علي‌اكبر اشعري تأكيد كرد كه شيوه‌ي ارزيابي كتاب را بايد از حالت كنوني درآوريم.

مشاور فرهنگي رييس‌جمهور و رييس سازمان اسناد و كتابخانه‌ي ملي جمهوري اسلامي ايران با حضور در محل خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، درباره‌ي مسائل مختلفي از جمله: روند مميزي كتاب، قطع خريد نشريات از سوي نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور، حافظه‌ي ملي ديجيتال، ثبت آثار در حافظه‌ي جهاني، تحويل كتاب‌ها و اسناد ملي و ... سخن گفت.

شيوه‌ي ارزيابي كتاب بايد عوض شود

اشعري در اين گفت‌وگو درباره‌ي طولاني شدن روند صدور مجوز كتاب‌ها و نحوه‌ي صدور مجوز نشر گفت: اول بايد ديد كه آيا اساسا نظارت بر چاپ كتاب لازم است؟ به‌نظرم مردم دولت‌ها را انتخاب مي‌كنند تا امور كشور را سامان دهند. همان‌طور كه اگر كارخانه‌اي مواد غذايي فاسد در اختيار مردم بگذارد، مردم از دولت انتظار دارند كه با آن كارخانه برخورد كند، درباره‌ي فرهنگ هم مردم همين انتظار را دارند؛ زيرا بالأخره ما آداب و فرهنگي داريم كه نبايد مورد هجمه‌ي كسي قرار گيرد؛ چه به‌صورت كتاب و چه به‌صورت فيلم.

او با بيان اين مطلب كه همه اصل نظارت را قبول دارند، متذكر شد: بحث شيوه‌ي نظارت مهم است. معتقدم هم براي سرعت بخشيدن به كار و هم براي جلب مشاركت مردم و هم براي اين‌كه بخشي از نظارت را بر عهده‌ي خود مردم گذاشت، بايد شيوه‌ها را عوض كرد. در اين زمينه به دوستان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي پيشنهاد دادم، اولا هر ناشري وقتي مي‌خواهد براي دريافت مجوز بيايد، آموزش ببيند و ضوابطي را به او آموزش دهند؛ مثلا بگوييم براي انتشار كتاب، فلان ضوابط را رعايت كنيد. اگر تا دو سال و يا به فرض 50 كتاب قبل از چاپ با هم توافق داشتيم، كلا نظارت را به شما واگذار مي‌كنيم، منتها با اولين خطايي كه انجام داديد، دوباره سر خط خواهيد آمد.

دولت مدافع نشر مي‌شود

اشعري در ادامه متذكر شد: ما مي‌توانيم مثل كارشناسان رسمي دادگستري عمل كنيم؛ چهره‌هاي شناخته‌شده را شناسايي و معرفي كنيم، و آن‌ها هر كتابي را كه تأييد كردند، به منزله‌ي تأييد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي باشد. به هر حال در يك اداره با آن حجم كتابي كه مي‌رود، وقت زيادي صرف مي‌شود. اگر اين سيستم را بشكنيم، هم به نفع ناشر است و هم نويسنده. ضمن اين‌كه سرعت انتشار هم بالا مي‌رود. اگر خطايي هم صورت گيرد، دولت ديگر جواب‌گو نيست؛ در نتيجه رابطه‌ي دولت و ناشران از اين حالت درمي‌آيد و دولت آن موقع مدافع نشر مي‌شود. اما الآن با اين وضع در نهايت شكلي از اعتماد عمومي به وجود نمي‌آيد.

