اشاره:
مطالعه‌ي پيشينه‌ي سياست‌گذاري از اولين مراحل سياست‌پژوهي در هر حوزه محسوب مي‌شود. در اين زمينه، اسنادي چون: سند چشم انداز، سياست‌هاي كلان، برنامه‌هاي توسعه و اسناد توسعه‌ي بخشي از مهمترين اسناد سياستي براي مطالعه‌ي اين دسته از پژوهشگران محسوب مي شود.
سياست‌پژوهان براي بررسي دقيق‌تر هريك از موارد پيش‌گفته نيازمند بررسي اسناد و مطالعات پشتيبان آنها هستند، بررسي نقاط قوت و ضعف درون بخش و فرصت‌هاي و تهديدات محيط پيراموني (SWOT) از مهمترين بخش‌هاي اين نوع مطالعات در برنامه‌هاي توسعه است.
آن‌چه كه درپي مي‌آيد يازدهمين بخش «سند ملي توسعه بخش كشاورزي و منابع طبيعي در برنامه‌ي پنجساله چهارم توسعه» است كه توسط دبيرخانه ستاد برنامه چهارم وزارت جهاد كشاورزي درموسسه‌ي پژوهش‌هاي برنامه‌ريزي و اقتصاد كشاورزي تدوين شده است. در يازدهمين بخش از اين سند به بيان وضعيت موجود تحقيقات در بخش كشاورزي، امكانات و قابليت‌ها، محدوديت‌ها و تنگناها، اهداف كيفي و كمي و سياست‌هاي محوري آن پرداخته مي شود.
سرويس مسائل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران به دنبال بررسي سياست‌ها و فرآيند سياست‌گذاري در بخش كشاورزي و با توجه به اهميت بالاي مطالعه‌ي پيشينه سياست‌گذاري، متن كامل اين سند را منتشر مي‌كند.
گفتني‌ست پيش از اين مجموعه‌ي كارگاه‌ها و مقالات متعددي در بررسي پيشينه سياست‌گذاري در بخش كشاورزي، مفاهيم مهندسي كشاورزي و منابع طبيعي و سياست‌هاي بخش در حوزه‌هاي اقتصادي و فني در سرويس مسائل راهبردي ايران منتشر شده است. خوانندگان گرامي، مي‌توانند گزارش مجموعه‌ي كارگاه‌ها و مقالات پيش گفته را در اخبار و مجلات الكترونيكي كه در بخش اخبار مرتبط اين خبر آمده است، ملاحظه كنند.
سرويس مسائل راهبردي ايران(rahbord.isna@gmail.com) آمادگي خود را براي دريافت پيشنهادات و مقالات دانشجويان، پژوهشگران، حرفه‌مندان، مديران و سياست‌گذاران محترم در اين‌باره اعلام كرده و اظهار اميدواري مي‌كند ايجاد يك عرصه‌ي عمومي براي گفت وگوي دانشگاهيان و حرفه‌مندان با مديران و سياست‌گذاران ضمن مستند سازي تاريخ سياست‌گذاري و نظارت عمومي بيشتر بر فرآيند سياست‌گذاري عمومي، موجب طرح ديدگاه‌هاي جديد و ارتقاي كيفيت فرآيند سياست‌گذاري درهر حوزه شود.
وضعيت موجود تحقيقات كشاورزي
بارزترين شاخص توسعه يافتگي يك كشور، توان و ظرفيت علمي و فني آن است. شاخص توان و ظرفيت علمي و فني كشور نيز بي‌ترديد، موضوع، كيفيت و نوع فعاليت‌هاي پژوهشي اجرا شده و يا در حال اجرا است. فعاليت‌هاي انجام يافته در زيربخش تحقيقات طي سال‌هاي 1373 تا 1383 در قالب اجراي طرح‌هاي تحقيقاتي، توليد بذر و نهال‌هاي اصلاح شده و توليد واكسن و سرم ( پزشكي و دامي) به شرح زير خلاصه مي‌شود:
تعداد طرح‌هاي تحقيقاتي اجرا شده در سال 1373، 2837 و در سال 1383(مصوب) 5342 طرح با رشد ساليانه 5/6 درصد بوده است كه نشانگر توان علمي و پژوهشي كشور در زمينه كشاورزي بوده و تقريباً صد درصد اهداف تحقق يافته است.
اولويت‌هاي تحقيقاتي شامل موارد زير مي‌باشد:
- استفاده از آخرين فناوري‌هاي بيوتكنولوژي جهت ارتقاء سطح كيفي و كمي محصولات كشاورزي و منابع طبيعي
- فناوري‌هاي مربوط به استفاده از منابع آب و خاك در كشاورزي
- فناوري‌هاي مربوط به ارتقاء ارزش افزوده محصولات و فرآورده‌هاي كشاورزي و منابع طبيعي (بهبود فناوري‌ها در صنايع تبديلي و فرآوري محصولات اصلي و جانبي كشاورزي)
- فناوري‌هاي مربوط به توسعه پايدار كشاورزي ارگانيك
- فناوري‌هاي مربوط به ماشين‌هاي كشاورزي و مكانيزاسيون (طراحي، ساخت و بهينه سازي تجهيزات و ماشين‌آلات)
- فناوري‌هاي مربوط به جمع‌آوري، شناسايي، حفظ ، نگهداري و استفاده از ذخاير ژنتيكي گياهي و جانوري
- فناوري‌هاي مربوط به بيابان‌زدائي، توسعه كشت گياهان دارويي و توليد بذور هيبريد
همه ساله مقداري بذور و نهال اصلاح شده به منظور تامين بخشي از نيازهاي زيربخش‌هاي اجرائي در حد و توان موسسات تحقيقاتي ذي‌ربط توليد مي‌گردد. اين مقدارطي ده سال گذشته حدود 430620 تن بذر و 1991500 اصله نهال بوده است كه بيشترين سهم به توليد نهال خرما و پيوندك مركبات تعلق دارد.
