يك پژوهش‌گر: آيا وضعيت موجود در حوزه‌ي پژوهش‌هاي علمي مطلوب است؟ مرجعي درباره‌ي فهرست نسخ خطي در ميراث فرهنگي وجود ندارد
يك پژوهش‌گر در سومين روز از برنامه‌هاي هفته‌ي پژوهش در پژوهشگاه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، گفت: دغدغه‌ي بزرگ من اين است كه در شرايطي كه مي‌دانم، كمبود ابزار براي يك پژوهش‌گر وجود ندارد، چرا كارهاي ما معمولا به توليد فرهنگي منجر نمي‌شود؟ به گزارش خبرنگار بخش ايران‌شناسي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در سومين روز برنامه‌هاي هفته‌ي پژوهش پژوهشگاه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كه به پژوهشكده‌ي مردم‌شناسي، زبان و كتيبه‌ها اختصاص داشت، رييس اين پژوهشكده و كارشناسان آن سخنراني كردند. در ابتداي اين مراسم، محمدمهدي لبيبي ـ رييس اين پژوهشكده ـ با بيان اين‌كه مجموعه كارهاي انجام‌شده پس از يك دوره‌ي زماني خاص مي‌تواند نشان دهد، چه گروه‌هايي فعاليت كرده‌اند، گفت: نكته‌ي قابل توجه اين است كه گرچه اهميت مسائل تاريخي را قبول داريم، ولي نبايد خيلي در آن‌ها توقف كنيم، بلكه بايد به‌سراغ مسائل كاربردي و روز برويم و به اين ترتيب، در حوزه‌هاي جديد فعاليت كنيم. او با اشاره به بسياري از تحقيقات جالب در حوزه‌هاي مختلف اين پژوهشكده كه براي مردم عادي نيز مي‌توانند قابل توجه باشند، بيان كرد: خوشحالم كه به يك بخش بين رشته‌يي نزديك مي‌شويم و با جايي كه با حوزه‌هاي ديگر پيوند دارد، ارتباط برقرار مي‌كنيم. پژوهشكده‌ي مردم‌شناسي، زبان و كتيبه‌ها كه از ادغام دو پژوهشكده‌ي به‌وجود آمده است، اهميت بسيار زيادي بين ديگر پژوهشكده‌ها خواهد داشت، زيرا موضوع مردم‌شناسي بسيار كاربردي و مهم است، به‌طوري كه بسياري از كشورها در مقايسه با ايران، اهميت بيش‌تري براي اين حوزه قائل‌اند. وي با اشاره به اين ايام و اين‌كه از موضوع‌هاي علمي نيز مسائل اخلاقي را مي‌توان درك كرد، اظهار داشت: از طريق مردم‌شناسي مي‌توان فهميد، افرادي كه باورهاي متفاوتي با ما دارند، مي‌توانند برحق باشند و مسائلي را مطرح كنند كه دغدغه‌ي ما نباشد، ولي ما آن‌ها را مي‌توانيم بپذيريم و اين پذيرفتن و فهم دروني ديگران و درك باورها و انديشه‌هاي آن‌ها بسيار با ارزش است. در ادامه‌ي اين مراسم، يك پژوهش‌گر به ارائه‌ي مطالبي با موضوع چالش و چشم‌اندازهاي پژوهشي در حوزه‌ي ميراث فرهنگي پرداخت. نادر كريميان بيان كرد: بدون پرداختن به چالش‌هايي كه وجود دارند، چشم‌انداز خوبي نمي‌توانيم داشته باشيم. به همين دليل، ابتدا بايد مسائل را آسيب‌شناسي و مشكلات پيش رو را نقد كرد. او گفت: آنچه كه شكي در آن وجود ندارد، اين است كه ما با چالش‌هايي مواجه هستيم. نكته‌ي ديگري كه در اين راستا مطرح مي‌شود، اين است كه آيا وضعيت موجود در حوزه‌ي پژوهش‌هاي علمي مطلوب است و اين وضعيت ما را به سمت كمال مي‌رساند؟ وي با اشاره به اين‌كه معمولا براي بحث‌هاي آسيب‌شناسي به دستگاه‌هاي آماري رو مي‌آوريم كه نشان‌دهنده‌ي رشد يا پس‌رفت در يك موضوع خاص هستند، ادامه داد: به‌عنوان نماينده‌ي يك گروه فرهنگي بايد اين موضوع را به چالش بكشيم كه آيا تاكنون توانسته‌ايم، حرفي براي گفتن داشته باشيم و پاسخ‌گوي نيازهاي علمي حوزه‌ي خود باشيم. اين درحالي است كه تصور مي‌كنم، هدف از چنين بحث‌هايي همين است كه سهم خود را در توليدات علمي و پژوهشي ايران معين كنيم. كريميان با بيان اين‌كه در جهان دچار يك بحران آمار هستيم، افزود: اگر توليد فرهنگي و آمارهايي كه ارائه مي‌شوند، هماهنگ نباشند، يك تناقض دروني خواهيم داشت كه اين تناقض بايد حل