اتفاق خوب گزينش كتاب‌ها و نشريات در كتابخانه‌ها 

رييس سازمان اسناد و كتابخانه‌ي ملي همچنين درباره‌ي اين موضوع كه نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور از چندي پيش خريد تعدادي از مجلات را قطع كرده است، توضيح داد: اتفاق خوبي كه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و هيأت امناي نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور افتاده، در دو بخش كتاب و مطبوعات است. در بخش كتاب، كتاب‌هايي را انتخاب مي‌كنيم و براي شهرستان‌ها مي‌فرستيم؛ در حالي‌كه معلوم نيست اين كتاب‌ها اصلا به درد آن‌ها بخورند، و از طرف ديگر، كتابداران و كتابخانه‌هاي مختلف هيچ نقشي ايفا نمي‌كنند و بيش‌تر نقش خدماتي دارند. براي جلوگيري از اين موضوع، اقدامات خوبي ميان وزارت ارشاد و هيأت امناي كتابخانه‌ها صورت گرفت و آن هم تشكيل شوراي علمي است، كه از بين كتاب‌هايي كه منتشر مي‌شوند، آن كتاب‌هايي را كه ارزش استفاده در كتابخانه را دارند، انتخاب كنند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي 300 نسخه از هر عنوان كتاب را خريداري مي‌كند، كه اين كمكي به ناشر است و در 300 نقطه‌ي كشور، 300 نمايشگاه برگزار مي‌شود. هر كتابخانه در سطح و اعتباري كه تعريف شده، اين كتاب‌ها را از وزارت ارشاد مي‌خرد و براي‌شان فرستاده مي‌شود؛ بنابراين هم وزارت ارشاد كمك ابتدايي را براي قرار گرفتن كتاب‌هايي كه ظرفيت قرار گرفتن در كتابخانه را دارند، فراهم مي‌كند، و هم اين فرصت براي مردم مناطق مختلف فراهم مي‌شود، كه از كتاب‌هاي مختلف خريداري كنند. از طرف ديگر، اين موضوع مي‌تواند براي ناشر نيز پيامي داشته باشد كه مي‌گويد كدام كتاب ميان مردم طرفدار بيش‌تري دارد.

اشعري در ادامه يادآور شد: درباره‌ي نشريات هم اين اتفاق در حال انجام است. قبلا ناشري مي‌آمد و مي‌گفت كه فلان نشريه را كتابخانه بخرد؛ اما الآن كل نشريات بررسي مي‌شوند و آن نشريه‌اي كه ارزش محتوايي دارد، انتخاب و با نظر خود كتابخانه‌ها خريداري مي‌شود و براي‌شان ارسال خواهد شد. در اين ميان، طبيعتا رقابتي به وجود مي‌آيد، تا نشرياتي كه علاقه دارند در كتابخانه‌ها قرار گيرند، براي كيفيت بهتر اقدام كنند.

او البته از چگونگي شيوي اجراي اين طرح و دلايل مختلفي كه به نشريات براي قطع خريد آن‌ها ارايه شده است، اظهار بي‌اطلاعي كرد و گفت كه اين موضوع را به‌عنوان عضو هيأت امناي نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور بررسي خواهد كرد.

توجه ويژه‌ي مسؤولان به حفظ ميراث فرهنگي و هويت ملي

مشاور فرهنگي رييس‌جمهور در بخش ديگري از گفت‌وگو با ايسنا، درباره‌ي موضع‌گيري مسؤولان كشور نسبت به گذشته‌ي تاريخي‌مان و اين اظهار نظر عده‌اي كه مي‌گويند به هويت ملي و ميراث فرهنگي‌مان بي‌توجهي شده است، متذكر شد: شكي در اين موضوع نيست كه در هر انقلابي، هيجانات زمان انقلاب، باعث اشتباهاتي مي‌شود. اما آن‌چه اهميت دارد، اين است كه ما در كشورمان ميان مواضع سياسي شخص و دانش او تفكيك قايليم. ممكن است كسي خدمت علمي برجسته‌اي كند، اما در عين حال خطاي سياسي هم بكند؛ اما اين دو مقوله از هم جدا هستند. همان‌طور كه خطاي سياسي او را نقد مي‌كنيم، از فعاليت علمي برجسته‌اش هم تجليل مي‌كنيم، بويژه در 20 سال اخير اين رويكرد وجود داشته‌ است. اين‌كه خود آدم‌هايي كه برخي‌شان در دستگاه‌هاي دولتي سابق هم مناصبي داشته‌اند، مي‌آيند اسناد را به سازمان اسناد مي‌سپارند، حاكي از اين ماجراست.