همچنين طي اين مدت واكسن پزشكي و دام و طيور به ميزان حدود 29948600 هزار دز، سرم ضد مارگزيدگي و عقرب‌زدگي 938 هزار دز و سرم نرمال و داروهاي انگلي دام 135970 هزار شيشه توليد گرديده است. ضمناً دستاوردهاي مهم تحقيقاتي طي دوره مذكور عمدتاً شامل معرفي ارقام پرمحصول با صفات و عملكرد كمي و كيفي مطلوب، توليد واكسن‌هاي پزشكي و آنتي‌ژن و آنتي‌سرم‌ها، جداسازي ژن مقاوم به شوري از گياه برنج براي اولين بار در جهان، طراحي و ساخت دستگاه آبياري باراني خطي، طراحي و ساخت تعدادي از ماشين‌آلات، تهيه نقشه خاك و آب كشور، شناسايي چندين گونه حشره مفيد، تهيه و نگارش فلور ايران و ايجاد باغ گياه‌شناسي ملي ايران بوده است.
امكانات وقابليت‌ها
- وجود نيروي انساني ماهر و متخصص سازمان در مدارج علمي مختلف
- برخورداري از امكانات و تجهيزات فني و آزمايشگاهي تحقيقاتي
- وجود محيط هاي تحقيقاتي ( ايستگاه ها، مزارع ) با شرايط اقليمي متنوع
- وجود يافته‌هاي تحقيقاتي در راستاي توسعه كشاورزي پايدار
- همكاري گسترده با سازمان‌ها و مجامع تخصصي ملي و بين‌المللي و امكان استفاده از جديدترين دستاوردها و فن آوري‌هاي نوين
محدوديت‌ها و تنگناهاي اصلي
- پايين بودن سهم تحقيقات در اقتصاد ملي و كاهش مستمر سهم تحقيقات كشاورزي از فصل تحقيقات طي 15 سال گذشته
- ناكافي بودن هماهنگي‌هاي لازم بين بخش تحقيقات و اجرا جهت هدفمند كردن تحقيقات كاربردي و ضعف اطلاع رساني در جهت انتقال يافته‌هاي تحقيقاتي
- كمبود قوانين به منظور حفظ حقوق مالكيت معنوي محققين
- فقدان سازو كار مناسب جهت مشاركت بخش خصوصي در امر تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي
اهداف كيفي بلندمدت (اهداف آرماني)
- ايجاد و توسعه فن آوري‌هاي نوين به منظور بهره‌برداري از فنون پيشرفته (بيوتكنولوژي، نانوتكنولوژي، مهندسي ژنتيك و...) در توليد و فرآوري محصولات زراعي، باغي، دامي، آبزيان و گياهان دارويي
- توسعه تحقيقات به منظور افزايش توليد محصولات كشاورزي با اولويت محصولات استراتژيك و صادراتي
- توسعه تحقيقات به منظور ارتقا كيفيت توليدات بخش كشاورزي
- توسعه تحقيقات در جهت افزايش راندمان و كارايي آب
- توسعه بكارگيري و حفظ ذخاير توارث ژنتيكي و تنوع ژنتيك و ژرم پلاسم
- توسعه محيط هاي تحقيقاتي به منظور توسعه تحقيقات كشت‌هاي متراكم (گلخانه‌اي )
- توسعه تحقيقات به منظور افزايش بهره‌وري و كاهش ضايعات در توليد محصولات و فرآورده‌هاي بخش كشاورزي
- توسعه تحقيقات شناسايي و كنترل عوامل بيماري زا و آفات و علف‌هاي هرز گياهان و جانوران مضر و بيماري‌هاي دام و آبزيان
اهداف کيفي پنجساله (جهت‌گيري‌هاي اصلي)
- توسعه و بهبود كيفيت تحقيقات در جهت ارتقاي ضريب امنيت غذايي با اولويت محصولات دامي و آبزيان
- بسط و گسترش تحقيقات كاربردي و توسعه‌اي در زمينه‌هاي آب و خاك، اصلاح بذر و نهال، اصلاح نژاد، پرورش دام و آبزيان، جنگل ومرتع و آبخيزداري، آفات و بيماري‌هاي گياهي و راه‌هاي مبارزه با آن
- توسعه تحقيقات كاربردي در راستاي ارتقاء بهره‌وري عوامل و منابع توليد
- توسعه تحقيقات كاربردي در راستاي ارتقاء كيفيت محصولات
- توسعه تحقيقات بيوتكنولوژي، نانوتكنولوژي و مهندسي ژنتيك
- توسعه برنامه‌هاي تحقيقاتي مرتبط با ذخاير توارث ژنتيكي، تنوع زيستي گياهي و ژرم پلاسم گياهان زراعي، باغي، زينتي، داروئي، مـرتعي، جنگـلي، دام و آبـزيان ميكروارگانيزم‌ها، حشرات مفيد و زيان آور
- توسعه تحقيقات باغي براي ايجاد مقاومت در مقابل تنش‌هاي محيطي با اولويت به سرمازدگي
- توسعه فروش دانش فني نتايج حاصل از تحقيقات به بخش خصوصي و متقاضيان اطلاعات علمي ـ فني
اهداف كمي
- توسعه تحقيقات كاربردي به ميزان دو برابر سال پايه
فعاليت‌هاي محوري
- طرح جامع بهبود و توسعه تحقيقات محصولات اساسي و استراتژيك زراعي (آبي و ديم)
- طرح جامع بهبود و توسعه تحقيقات محصولات باغي
- طرح جامع بهبود و توسعه تحقيقات دام و طيور
- طرح جامع بهبود و توسعه تحقيقات شيلات و آبزيان
- طرح جامع بهبود و توسعه تحقيقات جنگل و مرتع و آبخيزداري
- تحقيقات كاربردي صنايع تبديلي و تكميلي، مكانيزاسيون كشاورزي و توسعه روستايي
- طرح جامع بهبود و توسعه تحقيقات مبارزه با آفات، بيماري‌ها و علف‌هاي هرز در زيربخش‌هاي زراعت، باغباني، جنگل و مرتع
