مسجد مدرسه‌ي گلشن نيشابور با صدها سال قدمت در هفته‌ي نخست فروردين‌ماه امسال و با سوءاستفاده از تعطيلات نوروز توسط هيأت امنا، به‌جز دو ايوان شمالي و جنوبي با لودر تخريب شد تا به‌جاي آن مسجدي با معماري جديد ساخته شود.
به گزارش بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، بناي حوزه‌ي علميه‌ي گلشن كه در حاشيه‌ي شمالي خيابان امام خميني (ره) نيشابور قرار دارد، در دهم دي‌ماه 1381 در فهرست آثاري ملي به ثبت رسيده است.
سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري خراسان رضوي درباره‌ي پي‌گيري‌هاي انجام‌شده در روند تخريب اين اثر تاريخي توضيح‌هايي ارايه كرده كه متن كامل آن به اين شرح است:
1ـ مدرسه‌ي علميه‌ي گلشن نيشابور به‌دليل ارزش‌هاي خاص فرهنگي در تاريخ 10/10/81 و با شماره‌ي 6742 در فهرست آثار ملي ثبت شده و از تاريخ ثبت تحت حفاظت و نظارت سازمان ميراث فرهنگي قرار گرفته است. (پيوست شماره 1)
2ـ متعاقب ثبت بنا، مديريت وقت مدرسه‌ي علميه، مكاتبه‌هايي را با اداره‌ي ميراث فرهنگي شهرستان درباره‌ي ترميم و مرمت بناي مدرسه به عمل آورد و تقاضاي تخصيص بودجه و اعتبار كرد. (پيوست شماره 2)
3ـ اين سازمان نيز بلافاصله نسبت به تهيه‌ي طرح آسيب‌شناسي اقدام و طرح يادشده به شوراي فني سازمان استان فرستاده شد و با پي‌گيري و تأمين اعتبارات لازم، اقدامات معمول براي مرمت اضطراري بنا انجام شدند.
4ـ طي دو سال گذشته و در جلسه‌هاي متعدد كارشناسي با حضور هيأت امنا و هيأت اجرايي بازسازي مدرسه‌ي علميه‌ي گلشن نيشابور و متعاقب آن تعهدنامه‌ي شماره 1365 مورخ 3/12/1385، هيأت امناي مدرسه متعهد و ملزم به هماهنگي و گرفتن مجوزهاي لازم از سازمان ميراث فرهنگي و خودداري از اجراي هرگونه عمليات قبل از اعلام و تصويب شوراي فني اين سازمان شدند. كرارا ازسوي سازمان استان بر هماهنگي در اجراي طرح‌هاي مرمت و همچنين خودداري از اقدامات غيراصولي و دخل و تصرف‌هاي غيرمجاز تأكيد شده است.
ازسويي، شوراي فني سازمان ميراث فرهنگي بر اين مهم تأكيد كرده است كه هرگونه به‌سازي و مرمت اساسي مدرسه به‌نحوي كه تغييري در هيأت و اصالت بنا به‌وجود نيايد، انجام شود و بر اين اساس، مصوب شد كه استحكام‌بخشي و به‌سازي مدرسه با حفظ هويت و اصالت تاريخي و معماري اثر با مجوز و نظارت سازمان و با هماهنگي و نظارت كامل سازمان ميراث فرهنگي و پس از تصويب طرح‌هاي مورد نظر در شوراي فني اين سازمان انجام شود. (پيوست‌هاي شماره 3 و 4)
5ـ اين سازمان از تاريخ 10/3/86 در مكاتبه‌اي با مديريت مدرسه‌ي علميه‌ي گلشن موضوع مرمت ايوان‌هاي جنوبي و بام‌سازي آن‌را اعلام و توسط استادكاران و كارشناسان مربوط آغاز كرده است. (پيوست شماره 5)
6ـ در تاريخ 15/5/86 نيز سازمان ميراث فرهنگي استان نسبت به معرفي مهندسين مشاور براي طرح مرمت و به‌سازي در نامه‌ي شماره 1198-128/8632 با عنوان مديريت حوزه‌ي علميه مزبور اقدام كرده و هيأت امناي مدرسه‌ي علميه نيز با مشاوران مربوط براي ارايه‌ي طرح به‌سازي و احيا، عقد قرارداد كرده است.