او همچنين درباره‌ي ميزان توجه و حساسيت مسؤولان نسبت به هويت ملي و ميراث فرهنگي‌مان، توضيح داد: همه‌ي مسؤولان فرهنگي‌مان مي‌دانند كه چه ميراث گران‌قدري داريم و حتما بايد در حفظ آن تلاش كرد. ما در سازمان، بودجه‌اي ثابت براي خريد آثار داريم؛ اما از سال گذشته كه مردم را تشويق به تحويل اسناد و كتب كرديم، خيل عظيمي به اين كار اقدام كردند و متوجه شديم كه بودجه‌، رو به تمام شدن است. نامه‌اي به رييس‌جمهور نوشتيم كه بودجه‌ي كل امسال ما در سه ماهه‌ي اول تمام شده و به مردم هم نمي‌توان گفت كه كتاب‌هاي‌شان را به خانه ببرند. ايشان با قيد فوري دستور رسيدگي به اين موضوع را دادند و اين نشان‌دهنده‌ي اين است كه در همه‌ي سطوح براي حفظ ميراث فرهنگي اهميت ويژه‌اي قايل‌اند.

سندهاي هويت ما

علي‌اكبر اشعري در ادامه‌ي اين بحث گفت: هر كس كشورش را دوست دارد، بايد به آن بپردازد؛ به اين دليل آثاري كه از گذشته داريم، مثل كتاب‌ها و اسناد به‌جامانده از گذشتگان، سند هويت ما هستند؛ مثل شناسنامه‌ي كسي كه اگر بخشي از شناسنامه‌اش پاره شود، گويي بخشي از آن‌چه را كه مي‌شود او را با آن شناسايي كرد، از بين رفته است؛ بنابراين همه‌ي ما ايرانيان بايد نسبت به حفظ هويت ملي خود حساس باشيم. امروز اسناد و كتاب‌هاي زيادي دست مردم است كه در شرايط بدي نگهداري مي‌شوند و اين امر باعث از بين رفتن آن‌ها خواهد شد. نگهداري اين اسناد به شرايط خاصي احتياج دارد؛ گرما، نور و رطوبت بايد استاندارد باشند و اسناد از حوادث طبيعي چون سيل و سرقت نيز بايد حفاظت شوند.

استقبال مردم از تحويل كتاب‌ها و اسناد ملي

رييس سازمان اسناد و كتابخانه‌ي ملي سپس گفت: ما اصرار داريم كه مردم به هر صورتي كه مي‌خواهند، نگذارند اسناد و كتاب‌ها از بين روند، و هر جور كه دوست دارند، آن‌ها را به سازمان اسناد تحول دهند؛ هديه دهند يا بفروشند. ما از مردم مي‌خواهيم كه اين تلاش را براي حفظ ميراث ملي و فرهنگي داشته باشند و رسانه‌ها نيز به گونه‌اي عمل كنند كه مردم به اين موضوع حساس شوند.