- طرح جامع بهبود و توسعه تحقيقات دامپزشكي
- احداث، توسعه، تكميل و تجهيز پارك‌ها و مراكز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي
- طرح جامع شبكه‌هاي اطلاع رساني و خدمات علمي كشاورزي
- طرح پژوهش‌هاي برنامه‌ريزي توسعه كشاورزي
- طرح مطالعات ساماندهي دشت‌هاي كشور
- طرح مطالعات توسعه كشاورزي مناطق مرزي
- طرح مطالعات اقتصادي و اجتماعي
- طرح توسعه منابع طبيعي
- طرح تدوين ضوابط و معيارهاي فني بخش كشاورزي
- طرح پژوهش‌هاي كاربردي توسعه پايدار
سياست‌هاي فضائي و منطقه‌اي
- توزيع فعاليت‌هاي تحقيقاتي براساس توانمندي‌هاي علمي و ظرفيت‌هاي توليدي و نيازهاي منطقه‌اي
اقدامات
الف) طرح جامع بهبود و توسعه تحقيقات محصولات اساسي و استراتژيك زراعي (آبي و ديم):
- تحقيقات انتخاب و معرفي ارقام پرمحصول محصولات زراعي با صفات و عملكرد برتر و مطلوب و سازگار با شرايط اقليمي مناطق مختلف كشور با تاكيد بر محصولات استراتژيك
- تحقيقات حفظ و تبادل ژرم پلاسم موجود و استفاده بهينه از آن در برنامه‌هاي اصلاحي محصولات زراعي در مناطق مختلف
- تحقيقات ايجاد واريته مناسب با استفاده از روش خالص سازي لاين از بين توده‌هاي محلي
- تحقيقات در زمينه گسترش و توسعه فعاليت‌هاي بيوتكنولوژي و مهندسي ژنتيك در توليد و فرآوري محصولات زراعي
- تحقيقات انتخاب و معرفي ارقام مقاوم به تنش‌هاي محيطي (خشكي)، شوري، گرما، سرما
- تحقيقات در زمينه حفاظت از ذخاير ژنتيكي
- تحقيقات در زمينه كاهش خسارات ناشي از آفات، بيماري‌ها و علف‌هاي هرز از طريق روش‌هاي به نژادي و تكنيك‌هاي كنترلي
- تحقيقات در زمينه تعيين نياز غذايي و آبي گياهان سازگار در اقاليم و اراضي مختلف به منظور افزايش عملكرد كمي و كيفي آنها
- تحقيقات بهينه‌سازي، تقويت و استاندارد كردن فضاها و تجهيزات تحقيقاتي
- تحقيقات در زمينه افزايش بهره‌وري در مصرف آب براي محصولات زراعي
- تحقيقات در زمينه مطالعه، طراحي روش‌هاي بهينه كاربرد ماشين‌ها و تجهيزات كشاورزي با هدف افزايش عملكرد و حفظ منابع توليد
- تحقيقات خاك و آب به منظور ارتقا كمي و كيفي توليد محصولات مختلف زراعي
- همكاري و مشاركت در زمينه مبادلات اطلاعات علمي، تحقيقاتي و اجراي پروژه‌هاي مشترك با سازمان‌ها و مراكز ملي منطقه‌اي و بين‌المللي و برگزاري همايش‌هاي ملي، منطقه‌اي و بين‌المللي طبق ضوابط و مقررات
- تعيين نيازهاي به زراعي براي مناطق مختلف
- كنترل گواهي و نظارت بر كليه بذور وارداتي و يا توليدي
- بررسي و تعيين تناوب مناسب كشت و تاثير آنها بر حاصل‌خيزي خاك و توليدات محصولات بعدي و اثر آنها در پايداري عملكرد در زراعت بعدي
- بررسي روش‌ها و تعيين سموم مناسب جديد جهت ضدعفوني بذور محصولات مختلف برعليه آفات و بيماري‌ها
- بررسي مديريت تلفيقي آفات (IPM)
- بررسي و تعيين مناسب‌ترين روش كنترل، مبارزه با بيماري‌ها وعلف‌هاي هرز
- گسترش تحقيقات مصرف بهينه عناصر اصلي غذايي به منظور ارائه دستورالعمل‌هاي توصيه كودي براي اقاليم و خاك‌هاي مختلف
- بررسي و تعيين روش‌هاي مناسب استفاده از بقاياي زراعت‌هاي مختلف به منظور افزايش حاصل‌خيزي خاك
- افزايش كارائي مصرف كودهاي شيميائي با استفاده از روش‌هاي مختلف مديريتي
- بررسي و تعيين مقادير مصرف بهينه عناصر ريزمغذي در كميت و كيفيت گياهان
- مصرف كودهاي تركيبي مناسب اعم از شيميايي يا بيولوژيك يا تثبيت‌كننده ازت براي افزايش عملكرد و بهبود خواص كيفي گياهان
- بررسي زمان، ميزان و روش‌هاي مناسب آبياري محصولات آبي
- بـررسي و تـعيين مـناسب‌تـرين تاريخ كشت، ميزان بذور، آرايش زمين و ارائه دستورالعمل‌هاي مربوطه
- استفاده از روش‌هاي جديد به نژادي
- بررسي و ارائه توصيه‌هاي به زراعي مورد نياز سيستم‌هاي مختلف زراعي كشور
- انجام تحقيقات جامع مديريت با هدف افزايش عملكرد و ارائه راهكارهاي اجرائي
- بررسي و ارائه پيشنهاد به منظور ايجاد تشكل‌هاي مناسب توليدي
- بررسي نياز كودي گياهان در نقاط مختلف كشور
- انجام تحقيقات براي دستيابي به مديريت بهينه آبياري و افزايش كارائي مصرف آب در بخش كشاورزي
- استفاده از فن آوري‌هاي نوين نظير استفاده از سيستم‌هاي كود آبياري به منظور افزايش كارايي توام آب و كود
- انجام تحقيقات به منظور استفاده از توان بالقوه موجودات مفيد خاك‌زي، افزايش كارايي و توليد دانش فني و تكثير انبوه آنها به صورت انواع كودها و محرك‌هاي بيولوژيك
