آن‌چه كه در پي مي‌آيد خلاصه‌اي از ديدگاه‌هاي محمود توسلي استاد گروه شهرسازي دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران درباره طرح جامع تهران است كه در ارديبهشت ماه سال جاري در اختيار شوراي اسلامي شهر تهران و اخيراَ نيز در اختيار دانشجويان شهرسازي دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران قرار گرفت.
طرح جامع تهران اخيراَ بدون حضور خبرنگاران در شوراي اسلامي شهر تهران مورد بررسي قرار گرفت و به تصويب اين شورا رسيد. شوراي اسلامي شهر تهران پيش از اين 33 پرسش درباره طرح جامع تهران مطرح كرده بود.
به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران دكتر محمد باقر قاليباف، شهردار تهران نيز چندي پيش در مقاله‌اي انتقادي ضمن بيان نقدهاي بنياديني درباره طرح جامع تهران از جمله هم‌زماني تهيه چشم‌اندازشهر، طرح تفصيلي و طرح جامع، به طرح اين پرسش پرداخت كه چگونه مي توان اغتشاش در ماهيت، روش ها، اهداف، مفاهيم، محتوا و حتي عنوان گذاري ها را برطرف ساخت؟
گفتني است دكتر پورموسوي مشاور شهردار تهران در امور توسعه و مطالعات شهري و رييس كميته علمي‌اي كه دكتر قاليباف شهردار تهران به منظور دعوت از دانشگاهيان براي بررسي طرح جامع تهران تشكيل داده بود چندي پيش با حضور در جمع اساتيد شركت كننده در سومين كارگاه نقد و بررسي اين طرح در دفتر مطالعات ايسنا، با اشاره به اين‌كه نقدهاي علمي اساتيد مورد مطالعه و بررسي شهردار تهران قرار گرفته است، اعلام كرد: از منظر شهردار تهران دغدغه‌هاي جامعه علمي و مراكز علمي – پژوهشي ما درباره طرح جامع تهران جدي است.
وي خطاب به دانشگاهيان حاضر در اين نشست تأكيد كرده بود: اين نويد را به شما مي‌دهم كه شهردار تهران تأكيد دارند تا زماني كه اين طرح مراحلي ارزيابي خود را در شورايي علمي طي نكند هرگز به عنوان كارفرما آن را به شوراي عالي شهرسازي ارسال نخواهند كرد.
دكتر پورموسوي در خصوص بررسي هاي انجام گرفته در شوراي شهر و شوراي عالي معماري و شهرسازي نيز تصريح گفته بود: طرح نه به عنوان طرح خاتمه يافته از منظر شهردار تهران، بلكه در مراحل گزارش‌دهي مراحل انجام به شوراي عالي شهرسازي و شوراي اسلامي شهر تهران ارسال مي‌شود.
وي با دعوت به همكاري اساتيد در بررسي علمي و بي طرفانه اين طرح،گفته بود: شهردار تهران قائل به رويكردي علمي است و قاطعانه معتقد است تا زماني كه اجماع علمي براي تاييد اين طرح به وجود نيايد مسووليت آن را نخواهند پذيرفت.
وي تأكيد داشت : اين موضع قاطع ايشان است و مسووليت آن را هم مي‌پذيرد.
مسوول كميته علمي ارزيابي با تأكيد بر مشي بي‌طرفانه و علمي اين كميته گفت: اين قول را از طرف آقاي شهردار به شما مي‌دهم كه ما راهكار جدي و اجرايي براي محك علمي اين طرح داريم و شهردار تهران معتقد است تأييد اين طرح تا زماني كه در معرض قضاوت كارشناسان، ذي‌نفعان و مردم قرار نگرفته است، درست نيست.