غربي‌ها مي‌خواهند تمدن ما را حذف كنند

اشعري درباره‌ي اسنادي كه در سال گذشته به سازمان اسناد تحويل داده شده‌اند، گفت: در يك سال اخير با تلاش رسانه‌ها اتفاقات مهمي افتاد. ما قبل از فراخوان براي تحويل كتاب‌ها و اسناد، 32هزار نسخه‌ي خطي چاپ سنگي داشتيم؛ اما امروز 52 تا 53هزار جلد كتاب داريم؛ زيرا از وقتي كه اعلام شد مردم اسناد و كتاب‌هاي قديمي را بياورند، حجم زيادي از اسناد كه در دست مردم بوده، به سازمان منتقل شده، كه اين امر از اقدامات مهم ملي است و بايد به آن توجه كرد، بويژه كه غرب به‌شدت تلاش مي‌كند با نوشتن تاريخ تمدن و علم، سهم شرق و كشورهاي اسلامي بويژه سهم ايران را از تاريخ حذف كند.

اشعري سپس متذكر شد: در كتاب‌هاي جديد نامي از زكرياي رازي يا ابن سينا كه در علم پيشگام بوده‌اند، ديده نمي‌شود. يك محقق بايد با انصاف كار كند؛ اما محققان غربي اين كار را نمي‌كنند. ‌وقتي غربي‌ها اين‌طور عمل مي‌كنند، ما بايد حساس باشيم و از اسناد و كتاب‌هاي گذشته‌مان، كه هويت ملي ما هستند، نگهداري كنيم. كارهاي پژوهشي را كه گذشتگان انجام داده‌اند، منتشر كنيم، تا جاي خود را در دنيا حفظ كرده باشيم.

برنامه‌هاي حفظ هويت ملي

مشاور فرهنگي رييس‌جمهور همچنين درباره‌ي برنامه‌هاي كتابخانه‌ي ملي در زمينه‌ي حفظ هويت ملي، توضيح داد: ‌سازمان اسناد و كتابخانه‌ي ملي سه گروه فعاليت انجام مي‌دهد؛ يك گروه فعاليت‌هاي خدماتي، يك گروه فعاليت‌هاي آموزشي و ديگر فعاليت‌هاي پژوهشي. اين‌كه سعي كنيم اسناد را جمع‌آوري و پردازش كنيم، كاري خدماتي است و امكان استفاده‌ي محققان را فراهم مي‌كند. از طرف ديگر قانوني داريم كه همه‌ي دستگاه‌هاي دولتي موظف‌اند اسنادي را كه مورد استفاده‌شان نيست، كه زمان هم براي‌شان تعريف شده، در اختيار سازمان قرار دهند، تا آن بخش از اسناد را كه داراي ارزش ملي است، در سازمان نگهداري كنيم.

او در عين حال گفت: در بعضي دستگاه‌ها به‌دليل اطلاع نداشتن و تغيير مديريت‌ها، اين موضوع انجام نشده است. امروز در تعاملي كه با همه‌ي بخش‌ها داريم، كارهايي را انجام مي‌د‌هيم، تا آن بخش از اسناد كه بايد از بين بروند و كارآيي ندارند،‌ با نظر شوراي عالي اسناد، از بين بروند و آن‌ها كه بايد بمانند، حفظ شوند.

رييس سازمان اسناد و كتابخانه‌ي ملي به مشكلات جمع‌آوري اسناد اشاره كرد و متذكر شد: ‌در دوره‌هاي متقدم، مثلا در دوره‌ي‌ پهلوي و قاجاريه، خيلي از دولتمردان دبيرخانه‌شان يا در خانه يا وصل به خانه‌شان بود، و وقتي از دنيا مي‌رفتند، اسناد و مدارك به مايملك خانواده‌شان تبديل مي‌شد، كه امروز برخي از اين اسناد نزد خاندان‌هاست و برخي ديگر از طريق خاندان‌ها به‌دست مردم هم راه يافته است. ما از طرق مختلف از آن‌ها مي‌خواهيم كه اسناد را در وهله‌ي اول به سازمان هديه دهند كه آن‌ها را به‌نام خودشان به‌ثبت ‌رسانيم، و در ثاني مي‌گوييم اسناد را به ما بفروشند كه خوشبختانه حجم زيادي سند در دو سال گذشته به ما فروخته شده است.