- انجام تحقيقات به منظور تعيين روش‌هاي مناسب براي افزايش مواد آلي خاكي با تاكيد بر استفاده از مواد بيولوژيك، جلوگيري از سوزاندن بقاياي گياهي و رعايت تناوب - پايش مداوم تغييرات خاك و آب
- بررسي و تعيين مناسب‌ترين روش آبياري براي محصولات مختلف زراعي
- بررسي و تعيين روش‌هاي پيشگيري، كنترل و مبارزه با بيماري‌ها، آفات و علف‌هاي هرز
- معرفي ارقام مناسب اقاليم مختلف ديم كشور با توجه به تنش‌هاي جدي مناطق مختلف و ارقام مناسب با عملكردهاي پايدار
- بررسي روش‌هاي غني سازي نان و افزودن ميزان سبوس در توليد نان‌هاي كيفي
- انجام تحقيقات به منظور مناسب‌ترين روش كنترل زراعي، مكانيكي، بيولوژيكي و شيميايي آفات و علف‌هاي هرز
- تهيه بذور مادري و گواهي شده
- انجام تحقيقات به منظور تعيين مناسب‌ترين نيازهاي غذايي به عناصر ماكرو و ميكرو
- انجام تحقيقات جهت استفاده از تثبيت ازت براي افزايش عملكرد در كشور
- بررسي و معرفي ارقام زراعي براي كشت‌هاي گلخانه‌اي
- بررسي و معرفي سازه‌هاي متناسب گلخانه با توجه به شرايط اقليمي
- بررسي مسائل مربوط به توليد محصولات سبزي و صيفي به روش ارگانيك
- بررسي كشت گلخانه‌ها در بسترهاي بدون خاك
ب ) طرح جامع بهبود و توسعه تحقيقات محصولات باغي:
- پروژه تحقيقات انتخاب و معرفي ارقام پرمحصول محصولات باغباني با صفات و عملكرد برتر، مطلوب و سازگار با شرايط اقليمي مناطق مختلف كشور
- پروژه تحقيقات حفظ و تبادل ژرم پلاسم موجود و استفاده بهينه از آن در برنامه‌هاي اصلاحي محصولات باغباني در مناطق مختلف
- پروژه تحقيقات انتخاب و معرفي ارقام مقاوم به تنش‌هاي محيطي خشكي، شوري، گرما با اولويت به سرمازدگي
- پروژه تحقيقات در زمينه گسترش و توسعه فعاليت‌هاي بيوتكنولوژي و مهندسي ژنتيك در توليد و فرآوري محصولات باغباني
- پروژه تحقيقات در زمينه حفاظت از ذخاير ژنتيكي
- پروژه تحقيقات تكنولوژيكي به منظور ارتقاء كيفيت و كاهش ضايعات
- پروژه تحقيقات معرفي ارقام مناسب درختان ميوه هسته دار و دانه دار براي فرآوري
- پروژه تحقيقات توسعه و معرفي ارقام ميوه و توليد محصولات گلخانه‌اي مناسب براي توليد خارج از فصل
- پروژه تحقيقات در زمينه كاهش خسارات ناشي از آفات و بيماري‌ها و علف‌هاي هرز از طريق روش‌هاي به نژادي و تكنيك‌هاي كنترلي
- پروژه تحقيقات در زمينه افزايش بهره‌وري در مصرف آب محصولات باغباني
- پروژه تحقيقات در زمينه بهينه‌سازي روش‌هاي پس از برداشت، جابجايي، درجه‌بندي، حمل و نقل، بسته‌بندي، خشك كردن، انباركردن، نگهداري و توزيع محصولات باغباني
- پروژه تحقيقات خاك و آب به منظور ارتقاء كمي و كيفي توليد محصولات مختلف باغباني
- پروژه تحقيقات گل و گياهان زينتي و دارويي و قارچ‌هاي خوراكي
- همكاري و مشاركت در زمينه مبادله اطلاعات علمي، تحقيقاتي و اجراي پروژه‌هاي مشترك با سازمان‌ها و مراكز ملي، منطقه‌اي و بين‌المللي و برگزاري همايش‌هاي ملي، منطقه‌اي و بين‌المللي طبق ضوابط و مقررات با توجه به نياز زيربخش باغباني
- پروژه تحقيقات توليد ارگانيك محصولات باغباني
- پروژه تحقيقات شناسايي بيماري‌ها و آفات قارچ خوراكي و تعيين بهترين روش‌هاي پيشگيري و مبارزه با آنها
- پروژه تحقيقات انتخاب و معرفي ارقام محصولات باغباني مقاوم و متحمل به بيماري‌هاي خاك‌زي
- پروژه تحقيقات انتخاب بهترين روش‌هاي كاشت، داشت و برداشت محصولات باغباني در اراضي شيبدار برمبناي توسعه پايدار
- مشاركت در توليد نهال سالم و عاري از ويروس و شبه ويروس موردنياز زيربخش باغباني
- پروژه تحقيقات محصولات ديم باغباني
- پروژه تحقيقات در زمينه مطالعه و طراحي روش‌هاي بهينه كاربرد ماشين‌ها و تجهيزات كشاورزي با هدف افزايش عملكرد و حفظ منابع توليد
- پروژه تحقيقات تعيين پتانسيل عملكرد محصولات باغباني در شرايط اكولوژيكي متفاوت در سطح رقم
- پروژه تحقيقات انتخاب بهترين و اقتصادي‌ترين روش اصلاح و جايگزيني محصولات باغباني
ج ) طرح جامع بهبود و توسعه تحقيقات دام و طيور:
- عوامل موثر در طول عمر اقتصادي گاوهاي شيري پربازده
- تكنيك‌هاي هم‌زماني فحلي و بهبود مديريت توليد مثل در گاوميش
- پرورش بز مزرعه‌اي در سيستم‌هاي بسته (متمركز) و نيمه متمركز
- بهبود مديريت ژنتيكي در گاوهاي شيري
