برنامه‌ي حفاظتي مدون و جامع پل خواجو با همكاري سه سازمان مسؤول و با پيروي از موازين دقيق آيين‌نامه‌ها و مباني نظري و عملي مرمت در حال اجراست.
به گزارش گروه دريافت خبر ايسنا، اين مطلب بخشي از نوشتاري است كه روابط عمومي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري منتشر كرده و در ادامه‌ي آن آمده است: براساس برنامه‌ريزي‌هايي که طبق کار کارشناسي در يک‌سال گذشته براي اقدامات مرمت در پل خواجو صورت پذيرفت، پس از نشست‌هاي تخصصي با گروه کارشناسي مرمت سازمان ميراث فرهنگي و مشارکت سازمان نوسازي و به‌سازي شهرداري و اداره‌ي آب و فاضلاب اصفهان و از سويي، استفاده از زمان جريان نداشتن آب در رودخانه و اعتبارات موجود، برنامه‌ي مرمت بخشي پل خواجو در دستور کار قرار گرفت.
بر اساس اين گزارش، با اتمام مطالعات کلي از معماري و نقشه‌برداري محل، اقدام به يک بررسي کلي آسيب‌شناسي در پل شد و پس از بررسي‌ها و مشاوره‌هاي کارشناسانه، به‌طور کلي اقدامات مرمت در پل در يک برنامه‌ريزي کلي در سه حوزه مورد تأييد قرار گرفت. دهانه‌هاي خروجي جريان در پايين‌دست پل، سنگ‌فرش کف، بخصوص در مرز سنگ‌فرش و بستر طبيعي رودخانه و هم‌چنين محل پلکان‌هاي آسيب‌ديده، سه بخشي بودند كه براي انجام برنامه‌ي حفاظتي و مرمت در دستور كار قرار گرفتند.
در بخش نخست، روند کلي اقدامات مبتني بر کاربرد تمام سنگ‌هاي ديواره‌ي اصيل بوده است و يک‌سري اقدامات اصولي به قرار زير انجام شدند:
ــ تراشيدن اندودهاي سيمان که در محل به بندها کشيده شده بودند و حجم بالايي داشتند
ــ برچيدن بخش آسيب‌ديده و انتقال به پايين
ــ پاک‌سازي پشت سنگ‌ها و در نهايت، حذف عامل مخل و آسيب‌رسان (حذف ريشه‌ي درخت انجير ابتدا با کندن تمام ريشه و سپس با سم‌زدايي)
ــ چيدمان دوباره‌ي سنگ‌ها در جاي خود و در فضاهاي خالي از طريق لقمه‌گذاري و سپس بندکشي
در بخش مرمت كف و سنگ‌فرش‌ها نيز از هيچ سنگ الحاقي و جديد استفاده نشده، مگر در بخش‌هايي که لقمه‌گذاري در آن صورت گرفته است.
هم‌زمان با لايه‌برداري و تخليه‌ي خاک، بسياري از قطعات سنگ‌هاي خوردشده و شکسته‌اي يافت شدند که در دوران‌هاي مرمت گذشته، پس از برچيدن از جاي خود در اين محل ريخته شده بودند.
از سوي ديگر، حدود هشت قطعه سنگ قبر پيدا شدند که به مراجع مربوط تحويل داده شدند.
در اين بخش، پس از پاک‌سازي و گودبرداري به ميزان مورد نياز، هر جا که با قطعه سنگ سالم و مطلوبي، چه به‌لحاظ ارزش ساختاري و چه به‌لحاظ تاريخي (سنگ قبرها) ديده شد، نسبت به يک مرمت موضعي و دپو در محل کف بستر اقدام شد.
پس از اين اقدام، با توجه به نظر کارشناسان مرمت و متخصص سازه‌هاي پل، با ايجاد يک ديواره در مقابل کف بستر و هم‌چنين جلوگيري از نفوذ آب موافقت شد. هم‌چنين با عريض‌تر کردن سنگ‌فرش کف، نسبت به دورتر كردن پرش هيدروليکي اقدام به عمل آمد.
در بخش انتهايي، با توجه به طرح گذشته نسبت به تکميل قطعات سنگ به‌شکل رمپ در محل پرش هيدروليکي اقدام شد. سنگ‌هايي که در اين بخش به کار مي‌روند، بايد سنگ‌هايي مقاوم، بزرگ و سنگين و يکپارچه باشند که در بين سنگ‌هاي کاوش‌شده نمونه‌اي يافت نشد و در پي اين اقدام بايد از سنگ‌هاي يکپارچه جديد براي اين بخش استفاده كرد.
درباره‌ي مرمت پلكان‌ها نيز در برخورد اوليه، مستندسازي تمام پلکان‌ها به روش پازلي صورت پذيرفت و مشخصات هر قطعه ثبت و پس از مستندسازي کامل، نسبت به برچيدن قطعات سنگ و انتقال به پايين و مقابل هر دستگاه پل آغاز شد.
در اين زمينه، سه شيوه‌ي برخورد با قطعات سنگ مد نظر قرار گرفت:
1ـ سنگ‌هايي که با يک مرمت موضعي و سطحي و با يک تيشه‌گيري دوباره قابليت کاربرد در جاي خود را دارند.
2ـ سنگ‌هايي که به‌دليل فرسودگي متوسط از طريق وصالي مي‌توان آن‌ها را دوباره استفاده كرد.
3ـ سنگ‌هايي که به‌دليل فرسودگي بسيار زياد يا عدم کاربرد مناسب آن‌ها (کاربرد سنگ قبرها در پله) بايد نسبت به تعويض آن‌ها با سنگ جديد و کاملا همگن و همخوان اقدام كرد. البته در اين بخش، با مواردي برخورد شد که سنگ‌هاي پيداشده و دسته‌بندي‌شده در بستر، مورد استفاده در پلکان قرار گرفته است.
رديف‌هاي اول و بعضا دوم در هر دستگاه پله در مرمت‌هاي سال‌هاي گذشته به‌دليل حجم بالاي فرسودگي مورد تعويض قرار گرفته بود و البته در بعضي از «دستگاه پله‌ها» اين اقدام در زمان کنوني نيز صورت پذيرفته است و رديف‌هاي اول با سنگ‌هاي جديد نوسازي شد.
شيوه‌ي چيدمان هم به اين ترتيب بود که سنگ‌هايي که در جاي خود، پس از تيشه‌گيري و مرمت موضعي قابل استفاده بودند، بعد از اين‌که دستگاه پله کاملا پاک‌سازي و با آب شست‌وشو داده شد، با ملات مخصوص دوباره چيده شد و در موارد نياز به روش لقمه‌گذاري، براي تصحيح تراز آن‌ها استفاده شد.
در مواردي، از قطعه سنگي که در پاک‌سازي بستر رودخانه يافت‌شده نيز دوباره در پلکان مورد استفاده قرار گرفت.
در پايان تأكيد مي‌شود، در تمام اصول و شيوه‌هاي يادشده براي مرمت سنگ‌ها دقيقا براساس آيين‌نامه‌ها و مباني علمي عمل شده است و با انجام طرح‌هاي تكميلي براي ماندگاري و حفظ اصالت پل خواجو، گزارش‌هاي تكميلي براي اطلاع مردم ميراث دوست ايران در اختيار رسانه‌ها قرار خواهد گرفت.
انتهاي پيام