اشعري در ادامه‌ي همين بحث افزود: گاهي پيشنهاد‌هايي مطرح مي‌شد كه نگراني‌هايي در مردم به وجود مي‌آورد؛ مثلا ما قانوني بگذاريم كه اجبار كنيم همه‌ي كساني كه اين مدارك دست‌شان است، مدارك را بياورند تحويل دهند. معتقدم كه اين روش‌ها جواب نمي‌دهند؛ مگر از روش‌هاي اقناعي استفاده كنيم. به هر حال مردم ما مثل اعضاي يك خانواده هستند و اعضاي يك خانواده، خانواده‌شان را دوست دارند، و هر اتفاق بد يا خوب، آن‌ها را هم متأثر مي‌كند. بويژه اين‌كه در كشور ما عوامل همگرايي ميان مردم زياد است و مردم نسبت به تماميت كشورشان حساس‌اند. مردم اگر توجيه شوند كمكي از آن‌ها به حيثيت ملت‌شان كمك مي‌كند و يا غفلتي به حيثيت كشورشان لطمه مي‌زند، همراهي‌شان بسيار خوب است؛ بنابراين ما در گفت‌وگو با مردم خيلي راحت‌تر به نتيجه مي‌رسيم، تا اين‌كه بخواهيم از قوه‌ي قانون استفاده كنيم.

جمع‌آوري تاريخ شفاهي

اشعري همچنين در ادامه‌ به جمع‌آوري «تاريخ شفاهي» كه بخشي ديگر از هويت ملي و ميراث فرهنگي ماست، اشاره كرد و گفت: بخشي از ميراث فرهنگي و علمي ما روي كاغذ‌ها و حامل‌هاي محتوايي است و بخشي نيز در سينه‌ي افراد است. بحثي كه اينك در كتابخانه‌ي ملي در حال اتفاق است، گردآوري تاريخچه‌ي شفاهي كشور است. ما با همه‌ي كساني كه در حوادث مختلف علمي، سياسي و فرهنگي جامعه نقش مؤثري داشته‌اند، گفت‌وگوهاي مفصلي انجام مي‌دهيم، كه اين تاريخ، با از بين رفتن آدم‌ها مدفون نشود. سال گذشته نيز همايش تاريخ شفاهي را برگزار كرديم، كه اين كار قدري پراكندگي داشت و بر مباني علمي روشني متكي نبود؛ اما در آن همايش به نتايج خوبي رسيديم. درست است كه افراد مؤثر در حوادث اطلاعات خوبي دارند كه در اختيار قرار دهند، ولي گاهي شهرونداني عوامل مؤثر در حوادث اطلاق مي‌شوند، و تك‌اتفاقاتي بوده‌اند، كه چون ما سراغ آن اطلاعات نمي‌رويم، از بين مي‌روند. به اين دليل برگزاري «جشنواره‌ي خاطره‌ها» را در دهه‌ي فجر طراحي كرده‌ايم تا مردم خاطرات خود را به صورت مكتوب و يا فيلم ارسال كنند، تا آن حلقه‌هاي مفقودشده كه در دست و يا در سينه‌ي مردم است، به دست آيد.

او در‌باره‌ي طرح تاريخچه‌ي شفاهي همچنين متذكر شد: تا كنون با بيش از 100 نفر گفت‌وگو شده است؛ اما در زمينه‌ي انتشار، رضايت گفت‌وگوكننده شرط است. بعضي‌ها شرط مي‌كنند كه تا زنده هستيم، اين مطالب نبايد چاپ شوند و ما هم حتما عمل مي‌كنيم. بعضي از مصاحبه‌ها هم خيلي مفصل‌اند و از حوصله‌ي خواننده‌ي عمومي خارج. كل مصاحبه پياده و به‌عنوان اسناد نگهداري مي‌شود، و آن‌ها كه اجازه مي‌دهند، كتاب‌هاي‌شان را براي عموم به‌صورت كتاب‌هايي خاص در صفحات خاص تعريف مي‌كنيم، كه در حجم كمي منتشر خواهند شد.