- توسعه پرورش نژادهاي گوسفند شيري
- استفاده بهينه از خوراك دام در واحدهاي دامپروري
- استفاده از خوراك دام پلت شده در تغذيه گاوهاي شيري
- اصلاح نژاد طيور بومي در ايستگاه‌هاي پشتيباني مرغ بومي
- افزايش راندمان و بهبود عملكرد و تغذيه تكميلي كلني‌هاي زنبورعسل
- شناسائي مناطق مستعد پرورش و ساماندهي كوچ و استقرار زنبورستان‌ها
- اصلاح نژاد زنبورعسل
- توليد گوشت قرمز از طريق ترمينال كراس در واحدهاي پرورش گاو شيري
- استفاده بهينه از ضايعات حاصل از كشتار دام و طيور
- آميخته‌گري و تلاقي تجارتي در گوسفند و بز
- شناسايي و اصلاح نژاد گوسفند، بز و شتر
- سيستم‌هاي نوين تكثير مواد ژنتيكي
- برنامه‌هاي اصلاح نژادي ايستگاه‌هاي پشتيباني دام
- تعيين شاخص‌هاي اقتصادي براي صفات توليدي گونه‌هاي مختلف دام و طيور در سيستم‌هاي مختلف مديريت و پرورش
- اصلاح نژاد گاو بومي از طريق آميخته‌گري
- كاربرد ژنتيك مولكولي در بررسي روابط خويشاوندي دامي و تعيين مواد ژني، معايب و بيماري‌هاي ژنتيكي
- روش حفظ ذخاير ژنتيكي
- توليد و استفاده بلوك‌هاي غذايي از كاه، ملاس و سرشاخه‌ها
- استفاده بهينه از منابع غذايي دام و طيور
- استفاده از محصولات فرعي و پس‌مانده‌هاي كارخانجات صنايع تبديلي در تغذيه دام و طيور
- توسعه و افزايش توليدات كرم ابريشم
- تحقيقات ارتقاء روش‌هاي تشخيص و كنترل بيماري‌هاي دام و طيور
- توليد فرآورده‌هاي بيولوژيك مورد نياز هدف پزشكي و دامپزشكي كشور
- تحقيقات در زمينه آلوده كننده‌هاي شير و فرآورده‌هاي لبني به‌منظور كاهش سطح آلودگي
- تحقيقات در زمينه كيفيت لاشه توليدي در فرايند ذبح و كشتارگاه
د ) طرح جامع بهبود و توسعه تحقيقات شيلات و آبزيان:
- تحقيقات ماهيان گرم آبي به منظور افزايش توليد در واحد سطح و كاهش هزينه‌هاي توليد
- تحقيقات ماهيان سردابي با اصلاح نژاد، كاهش FCR و كاهش هزينه‌هاي توليد
- تحقيقات اصلاح نژاد گونه‌هاي بومي به منظور تنوع بخشي در گونه‌هاي پرورشي
- تحقيقات ميگو به منظور افزايش توليد در واحد سطح كاهش FCR و كاهش هزينه‌هاي توليد
- تحقيقات بهداشت و بيماري‌هاي آبزيان (ماهي)
- مشاركت در تحقيقات بين‌المللي تن ماهيان و ساير سطح زيان درشت
- مبارزه بيولوژيك با گونه‌هاي مهاجم از جمله شانه‌داران درياي خزر
- تحقيقات فرآوري آبزيان
- مطالعات و تحقيقات اكولوژي منابع آبي درياي خزر، آب‌هاي داخلي، خليج‌فارس و درياي عمان
- تحقيقات بيولوژي و ارزيابي ذخاير آبزيان درياي خزر
- تحقيقات بيولوژي و ارزيابي ذخاير آبزيان خليج فارس و درياي عمان (سطح زيان، كف زيان)
- مطالعات اقتصادي، اجتماعي جوامع صيادي و آبزي پروران كشور
- تحقيقات گونه‌هاي آبزيان غيرمعمول (صدف، لابستر آب شيرين، گياهان دريايي)
- تحقيقات غذاي زنده و آرتميا
- توسعه فن‌آوري اطلاعات، ارتباطات علمي و IT
هـ ) طرح جامع بهبود و توسعه تحقيقات جنگل و مرتع و آبخيزداري:
- توسعه فعاليت‌هاي تحقيقاتي در راستاي شناسايي تنوع زيستي و اكوسيستم‌هاي ويژه كشور
- توسعه تحقيقات در راستاي افزايش توليد و دسترسي به منابع جديد سلولزي در خارج از عرصه جنگل و مرتع جهت كاهش فشار برمنابع طبيعي كشور
- تعيين الگوهاي مناسب مديريت حوزه‌هاي آبخيز كشور
- تعيين عوامل موثر در وقوع، تشديد سيلاب و بهينه‌سازي روش‌هاي مهار و بهره‌برداري آن
- تعيين روش‌هاي استاندارد لازم در زمينه حفاظت سواحل
- تعيين روش‌هاي بازيافت و اصلاح اراضي ساحلي
- تعيين روش‌هاي مناسب پهنه بندي سيل خيزي حوزه‌هاي آبخيز به منظور كاهش خسارات سيل
- پايش و بررسي روندهاي توسعه يا وقوع خشكسالي در كشور
- تدوين ضوابط و معيارهاي مكانيكي، مطالعه، طراحي و اجراي سدهاي زيرزميني، تاخيري و تغذيه‌اي
- تحقيقات در زمينه شناخت منابع جديد آبي كشور
و ) تحقيقات كاربردي صنايع تبديلي وتكميلي، مكانيزاسيون كشاورزي وتوسعه روستايي:
- توسعه، بهبود و كاربرد مكانيزاسيون در محصولات كشاورزي و دامي
- توسعه و بهبود فناوري توليد تجهيزات سيستم‌هاي آبياري تحت فشار
- توسعه كاربرد و كسب دانش فني در زمينه محيط هاي كشت قابل كنترل
- اصلاح ساختار تكنولوژيكي توليد و بسته بندي پنير سفيد آب نمكي
- اصلاح ساختار توليد عصاره و گلاب از گياهان معطر داروئي
- بررسي فن آوري سورت ليزري كشمش با توجه به نوع واريته
- بررسي فن آوري توليد شيره خرما ( قند مايع خرما)