شود. توليد فرهنگي در واقع، هر اثر فرهنگي است كه به سمع و نظر جامعه‌ي فرهنگي ايران برسد و قابل بهره‌برداري نيز باشد. بنابراين آن چيزي را كه درون يك مجموعه رخ مي‌دهد و كسي از آن خبر ندارد، نمي‌توان توليد فرهنگي دانست. اين كارشناس با اشاره به اصول اربعه‌ي دكارت كه بر منطق ارسطويي خط بطلان كشيد، گفت: كار پژوهش از همان لحظه‌ي نخست براساس شك و پرسش است و اصول بعدي آن تجزيه، تركيب و تحليل و در نهايت شمارش هستند. بنابراين بحث ما اين است كه براساس گفته‌ي دكارت، چيزي را كه به شمارش منجر نشود، نمي‌توان توليد فرهنگي دانست. وي با تأكيد بر اين‌كه در كار پژوهش يك مثلث با رئوس پژوهش‌گر، پژوهش و توليد وجود دارد، ادامه داد: دغدغه‌ي من اين است كه يك پژوهش‌گر به ابزار و وسائلي براي كار خود نياز دارد و تا جايي كه مي‌دانم، كمبودي در زمينه‌ي ابزار وجود ندارد؛ ولي چرا كارهاي ما معمولا به توليد منجر نمي‌شوند و اين پرسش بحثي است كه آغاز چالش ما مي‌تواند باشد. او پيشنهاد كرد: راه‌كارهاي عملي‌تري در حوزه‌ي چشماندازها ارائه شوند. هم‌چنين يك برنامه‌ي عملياتي براي آناليز كردن اين پرسش و سپس چاپ و نشر توليدات تهيه شود. كريميان در ادامه به برخي مسائل و مشكلات موجود در پژوهشكده‌ي مردم‌شناسي، زبان و كتيبه‌ها اشاره كرد و گفت: يكي از مسائلي كه دغدغه‌ي اساسي اين مجموعه است، به مجله‌ي علمي و پژوهشي مربوط مي‌شود. به اين ترتيب كه جايي وجود ندارد كه جواب‌گوي مقالات كارشناسان باشد و اين مسأله يكي از جدي‌ترين مقولات كل پژوهشگاه است. وي با اشاره به بحث ارتقاي هيأت علمي و وضعيت هيأت علمي پيماني، اظهار كرد: مسأله‌ي ديگر، به چاپ كتاب مربوط مي‌شود و اين‌كه يك كتاب بايد چند سال منتظر چاپ بماند و هيچ هزينه‌اي براي آن مصرف نمي‌شود كه اين خود يك فاجعه است. او در بخش ديگري از سخنان خود در بحث چشماندازها، توضيح داد: هنوز در حوزه‌ي كاري ما نقشه‌هاي كامل كتيبه‌شناسي و فهرست‌نگاري كاملي از كتيبه‌هاي ايران وجود ندارد. درحالي‌كه اين كار در فرانسه 100سال پيش انجام شده و در ايتاليا و يونان به پايان رسيده است. هم‌چنين فرانسوي‌ها اين كار را در كشورهاي اردن و فلسطين انجام داده‌اند. وي با اشاره به اين‌كه اين كار بايد در داخل كشور و ايران فرهنگي (مرزهاي خارج از كشور) و در حوزه‌ي اسلامي انجام شود، ياد‌آوري كرد: اين مسأله در حوزه‌ي زبان‌شناسي نيز وجود دارد، به‌طوري كه مدت‌ها به‌دنبال كتابي درباره‌ي سير تحولات خطوط تاريخي بودم، ولي چنين دايرة‌المعارفي وجود ندارد و فقط تك‌نگاري انجام شده است. كريميان با تأكيد بر اين‌كه اين مسأله در حوزه‌ي زبان‌شناسي نيز تكرار مي‌شود، گفت: فرانسه كشوري است كه نخستين اطلس زبان‌شناسي را تدوين و چاپ كرده است، ولي ما چنين چيزي نداريم و حتا درباره‌ي فهرست نسخ خطي در ميراث فرهنگي مرجعي وجود ندارد. او با اشاره به اين‌كه اين كار بايد دست كم 20سال پيش انجام مي‌شد، اظهار داشت: وضعيت درباره‌ي اسناد تاريخي نيز به همين شكل است كه يك فاجعه است. اين درحالي است كه بزرگ‌ترين آرشيو اسناد تاريخي ـ سياسي كشور در كاخ ـ موزه‌ي گلستان نگهداري مي‌شود؛ ولي هنوز يك كتاب كوچك 20 صفحه‌يي درباره‌ي آن منتشر نشده است. وي در پايان با بيان اين‌كه اين‌ها نيازهايي‌اند كه پژوهش‌گران با آن روبه‌رو هستند، افزود: ما به‌جز توليد مقاله و انجام پژوهش، شغل ديگري نداريم. بخشي از چالش‌هاي مطرح‌شده به پژوهش‌گر و بخشي ديگر به كمبودها و نارسايي‌هايي كه در سازمان‌هاي مربوط ديده مي‌شوند و بي‌توجهي‌هايي كه نسبت به اين مقوله وجود دارند، بازمي‌گردد. انتهاي پيام