طرح حافظه‌ي ملي ديجيتال

اشعري همچنين درباره‌ي طرح «حافظه‌ي ملي ديجيتال» كه مسؤول آن سازمان اسناد و كتابخانه‌ي ملي است، توضيح داد: سازمان اسناد موظف است كه محتواي علمي و فرهنگي كشور را نگهداري كند، تا هم ذخيره‌اي براي استفاده‌ي آيندگان باشد و هم در دسترس محققان و پژوهش‌گران در حال حاضر باشد. بخشي از اين مسأله روي محيط اينترنت منتشر و توليد مي‌شود و بخشي ديگر به صورت حامل‌هاي ديگر منتشر مي‌شود، كه اگر دسترسي به آن به‌صورت الكترونيك باشد، براي مراجعه‌كننده آسان‌تر خواهد بود. همچنين اين محتواها به اين‌صورت، هم سالم‌تر خواهند ماند و هم عمر بيش‌تري مي‌كنند؛ به اين دليل از يك سال پيش به اين فكر افتاديم كه بحث حافظه‌ي ملي ديجيتال يا آرشيو كتابخانه‌ي ديجيتال را طراحي كنيم.

مشاور فرهنگي رييس‌جمهور با بيان اين مطلب كه اين طرح اكنون آماده است، يادآور شد: طراحي اين كار آماده شده و اينك مناقصه‌ي آن در حال انجام است، كه همين روزها تكليف مناقصه‌ي آن نيز مشخص مي‌شود. اميدواريم تا سال 87 بهره‌برداري از اين كار صورت گيرد. به موازات اين كار داريم تلاش مي‌كنيم داشته‌هاي خود را، چه آن‌ها كه متعلق به سازمان است و چه آن‌ها كه در تعامل با ديگران، به‌صورت رقم‌هايي درآوريم تا قابل دسترسي باشند.

اشعري در ادامه اعلام كرد كه كل دارايي محتوايي ما 64 نوع محتوا شامل كتاب، نشريه، پايان‌نامه، عكس، پوستر، ‌جزوه، سي‌دي، دي‌وي‌دي و انواع حامل‌هاي محتوايي است.

او همچنين درباره‌ي افتتاح دفترهاي نمايندگي سازمان اسناد در ديگر شهرها گفت: در حال حاضر سازمان اسناد در شيراز، يزد، زاهدان و بوشهر راه‌اندازي شده است. در خراسان رضوي نيز به‌زودي راه‌اندازي خواهد شد. قصدمان اين است كه حتي‌الامكان هزينه‌اي براي دولت ايجاد نكنيم و در جاهايي كه امكان راه‌اندازي اين نمايندگي‌ها وجود داشته باشد، به اين كار اقدام مي‌كنيم.

حافظه‌ي جهاني و ثبت آثاري مكتوب از ايران

اشعري در ادامه‌ درباره‌ي حافظه‌ي جهاني و ثبت آثاري مكتوب از ايران در يونسكو به ايسنا توضيح داد: از دو سال پيش اين بحث مطرح شد كه كشور ما علي‌رغم اين‌كه ميراث گران‌قدري در حوزه‌ي علم و فرهنگ و تمدن به‌صورت مكتوب دارد، اما اين ميراث در حافظه‌ي جهاني مطرح نشده است. بناهاي تاريخي‌مان در يونسكو به ثبت رسيده؛ اما ميراث محتوايي‌مان را هنوز به ثبت نرسانيده‌ايم. در حالي‌كه كشورهاي ديگر اين كار را كرده‌اند؛ ولي پرونده‌ي ايران در اين زمينه هنوز خالي است. چند سال قبل با مسؤوليت سازمان اسناد و كتابخانه‌ي ملي و عضويت چند شخصيت حقوقي مانند: آستان قدس رضوي، كتابخانه‌ي مجلس، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، كتابخانه‌ي دانشگاه تهران و چند شخصيت حقيقي، كميته‌ي ملي حافظه‌ي جهاني براي اولين‌بار در ايران تشكيل شد.