- توجيهات اقتصادي مربوط به ساخت دستگاه‌هاي شستشو، پولك گيري، سرزني ماهي و پالايش گوشت ماهي
- بررسي فن آوري بسته‌بندي اسپتيك گوجه فرنگي
- بررسي تكنيك‌هاي جديد آسياب كردن گندم با توجه به نيازهاي صنايع تبديلي وابسته به آن
- بررسي و ارائه صنايع تبديلي كنجاله زيتون براي مصرف خوراك دام
- بررسي و تعيين روش‌هاي جديد صنايع تبديلي ذرت خصوصاً ذرت روغني
- بررسي و ارائه روش‌هاي نوين فن آوري زيتون ( مارمالاد زيتون، بسته بندي‌هاي نوين دانه زيتون و روغن زيتون)
- بررسي و ارائه فن آوري مناسب تبديل شالي به برنج براساس واريته‌هاي مختلف
- بررسي فن آوري سورت و بسته بندي خرما و انجير
- روش‌هاي استفاده بهينه از ضايعات
- بررسي فن آوري صنعت بسته‌بندي زعفران و توليد اسانس، پودر، روغن و اسپري زعفران براساس استاندارد اروپا
- بررسي كارآيي سيستم‌هاي خشك كن ذرت در كشور و ارائه راهكارهاي مناسب
- بررسي توسعه كشت گندم دروم (آرد سمولين) براي تهيه ماكاروني Pasta
- ارزيابي عملكرد كششي تراكتورهاي رايج در ايران
- بررسي و ارزيابي ماشين‌ها و ادوات مناسب ايران با توجه به شرايط اقليمي و نظام بهره‌برداري
- بررسي روش‌هاي كاهش ضايعات در برداشت غلات با كمباين
- بررسي راندمان ماشين‌هاي فرسوده و ميزان مصرف سوخت در آنها
- بررسي تعيين سطوح تكنولوژي و انرژي مصرف مكانيكي
- شناساسي لايحه سخت زيرين درمزارع كشور
- بررسي و تعيين مناسب‌ترين وسايل خاك ورزي در اراضي آبي و ديم در شرايط اقليمي مختلف كشور
- بررسي و تحقيق در زمينه امكان بكارگيري روش‌هاي بي خاك ورزي و كم خاك ورزي در شرايط اقليمي و خاك‌هاي مختلف كشور
- بررسي اثرات كاربرد ادوات خاك ورزي در رطوبت غيربهينه
- بررسي چگونگي استفاده دستگاه‌هاي مركب خاك ورزي و كشت جهت سرعت بخشيدن به عمليات و صرفه جويي در هزينه
- تحقيق در زمينه روش‌هاي مناسب كشت مكانيزه محصولات كشاورزي
- تحقيق در زمينه ادوات مناسب در آبخيزداري
- تحقيق در زمينه ماشين‌هاي جمع آوري بذر گياهان مرتعي و دارويي
- تحقيق در زمينه مناسب‌ترين روش برداشت محصولات كشاورزي
- طراحي و ساخت ماشين‌ها و ادوات كشاورزي و كاربري آنها
- مطالعه كارائي ماشين‌ها و ادوات كشاورزي
- بهينه‌سازي سوخت و توليد ماشين‌هاي كشاورزي در مراحل مختلف توليد
- بررسي اثرات اجتماعي و اقتصادي مكانيزاسيون كشاورزي در مناطق روستايي كشور
- بررسي نقش مكانيزاسيون در افزايش بهره‌وري نهادهاي كشاورزي
- تحقيق و مطالعه تكنولوژي‌هاي مناسب و متناسب با اهداف توسعه پايدار
- تحقيق و بررسي تنگناهاي زيست محيطي و معرفي تكنيك‌هاي مناسب براي برون‌رفت از معضلات
- تحقيق و بررسي الگوهاي مناسب و اقتصادي مكانيزاسيون در محصولات و اقليم‌هاي مختلف كشور
- بررسي و طراحي نظام اعتبارات خردروستايي
- بررسي، شناساسي و امكان‌سنجي زمينه‌ها و پتانسيل‌هاي اشتغال‌زايي در مناطق روستايي (با تاكيد بر بخش كشاورزي و صنعت)
- تعريف، شناسايي و طبقه بندي انواع نواحي روستايي كشور
- مباني نظري، الگو و روش‌هاي برنامه‌ريزي توسعه نواحي روستايي
- بررسي و طراحي نظام ارزشيابي توسعه روستايي در ايران
- طراحي چارچوب مفهومي روش شناسي و تواناسازي اقتصاد محلي در نواحي توسعه يافته روستايي با استفاده از رهيافت ارزيابي مشاركتي
ز ) طرح جامع بهبود توسعه تحقيقات مبارزه با آفات، بيماري‌ها و علف‌هاي هرز در زيربخش‌هاي زراعت، باغباني، جنگل و مرتع:
- تحقيقات در زمينة پيشگيري و كاهش خسارات ناشي از آفات، بيمارگرها و علف‌هاي هرز زارعي، باغي و جنگل‌ها و مراتع كشور
- تجزيه و تحليل خطر آفات، بيمارگرها و علف‌هاي هرز مهم قرنطينه‌اي و غيرقرنطينه‌اي (بومي)
- تحقيقات در زمينه روش‌هاي كنترل آفات قرنطينه‌اي محصولات مختلف و تهيه نقشه پراكندگي آنها
- تعيين روش‌هاي تشخيص (شناسايي) Identification سريع آفات (با استفاده ازروش‌هاي مولكولي و غيرمولكولي)
- تعيين پراكندگي دقيق آفات، علف‌هاي هرز قرنطينه‌اي كه در دهه‌هاي گذشته وارد كشور شده‌اند
- تعيين پراكندگي دقيق آفات، بيمارگرها و علف‌هاي هرز مهم بومي كشور
- تعيين روش‌هاي ضدعفوني مناسب محصولات كشاورزي وارداتي و صادراتي با توجه به الزامات جهاني (محدوديت مصرف گاز متيل برومايد، لزوم عاري بودن محصولات از باقيماندة سموم، لزوم حفظ كيفيت و ظاهر محصول و ...)