7ـ هيأت‌هاي امناي اجرايي بازسازي حوزه‌ي علميه‌ي گلشن با پذيرش مقررات و ضوابط حفاظت از اثر يادشده و مصوبه‌ي شوراي فني سازمان ميراث فرهنگي استان هرگونه اقدام مطابق نظر سازمان را تأييد كرده‌اند.
8ـ علي‌رغم تعهدات و اخطاريه‌ها و مكاتبه‌هاي وفق سوابق موجود و بدون اطلاع اين سازمان، هيأت امناي مدرسه‌ي علميه‌ي گلشن خودسرانه و بدون هيچ‌گونه هماهنگي و عدم رعايت مقررات حفاظت اثر و مصوبه شوراي فني سازمان ميراث فرهنگي در اواخر آبان و آذرماه سال 1386 نسبت به تخريب و جمع‌آوري غرفه‌هاي طبقه‌ي اول اضلاع شرقي و غربي اقدام كرد كه متأسفانه در جريان اين عمليات، تعداد سه باب حجرات ضلع غربي بنا در طبقه هم‌كف نيز توسط خاطي با هدف انتقال خاك‌هاي دپوشده در محل محوطه داخلي تخريب شد.
9ـ سازمان ميراث فرهنگي استان طي ابلاغ به اداره‌ي ميراث فرهنگي شهرستان، خواهان توقف عمليات و جلوگيري از تخريب و برخورد قاطع با متخلفان با هدف جلوگيري از روند تخريب شد كه اين موضوع از طريق اداره‌ي شهرستان اقدام شد.
10ـ اداره‌ي ميراث فرهنگي شهرستان طي اعلام به هيأت اجرايي مدرسه، اقدامات خودسرانه هيأت اجرايي را متوقف كرد.
11ـ اقدامات ناهماهنگي و غيرقانوني توسط هيأت اجرايي مدرسه با هدف پيشگيري از آسيب‌رساني به ساير بخش‌ها، بويژه ايوان‌ها متوقف شد.
12ـ در تاريخ 5/1/1387 و 8/1/1387 و هم‌زمان با ايام تعطيلات نوروزي، متأسفانه شبانه كليه حجرات طبقه‌ي هم‌كف ضلع شرقي و غربي مدرسه تخريب شدند كه بلافاصله با حضور يگان حفاظت سازمان در محل به‌طور فوري از ادامه‌ي كار جلوگيري و خاطي از محوطه‌ي مدرسه به بيرون هدايت شد. ضمن اين‌كه نيروهاي يگان حفاظت سازمان نيز ازسوي خاطيان مورد تهديد قرار مي‌گيرند كه موضوع توسط يگان حفاظت شهرستان به سازمان استان منعكس مي‌شود و با توجه به اين‌كه متأسفانه دوباره در تاريخ جمعه 23/1/87 شبانه با استمرار عمليات غيرقانوني و خودسرانه توسط متخلف و متخلفان قسمتي از ايوان جنوبي نيز تخريب شد و فرو ريخت كه بلافاصله اين سازمان با عنوان دادستان عمومي و انقلاب نيشابور خواهان پيگرد قانوني و مجازات متخلفان شد.
