاوت كه امروز از مهرداد بذرپاش كه كارهاي نهايي راهاندازي اين سايت و توليد اين خودرو در دوران مديريت وي در سايپا انجام شده بود، خبري نبود. سايت ساميار براي توليد خودروهاي پرايد صبا، مرواريد (سايپا 111) و تيبا (مينياتور سابق) برنامهريزي و ظرفيتسازي شده است، البته با اين توضيح كه اين كارخانه پيشتر در اختيار شركت زامياد بوده و قرار بود در آنجا خودرو شوكا توليد شود. حتي گويا پيش از آن يك بار شركت زامياد اين سايت را به عنوان خط توليد محصولات خود افتتاح كرده بود! داستان پيشفروش تيبا (مينياتور سابق) هم كه نيازي به توضيح ندارد و اين كه در نهايت مشتريان اين خودرو مجبور شدند اواخر پارسال به جاي اين خودرو، پرايد صبا تحويل بگيرند و عطاي خودرو جديد سايپا را به لقايش ببخشند؛ البته به جز عدهاي محدود كه هنوز منتظرند. امروز هم كه مديران سايپا درباره زمان تحويل اين خودرو پاسخ مشخصي ندادند تا خيال اين دسته از مشتريانشان را آسوده كنند. مينياتور كه پيشتر با انتقادات زيادي در داخل نسبت به ايراني نبودن نامش مواجه شده بود، در نهايت با ابراز نارضايتي مقام معظم رهبري از نام غير ايراني آن در بازديد نوروزيشان از نمايشگاه دستاوردهاي صنعت خودرو، قرار بر تغيير نام آن گرفته و براي اين منظور از سوي سايپا فراخوان هم داده شد. در نهايت مسوولان وزارت صنايع و معادن و مديران سايپا اعلام نام جديد اين خودرو را به افتتاح سايت ساميار موكول كردند. به هر طريق سايت ساميار امروز به بهرهبرداري رسمي رسيد و همانطور كه ايسنا روز گذشته پيشبيني كرده بود، نام "تيبا" روي خودرو جديد سايپا گذاشته شد؛ ولي گويا حاشيههاي خودرو ايراني سايپا تمامي ندارد! در پي بررسيها و پيگيريهاي خبرنگار ما از استادان زبانشناس ايراني، تعدادي از آنان اظهار كردند كه تاكنون چنين اسمي را نشنيدهاند و برخي ديگر نيز عنوان كردند كه "تيبا" نام ايراني نيست. به عنوان نمونه، فريدون جنيدي - استاد زبانهاي باستاني - در اين باره ميگويد: « تيبا واژهاي ايراني نيست. اگر ميخواهند اين نام را انتخاب كنند، بايد بگذارند آهو. تيبا از زبان سامي به گونه هُزوارِش در خط پهلوي به كار رفته است. نبايد آن را تيبا خواند؛ بلكه آهوك خوانده ميشود، مساوي با آهو.» وي كه فرهنگ هزوارشهاي دبيرهي پهلوي را نوشته است، در توضيح بيشتر عنوان ميكند: «بعضي واژهها از زبانهاي همسايههاي ايران مثل عربي، عبري، گاهگاه مَندايي و در بعضي موارد كَلداني و اَكَّدي به صورت هزوارش وارد خط پهلوي شده و نه زبان پهلوي. اين واژهها به صورت هزوارش نوشته و به صورت پهلوي خوانده ميشدهاند.» او مي افزايد: «نخستين كسي كه بعد از اسلام دربارهي هزوارش سخن گفته، ابن مقفع (روزبه پارسي) است. در كتاب گرامي الفهرست، ابن النديم از او نقل قول كرده كه هزوارشها واژههايي است سامي كه براي مثال به صورت سامي، تيبا نوشته ميشود و به صورت پهلوي، "آهوك" مساوي "آهو" خوانده ميشود. مثالي كه از ابن مقفع نقل شده، "لَخما"ست كه آن را لَخما مينويسند و چون بخواهند بخوانند "نان" ميخوانند يعني "خُبُز" يا آنكه مينويسند "بُسرا" و ميخوانند "گوشت" يعني "لَحم". جنيدي همچنين متذكر ميشود: «هزوارشها در همهي خطهاي جهان هست به جز خط فارسي و اوستايي. مثال آن اين است كه در عربي، مينويسند عيسي و ميخوانند عيسا؛ در انگليسي مينويسند نيگهت (night) و ميخوانند نايت و در فرانسه مينويسند اِست (est) و ميخوانند اِ. اينگونه نوشتن و خواندن را در زبانهاي اروپايي، ايدئوگرام ميگويند و در زبان پهلوي، هزاورش يعني به زبان آوردن.» اينكه آيا نام جديد خودرو توليدي سايپا باز هم دچار تغيير خواهد شد يا نه موضوعي است كه به تصميم مسوولان بستگي دارد و به عبارت مهمتر شايد براي مردم، نام اين خودرو چندان مهم نباشد، بلكه زمان توليد و عرضه آن مهم است كه اميد است مسوولان سايپا در اين باره اطلاعرساني شفاف انجام دهند. انتهاي پيام