- تحقيق در زمينة شناسايي، معرفي، نحوة تكثير و رهاسازي عوامل كنترل‌كننده بيولوژيك
- تحقيق پيرامون روش‌هاي مبارزه غيرشيميايي موثر برعليه آفات
- شناسايي و معرفي تركيبات شيميايي، بيوشيميايي و ميكروبي آفت كش با كارايي بالا (اثر اختصاصي، كم خطر با دز مصرفي پايين‌تر)
- تحقيق پيرامون شناسايي، معرفي و پيشنهاد حذف سموم خطرناك متداول و جايگزين نمودن آنها با سموم مناسب‌تر ( دز مصرف پايين تر، كم خطرتر، دورة كارنس كوتاه‌تر، اختصاصي تر و ...)
- تحقيق پيرامون شناسايي، جداسازي، تعيين فرمول شيميايي و سنتز تركيبات جلب‌كننده حشرات (فرمون‌ها)
- تعيين آستانه و سطح زيان اقتصادي آفات مهم و كليدي در محصولات زراعي، باغي، جنگل‌ها و مراتع
- توليد گياهان مقاوم و يا متحمل به آفات و بيمارگري‌هاي مهم با استفاده از روش‌هاي مولكولي ( بيوتكنولوژي)
- بررسي امكان بروز مقاومت در علف‌هاي هرز مزارع و باغات كشور به علف‌كش‌هاي متداول در اثر استفاده مكرر و متوالي
- تهيه و تدوين برنامه‌هاي IPM براي محصولات مهم و استراتژيك كشور و اجراء آن برنامه‌ها در پايلوت‌هاي تحقيقي ـ ترويجي
- تحقيق پيرامون روش‌هاي كنترل آفات و بيمارگرهاي مهم محصولات گلخانه‌اي و زير پلاستيك
- شناسايي ومعرفي سمپاش‌هاي مناسب و كارا و نيز تكنيك‌هاي سمپاشي براي محصولات مهم و آفات مشخص و كليدي
- تعيين ميزان خسارت اقتصادي وارد به محصولات استراتژيك كشور در اثر حمله آفات مختلف (به تفكيك محصول و نوع آفت، در شرايط مبارزه و عدم مبارزه)
- بررسي نقش تغيير اقليم (بروز گرما - خشكي و...) در طغيان آفات، بيمارگرها و علف‌هاي هرز
- بررسي نقش رژيم و الگوي كشت در طغيان و عدم طغيان آفات، بيمارگرها و علف‌هاي هرز
- بررسي نقش تغذيه، آبياري، نوع خاك، زمان كاشت، فاصله كاشت، تناوب، آيش و پارامترهاي مشابه در بروز و طغيان و يا عدم بروز و طغيان آفات، بيمارگرها و علف‌هاي هرز
- تعيين روش‌هاي رديابي دقيق و كشف (detection) به موقع آفات و بيمارگرها
- طراحي و تهيه بانك و يا بانك‌هاي اطلاعاتي گياه‌پزشكي كشور
- تعيين حداكثر مجاز باقيماندة سموم مصرفي (MRL) در محصولات مختلف
ح ) طرح جامع بهبود و توسعه تحقيقات دامپزشكي:
- تحقيق در زمينه اپيدميولوژي بيماري‌هاي ويروسي نظير: تب برفكي، آبله شتري، بلوتانگ در گوسفند و بز، آنفولانزاي اسب و...
- تحقيق در زمينه اپيدميولوژي بيماري‌هاي باكتريايي نظير: سل گاوي، بروسلوز، عفونت لپتوسپيرا انيتروگانس درنشخواركنندگان و...
- تحقيق در زمينه اپيدميولوژي بيماري‌هاي انگلي نظير: بيماري‌هاي انگلي شتر، ديكروسليوم، مطالعه آلودگي حلزون‌هاي آلوده به انگل‌ها و...
- تحقيق در زمينه شناسايي عوامل بيماريزا (ويروسي، باكتريايي، انگلي و قارچي) نظير: پتوموويروس ها در گله‌هاي گوشتي طيور، ويروس آنفولانزا و...
- تحقيق در زمينه ابداع و توسعه روش‌هاي نوين تشخيص بيماري‌هاي نظير: تست‌هاي اليزاي رقابتي و PCR در تشخيص بيماري يون، تست مالئين و مقايسه آن با روش‌هاي CFT و اليزا و...
- تحقيق جهت دستيابي به فرآورده‌هاي بيولوژيك جديد نظير: واكسن آبله گوسفند و بز با سويه Capri Pox و ايمني زايي آن، دستيابي به تكنولوژي واكسن گلون شده لاسوتا، واكسن آزمايشگاهي PPR,ORT و...