مشاور فرهنگي رييس‌جمهور درباره‌ي اقدام‌هاي اين كميته متذكر شد: در اولين گام آمديم سه اثر را شناسايي كرديم. البته چون فرصت كم بود، وقت فراخوان دادن را نداشتيم. از طريق اعضاي كميته گفتيم اگر شما در حوزه‌هاي خود آثاري را داريد كه مشخصات ثبت جهاني را دارد، معرفي كنيد. آن‌ها هم آثاري را معرفي كردند و از ميان آن‌ها، سه اثر انتخاب شدند. يكي از آن‌ها قرآن‌هاي روي پوست آهو منسوب به ائمه (ع) بود كه در آستان قدس رضوي نگهداري مي‌شوند. ديگري وقف‌نامه‌ي ربع رشيدي بود كه در كتابخانه‌ي مركزي تبريز نگهداري مي‌شود. اثر ديگر هم شاهنامه‌ي بايسنقري بود كه در كاخ‌موزه‌ي گلستان است. آن موقع كه ما اين كار را شروع كرديم، دانش آن را نداشتيم كه اين پرونده چگونه بايد تنظيم شود، تا در يونسكو با مشكلي مواجه نشود. تجربه‌ي ميراث فرهنگي را در ثبت مادي اثر گرفتيم و اين سه اثر را معرفي كرديم.

او سپس افزود: يونسكو وقف‌نامه‌ي ربع رشيدي و شاهنامه‌ي بايسنقري را به‌دليل آن‌كه پرونده‌شان كامل‌تر و منظم‌تر بود، پذيرفت؛ اما درباره‌ي قرآن‌ها اعلام كرد كه اطلاعات كامل نيست و نپذيرفت. البته اين فرصت هست كه براي دور بعد اين كار را بكنيم. براي اين‌كه نخواهيم بر اساس آزمون و خطا پيش رويم، از كارشناسان يونسكو دعوت كرديم كه به تهران بيايند و از يك‌سري از كارشناسان كه مقدمات علمي و تجربي لازم را دارند هم دعوت كرديم، تا بيايند و با ملاك‌ها و معيارهاي پذيرش اثر براي ثبت در حافظه‌ي جهاني آشنا شوند، و هم با نحوه‌ي تنظيم پرونده‌اي كه يونسكو پذيرفته، آشنايي يابند. به اين منظور در محل كتابخانه‌ي ملي يك كارگاه آموزشي برگزار شد.

اشعري همچنين متذكر شد: اين‌كه وقف‌نامه‌ي ربع رشيدي چيست و چه اهميت جهاني دارد كه بايد به ثبت برسد و يا شاهنامه‌ي بايسنقري چه ويژگي‌هايي دارد، هركدام بحث‌هاي مختلفي دارند. درباره‌ي شاهنامه‌ي بايسنقري شايد بتوان اين را گفت كه تنها نسخه‌ي كامل شاهنامه به‌دستور بايسنقر ميرزا و خط يكي از كاتبان خوش‌خط زمان خود در ابتداي شكل‌گيري خط نستعليق است. از طرف ديگر، شاهنامه اثري جهاني است. درباره‌ي وقف‌نامه‌ي ربع رشيدي درواقع يك نظام مديريتي است كه رشيد‌الدين فضل‌الله در آن زمان سامان داده است.