13ـ در طول اين مدت، مكاتبات و ابلاغيه‌ها و پي‌گيري‌هاي متعددي درباره‌ي خودداري از تخريب و هرگونه دخل و تصرف غيرمجاز و غيراصولي با هيأت امناي مدرسه‌ي گلشن توسط اين سازمان طي شماره‌هاي 223-128/8632 مورخ 6/2/86 و 865-128/8632 مورخ 17/1/86 و 948-128/832 مورخ 21/4/86 و 1224-128/832 مورخ 23/5/86 انجام شد و نمايندگان اين سازمان در شهرستان نيز ضمن تماس‌هاي تلفني و مذاكرات شفاهي و همچنين مكاتبات متعدد با عنوان هيأت امنا و هيأت اجرايي مدرسه‌ي گلشن خواهان خودداري از دخل و تصرفات غيراصولي و غيرمجاز در عرصه‌ي اثر و همچنين استحكام‌بخشي و حفظ ايوان‌هاي شمالي و جنوبي كه درپي تخريب غرفه‌هاي جناحين تضعيف شده، بوده است. (پيوست‌هاي شماره 10-11-12-13-14-15-16-17)
لذا اين سازمان با توجه به گزارش يادشده و علي‌رغم مكاتبات و پي‌گيري‌ها و همچنين ابلاغيه‌هاي قانوني به هيأت امنا و هيأت اجرايي مدرسه‌ي گلشن نيشابور در راستاي وظايف قانوني خود، ضمن تهيه و تنظيم شكواييه عليه مختلف و متخلفان اقدام و تا حصول نتيجه‌ي نهايي و برخورد قاطع با اين موضوع، پي‌گيري را در دستور كار خود قرار داده است.
اين سازمان تمام تمهيدات و تدابير لازم را درباره‌ي حفاظت و حراست از آثار استان معمول داشته و با عنايت به موضوع يادشده نيز اين مهم از جمله مواردي است كه تمام سوابق مورد نظر دلالت بر پي‌گيري‌هاي مستمر درباره‌ي حفاظت و حراست از اين اثر بوده و است. اكنون نيروهاي ويژه‌ي يگان حفاظت در مكان يادشده حضور استمراري دارند و ضمن توقف هرگونه عمليات، شكواييه عليه متخلف يا متخلفان صورت گرفته و سازمان استان و رياست شهرستان از طريق مراجع قانوني ذي‌ربط با اهتمام ويژه درصدد اقدامات قانوني و ابلاغ رأي عليه افراد خاطي نيز است كه به محض وصول و صدور رأي مراتب به استحضار خواهد رسيد.
*****
به اعتقاد برخي كارشناسان و دوست‌داران ميراث فرهنگي، رسانه‌ها در حفاظت از ميراث گذشتگان، حساس كردن افكار عمومي و حتا نهادها و دستگاه‌هاي متولي با هدف جلوگيري فعاليت‌هاي غيرقانوني مي‌توانند نقش داشته باشند؛ ولي درباره‌ي مسجد مدرسه‌ي گلشن نيشابور مانند نمونه‌هاي مشابه ديگر در سراسر كشور، رسانه‌ها از صحنه دور نگه داشته شدند و سرانجام وقتي مسجد مدرسه‌ي گلشن تخريب شد، رسانه‌ها نه از طريق مراجع مسؤول، بلكه از زبان دلسوزان ميراث فرهنگي در جريان امور قرار گرفتند.
شايد اگر سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري خراسان رضوي كه در جريان تخريب مسجد مدرسه‌ي گلشن در طول سال گذشته تلاش كرده، علاوه بر تمام اقداماتي كه انجام داده است، رسانه‌ها را نيز مانند آنچه درباره‌ي مخدوش شدن حريم منظري ميدان نقش جهان اصفهان انجام شد، به كمك مي‌گرفت، اكنون بنايي نيمه‌مخروبه را در نيشابور نداشتيم. براساس آنچه در گزارش اين سازمان آمده است، تخريب مسجد مدرسه‌ي گلشن از آبان و آذرماه سال گذشته آغاز شده كه با آگاهي از امكانات و نيروي انساني محدود سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و مجازات‌هاي نه‌چندان سنگيني كه در انتظار خاطيان است، تخريب اين اثر دور از ذهن نبود.
انتهاي پيام