به گزارش خبرنگار ايسنا، دفتر مطالعات خبرگزاري دانشجويان ايران طي ماه‌هاي گذشته با دعوت از برخي استادان دانشكده‌هاي معماري و شهرسازي دانشگاه‌هاي تهران، شهيد بهشتي، علم و صنعت و ...، به همراه مدير نهاد تهيه كننده، مسوول هماهنگي مشاوران و مديرعامل شركت مشاور مادر طرح جامع تهران، 5 كارگاه بررسي و نقد اين طرح را برگزار كرد. گفتني است، نهاد تهيه كننده طرح جامع و تفصيلي تهران، چندي پيش در مقاله‌اي كه در اختيار ايسنا قرار داد، توضيحاتي در پاسخ به برخي از نقد‌هايي كه شهردار تهران و تعدادي از استادان دانشكده‌هاي معماري و شهرسازي دانشگاه‌هاي مختلف در كارگاه‌هاي بررسي و نقد طرح جامع تهران در دفتر مطالعات ايسنا مطرح كرده بودند، ارائه داد كه پيش از اين در سايت ايسنا انتشار يافت.
انتشار مقاله نهاد تهيه كننده طرح جامع تهران به ادامه گفت و گوها پيرامون اين طرح انجاميد و پاسخ برخي دانشگاهيان منتقد را به دنبال داشت، دكتر ناصر براتي عضو هيأت علمي دانشكده معماري و شهرسازي دانشگاه بين‌المللي امام خميني(ره )، دكتر شريف مطوف عضو هيأت علمي دانشكده معماري و شهرسازي دانشگاه شهيد بهشتي، و دكتر سيد امير منصوري عضو هيأت علمي دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران در متن‌هاي جداگانه‌اي كه در سايت ايسنا انتشار يافت، به مقاله‌ي نهاد تهيه طرح جامع تهران پاسخ دادند.
در پي متن ديدگا‌هاي محمود توسلي، استاد دانشگاه تهران، با عنوان « بحث عدالت فضايي در فرهنگ اسلامي » به حضور خوانندگان گرامي تقديم مي‌گردد.
بحث عدالت فضايي در فرهنگ اسلامي
انعطاف‌ناپذيري، پرداختن به توليد نقشه‌هاي انبوه و رنگارنگ و قطعي (Fixed plans ) و به حساب نياوردن مردم و مشاركت آن ها موجب شد كه طرح هاي جامع چند دهه پيش در غرب كنار گذاشته شود
ما 22 سال پيش (1363) اين موارد را كتبا به وزارت مسكن اعلام كرديم
1. طرح جامع تهران
طرح جامع تهران به روال معمول طرح هاي جامع كه چند دهه است در غرب كنار گذاشته شده و سال هاست از آن با اصطلاح old fashioned master plan ياد مي‌شود، تهيه شده است. انعطاف‌ناپذيري طرح هاي جامع در مقابله با جريانات، وقايع و حقايق زمان و عدم اتخاذ سياست هاي اصولي و پرداختن به توليد نقشه‌هاي انبوه و رنگارنگ و قطعي (Fixed plans ) و به حساب نياوردن مردم و مشاركت آن ها موجب شد كه اين طرح ها كنار گذاشته شود.
ما 22 سال پيش (1363) عينا اين موارد را كتبا به وزارت مسكن اعلام كرديم. لذا در يك جمله طرح جامع تهيه شده مشكلات تهران را نه تنها تعديل نمي‌كند بلكه بر آن مي‌افزايد.
طرح مقوله‌ي "كلان شهر جهاني شدن تهران" تخيل است
اصولا شكل شهر (بحث طراحي شهري) در معادله‌ي جهاني شدن، مبتني بر جريان سرمايه و اطلاعات است
در اينجا تكنولوژي اطلاعات در خدمت شهروندان نيست
رقابت و منفعت‌طلبي ميان صاحبان سرمايه‌هاي بزرگ است كه به شهر شكل مي‌دهد
2. بحث جهاني
طرح مقوله‌ي "كلان شهر جهاني شدن تهران" تخيل است و از واقعيات و حقايق و مسائل مكان به دور. سؤال اين است كه جهاني شدن چيست و معيارهاي كلان شهر جهاني شدن كدام است و چگونه فراهم مي‌شود؟ كلان شهر جهاني شدن يك شهر در نظامي موضوعيت دارد كه آن نظام در مسير معيارهاي جهاني شدن قرار بگيرد. آيا نظام جمهوري اسلامي ايران چنين راهي را پيش گرفته است؟
اصولا شكل شهر (بحث طراحي شهري) در معادله‌ي جهاني شدن كه به صورت آسمان‌خراش‌ها جلوه‌گر مي‌شود، مبتني بر جريان سرمايه و اطلاعات است. شهروندان از اين ماجرا بهره‌اي نمي‌برند. در اينجا تكنولوژي اطلاعات در خدمت شهروندان نيست. رقابت و منفعت‌طلبي ميان صاحبان سرمايه‌هاي بزرگ است كه به شهر شكل مي‌دهد.