- تحقيق به منظور ارزيابي و بهبود كيفيت فرآورده‌هاي بيولوژيك نظير: انواع واكسن‌هاي تـب بـرفـكي و تـعيين تـعداد آنتي ژن‌هاي آنها، دوام ايمني واكسن هاي بروسلوز (S19- REV1)، واكسن‌هاي برونشيت، لارنگو و پاستورلوز طيور در مزرعه و...
- مـطـالعه و ارزيـابي داروهـاي مـورد مصرف در دامپزشكي نظير: هم سنگ زيستي (Bio- Equ - ivalence) بين داروهاي ژنريك توليد داخل با انواع توليدات اصلي آنها، باقيمانده داروهاي ژنريك پس از زمان پرهيز آنها در فرآورده‌هاي خوراكي و...
ط ) طرح تحقيقات و پژوهش‌هاي برنامه‌ريزي توسعه كشاورزي:
- پژوهش شناخت توان اكولوژيك مناطق كشور
- پروژه سنتز مطالعات توسعه كشاورزي و منابع طبيعي و ايجاد پايگاه اطلاعاتي
- پروژه پژوهش توسعه صنايع تبديلي و تكميلي بخش كشاورزي
- پروژه پژوهشي تبيين و تدوين ساختارهاي مناسب حقوقي و قانوني بخش
ي ) طرح مطالعات ساماندهي دشت‌هاي كشور:
- پژوهش و مطالعات ساماندهي دشت‌هاي بحراني
- پژوهش و مطالعات ساماندهي دشت‌هاي قابل توسعه
ك ) طرح مطالعات توسعه كشاورزي مناطق مرزي:
- پژوهش و مطالعات توسعه كشاورزي مناطق غرب كشور
- پژوهش و مطالعات توسعه كشاورزي مناطق جنوب كشور
- پژوهش و مطالعات توسعه كشاورزي مناطق شرق كشور
- پژوهش و مطالعات توسعه كشاورزي مناطق شمال شرق كشور
ل ) طرح مطالعات اقتصادي – اجتماعي:
- طرح تحقيقات و پژوهش‌هاي بهره‌وري عوامل و نهاده‌هاي توليد
- پژوهش اقتصاد كالايي محصولات كشاورزي
- پژوهش بهره‌وري عوامل و نهاده‌هاي توليد در بخش كشاورزي و منابع طبيعي
- پژوهش‌هاي بازرگاني و سياست‌هاي حمايتي محصولات كشاورزي (زراعي، باغي، دامي و آبزيان)
- پروژه متنوع سازي سياست‌هاي حمايتي متناسب با سياست‌هاي دولت
- تحقيقات و پژوهش‌هاي تجارت بين‌الملل كشاورزي و WTO
- پروژه طراحي نظام بهينه تعرفه‌هاي كشاورزي
- پروژه تدوين استراتژي مذاكراتي بخش كشاورزي و مذاكرات تجاري در فرايند عضويت در WTO
- پژوهش ارزيابي چگونگي اجراي نظام تطبيقي استانداردهاي بهداشتي مرتبط با بخش كشاورزي با استانداردهاي جهاني
- پژوهش تعيين الگوي تجارت خارجي محصولات كشاورزي
- پژوهش بررسي آثار عضويت WTO بر بخش كشاورزي
- پژوهش آثار محصولات منطقه‌اي و بين‌المللي بر بخش كشاورزي
م ) پروژه پژوهش‌هاي ضوابط و معيارهاي فني:
- پژوهش تهيه و تدوين ضوابط فني، خدمات زيربنايي و تاسيسات بخش كشاورزي
- پژوهش تهيه و تدوين ضوابط فني و فعاليت‌هاي توليدي بخش كشاورزي
- پژوهش تهيه و تدوين ضوابط و فعاليت‌هاي نوين در بخش كشاورزي
ن ) ساير فعاليت‌هاي تحقيقاتي :
- تحقيقات خاك و آب به منظور ارتقاء بهره‌وري و استفاده بهينه از اين منابع در جهت افزايش كمي و كيفي محصولات كشاورزي
- تحقيقات كاربردي در زمينه استفاده مجدد از پسماندها و محصولات فرعي كشاورزي
- تحقيقات كاربردي در زمينه كاهش هزينه‌هاي توليد محصولات كشاورزي
- تحقيقات دستيابي به تكنولوژي مناسب به منظور ارتقاء كيفيت محصولات و كاهش ضايعات
- تحقيقات در زمينه بهينه‌سازي روش‌هاي پس از برداشت با استفاده از فن آوري‌هاي نوين
- تعيين روش‌هاي مناسب حفاظت خاك در جهت توسعه پايدار
- بهبود مداوم كيفيت توليدات بيولوژيك و اطلاعات علمي كاربردي
- همكاري و مشاركت در زمينه مبادله اطلاعات علمي، تحقيقاتي و اجراي پروژه‌هاي مشترك با سازمان‌ها و مراكز علمي، منطقه‌اي و بين‌المللي
س ) طرح پژوهش‌هاي كاربردي توسعه پايدار:
- پروژه پايدار سازي توليد و مصرف نهاده‌ها در بخش كشاورزي
- پروژه پايش تنوع زيستي در بخش كشاورزي
- پروژه فرهنگ سازي ( آموزش، اطلاع‌رساني و ارتباطات) توسعه پايدار كشاورزي
- پروژه مقابله با آثار سوء تغييرات اقليمي در بخش كشاورزي
- پروژه ارزش گذاري زيست‌محيطي منابع پايه
- پروژه مشاركت در تدوين استانداردهاي زيست‌محيطي كشاورزي در سطح ملي (موسسه تحقيقات خاك و آب)
- پروژه پايش مستمر آلاينده‌ها و عوامل مخرب محيط زيست در بخش كشاورزي (موسسه تحقيقات خاك و آب)
- پروژه مديريت پسماندها و پس‌آب‌هاي كشاورزي
- پروژه مديريت ضايعات كشاورز
ادامه دارد...