او خبر داد كه براي دوره‌ي بعدي ثبت حافظه‌ي جهاني كه سال آينده برگزار خواهد شد، فراخوان داده‌اند و ادامه داد: ما از مراكزي كه اين آثار را نگهداري مي‌كنند، درخواست كرده‌ايم كه در وهله‌ي اول، خود، گزينش اوليه را انجام دهند و پيشنهادات‌شان را براي ما بفرستند. انتخاب بعدي را گذاشتيم براي بعد از برگزاري كارگاه آموزشي، تا كارشناسان بيايند و از ميان آن‌ها، اثري را در دو يا سه مرحله انتخاب كنند.

رييس سازمان اسناد و كتابخانه‌ي ملي درباره‌ي اهميت ثبت اثر مادي توسط يونسكو، گفت: يونسكو هر دو سال يك بار دو اثر از كشوري را مي‌پذيرد و ضوابطش اين است كه اين اثر حتما در تمدن جهاني بايد نقش داشته باشد و صرفا منطقه‌يي و ملي نباشد؛ بلكه ارزش جهاني داشته باشد. وقتي اين اثر ثبت جهاني مي‌شود، الزاماتي را براي دولت‌ها به‌وجود مي‌آورد؛ مالكيت آن مالكيت جهاني مي‌شود. هيچ‌كس حق تعرض به اين اثر را ندارد. هم دولت موظف است در نگهداري استاندارد، مناسب و خوب تلاش كند و هم دستگاهي كه اين اثر را در اختيار دارد، موظف است اطلاع‌رساني خوبي درباره‌ي آن داشته باشد، كه همه‌ي اين كارها را ما داريم الآن انجام مي‌دهيم.

او در ادامه متذكر شد: اين آثار شناسنامه‌ي ملت‌ها را تشكيل مي‌دهند، كه چه كشورهايي چه سابقه‌ي علمي، فرهنگي و تمدني دارند و سهم آن كشورها در تمدن جهاني چقدر است. همين كه اسناد و مدارك را از گوشه‌ي غربت مخازن كتابخانه‌ها درمي‌آورد و در دنيا مطرح مي‌كند، طبعا زمينه‌ي مطالعه و بهره‌برداري از آن‌ها را فراهم مي‌كند.

سرانجام موزه‌ي يادمان رياست‌جمهوري سيدمحمد خاتمي

اشعري همچنين درباره‌ي موزه‌ي يادمان دوره‌ي رياست جمهوري سيدمحمد خاتمي در مجموعه‌ي سعدآباد كه بر سر آن مناقشه‌اي ميان سازمان اسناد و كتابخانه‌ي ملي و سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري وجود داشت، گفت: ‌در دولت قبل ساختمان را به سازمان اسناد واگذار كردند. وظيفه‌ي نگهداري از يادمان نيز بر عهده‌ي اين سازمان است. در دولت جديد چون بحث كليت ساختمان‌هاي سعدآباد مطرح شده بود، مالكيت ساختمان‌هاي سعدآباد را بر عهده‌ي ميراث فرهنگي گذاشتند. اين‌جا مشكلي پيش آمد كه بالأخره اين ساختمان چه مي‌شود؟ آيا بايد تخليه شود و از اين‌جا برويم؟ اختلافي بين سازمان اسناد و سازمان ميراث فرهنگي به‌وجود آمد، كه با صحبت‌هايي كه با اسفنديار رحيم‌مشايي - رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري - داشتيم، به اين جمع‌بندي رسيديم كه مالكيت ساختمان مال چه كسي باشد، مهم نيست و توافق كرديم تا زماني كه ما جاي مناسبي براي يادمان رياست‌جمهوري سيدمحمد خاتمي پيدا نكرده‌ايم، همان‌جا بمانيم. ميراث فرهنگي نيز با اين موضوع موافقت كرده و مشكلي نداريم. ما پذيرفته‌ايم كه ضوابط ميراث فرهنگي را در مجموعه‌ي سعدآباد رعايت كنيم و مديريت داخلي ساختمان با خود سازمان اسناد و كتابخانه‌ي ملي باشد.

انتهاي پيام