سياست‌هاي ارائه شده در طرح جامع زير عنوان نقش ملي
كاري به نابرابري منطقه‌اي كشور ندارد و پيداست‌كه پيروي از سياست جهاني شدن و طرح مقوله‌ي كلان شهر جهاني تهران به تشديد اين نابرابري خواهد انجاميد
3. بحث ملي
منطقه‌ي تهران در نتيجه‌ي فقدان سياست‌هاي ملي طي چند دهه‌ي گذشته عمده‌ي امكانات و تسهيلات و تجهيزات كشور را به خود اختصاص داده است. تمركز مراكز قدرت و ثروت و سرمايه و سود در تهران به بهاي فقر بسياري از مناطق كشور فراهم شده است. سياست‌هاي ارائه شده در طرح جامع زير عنوان نقش ملي كاري به نابرابري منطقه‌اي كشور ندارد و پيداست كه پيروي از سياست جهاني شدن و طرح مقوله‌ي كلان شهر جهاني تهران به تشديد اين نابرابري خواهد انجاميد.
سياست طرح جامع نسبت به زمين در شهر تهران كه ريشه‌ي بسياري از مفاسد به شمار مي‌رود روشن نيست
سياست كلي طرح مبني بر تجهيز محورها، افزايش شديد تراكم را در پي دارد
4. بحث منطقه‌اي / شهري، مسأله زمين شهري
سياست طرح جامع نسبت به زمين در شهر تهران كه ريشه‌ي بسياري از مفاسد به شمار مي‌رود روشن نيست، طرح جامع همچنين از ساخت و ساز و نحوه‌ي استفاده از زمين به طور مبهم سخن مي‌راند. علي‌رغم اين‌كه در مواردي نسبت به فروش تراكم ديد منفي مي‌گيرد، از اصلاح مبهم " كنترل تراكم" سخن مي‌راند، ولي سياست كلي طرح مبني بر تجهيز محورها، افزايش شديد تراكم را در پي دارد.
امروزه به راحتي ساختمان‌هاي پابرجا و حتي نوساز و مقبول و در مواردي سه چهار طبقه را به بهانه‌ي استفاده از زمين تخريب مي‌كنند.
خط مشي‌هاي اساسي ضروري
براي تحقق برنامه‌ريزي و طراحي شهري در تهران
5. لزوم اتخاذ خط مشي‌هاي اساسي در برنامه‌ريزي و طراحي شهري تهران مانند:
• پذيرفتن اصل عدالت ملي، منطقه‌اي و شهري در تدوين سياست‌ها و خط مشي‌ها
• مسأله‌ي تهران ملي است. اولين گام اساسي در حل مسأله تهران اتخاذ سياست تعادل منطقه‌اي در كل سازمان فضايي كشور است.
• رعايت عدالت شهري در نوسازي بخش‌هاي فرسوده‌ي شهر با توجه به منافع ساكنين و مشاركت آن‌ها در فرايند نوسازي
• اختصاص بخش قابل قبولي از زمين مناطق فرسوده به فضاهاي شهري و فضاهاي سبز در پاسخ به مسائل فرهنگي اجتماعي، زيست محيطي و سانحه‌ي زلزله.
• ايجاد شبكه‌اي از زمين‌هاي ورزشي در شهر با استفاده از بخش‌هاي مخروبه و فرسوده به ويژه در مقابله با مسأله اعتياد جوانان • ايجاد هرگونه مراكز تجاري، اداري و فرهنگي با رعايت تعادل فضايي
انتهاي پيام