وضعيت اسفناك موزه‌ها سامان مي‌يابد؟/14/ نگهداري فرش‌هاي نفيس و تاريخي هيچ استانداردي ندارد اشياي مخزن‌ها به نسبت موقعيت و مكان نگهداري آنها آسيب ديده‌اند
هر شيء پس از حفاري، كشف، تهيه‌ي شناسنامه و مستندسازي به مكاني براي نگهداري نياز دارد؛ مكاني به نام مخزن كه از نظر فني و اجرايي مشكلات زيادي دارد. البته اشيايي نيز داخل ويترين‌ها قرار مي‌گيرند كه در موزه‌هاي كشور به اصول طراحي ويترين در فضاهاي مختلف توجه نمي‌شود. معاون كاخ ـ موزه‌ي گلستان با بيان اين مطلب در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، افزود: نمايش هر شيء تاريخي به رعايت يكسري استانداردها مانند شكل، نحوه‌ي قرار گرفتن و فضايي كه براي شيء در ويترين نمايش اشيا درنظر گرفته مي‌شود، نياز دارد. محمدرضا حشمتي موزه‌ي لوور پاريس را نمونه‌اي موفق در اين‌باره ارزيابي و بيان كرد: در اين موزه، اشيا دقيقا در مكاني شبيه به فضايي كه از آن به‌دست آمده‌اند، قرار مي‌گيرند. وي قرار نگرفتن اشيايي مانند اشياي آهني، سفالي و... در دماي مخصوص را از ديگر اصول استانداردي دانست كه در ايران رعايت نمي‌شود و ادامه داد: نورپردازي به تابلوهاي نقاشي، اشياي سنگي و آثار منقوش بر پارچه و كاغذ نيز از ديگر اصولي‌اند كه بايد رعايت شوند. او درباره‌ي مخزن موزه‌ها و اشيايي كه در آنها نگهداري مي‌شوند، بيان كرد: قطعا هر شيء زماني كه به‌دست مي‌آيد، براي ثبت مشخصات آن بايد يكسري اطلاعات داشت و شناسنامه‌اي براي آن تهيه كرد كه اين كار تاكنون در بيشتر موزه‌هاي ايران انجام شده است؛ ولي با اين حال، فقط تهيه‌ي شناسنامه براي اشيايي كه در مخزن‌ها هستند، كافي نيست، بلكه آنها هر كدام بايد به روش خود به‌صورت فني مستندسازي و ترسيم شوند كه در اين‌باره روش فتوگرافي يا روش‌هاي مشابه در دست بررسي‌اند. حشمتي با اشاره به لزوم رسيدگي به اشياي موجود در مخزن موزه‌ها، گفت: اشياي موجود در مخزن‌ها هر كدام به نسبت موقعيت و مكان نگهداري و فضاي موجود آسيب ديده‌اند كه بايد به آنها نيز رسيدگي شود؛ ولي هنوز ايران به اين مرحله نرسيده است. معاون كاخ ـ موزه‌ي گلستان با بيان اين‌كه بيشتر اين كارها در كاخ ـ موزه‌ي گلستان انجام شده‌اند، افزود: البته در حوزه‌هاي ديگر هنوز روي اين قضيه كار نشده است، ولي به مرور زمان در بقيه‌ي موزه‌هاي ايران نيز انجام خواهد شد. وي سامان‌دهي مخازن را به‌عنوان ابتدايي‌ترين كار در موزه‌ها دانست و اظهار داشت: هنوز اين اقدام در موزه‌هاي ايران اجرا نشده، ولي مدتي است كه بيشترين انرژي موزه‌ها براي اين كار صرف مي‌شود. او درباره‌ي چيدمان فرش‌هاي نفيس در موزه‌ها، تصريح كرد: در موزه‌هاي كشور به‌جز موزه‌ي فرش، نگهداري فرش‌هاي نفيس و تاريخي هيچ استانداردي ندارد و در مخزن‌ها در وضعيت نامناسبي نگهداري مي‌شوند. حشمتي افزود: كارخانه‌ها و شركت‌ها هنوز وارد بحث نياز ميراث فرهنگي نشده‌اند. لذا نيازهاي ميراث فرهنگي و پيشنهادها در اين‌باره بايد به شركت‌ها و كارخانه‌ها اعلام شوند، تا مهندسان مشاور در اين زمينه كالاهاي مورد نياز را با استانداردها تطبيق دهند و آن‌را برآورده كنند. به گفته‌ي او در سه يا چهار سال اخير تمام مخازن كاخ ـ موزه‌ي گلستان براي تابلوها، اشيا، اسناد و فرش‌ها طراحي ويترين شده‌اند و اين امر درحال به‌روز شدن است. وي با اشاره به اين‌كه سندهاي تاريخي اين كاخ ـ موزه تا مدتي قبل در صندوقچه‌اي نگهداري مي‌شدند و امسال در مخازن طراحي‌شده قرار گرفته‌اند، توضيح داد: اطلاعات مربوط به اين اسناد بايد با شماره و مكان اصلي آنها درنظر گرفته شوند و سپس به بحث مشخصات دوره‌اي آنها پرداخت؛ تا پس از وارد كردن جزييات اصلي، در معرض ديد قرار گيرند و قابل دسترسي باشند. معاون كاخ ـ موزه‌ي گلستان ادامه داد: جاي تاسف بسياري است كه در اين وضعيت، تعداد زيادي از اشيا آسيب مي‌بينند؛ چون صاحبان اشيا هنوز مخزن ندارد، ولي مي‌خواهند، محيط خوبي را از لحاظ دما براي اشيا ايجاد كنند. وي يكي از راه حل‌هاي اين كار را جست‌وجوي طراح‌ها و شركت‌هاي خوب ارزيابي و اضافه كرد: اين‌گونه شركت‌ها بايد براي ساخت مخازن موزه‌ها و ويترين‌ها تشويق شوند. او بيان كرد: هنوز در ايران كسي كه با اصول و استانداردهاي ساخت ويترين آشنا باشد، وجود ندارد و تمام كارهاي ويترين‌سازي تاكنون يا كپي از كار خارجي‌ها يا كاري غير قابل بهره‌برداري بوده‌اند. پس براي انجام اين كار بايد روالي عادي درنظر گرفته شود و با استفاده از سايت‌هاي خارجي قابل دسترس، از اصول و استانداردهاي آنها استفاده كرد. در واقع، هميشه نبايد همه‌چيز را تجربه كرد، بلكه در اين زمينه از تجربه‌هاي خارجي‌ها نيز مي‌توان بهره برد؛ تا وقتي اين روال طي نشود، به يك استاندارد نمي‌توان رسيد. وي موزه‌ي آبگينه را يكي از بهترين و قابل قبول‌ترين موزه‌هاي ايران دانست و افزود: ويترين‌ها و فضاسازي موزه‌ي آبگينه استانداردهاي قابل قبولي دارند. حشمتي انجام كار زياد، دقت، زمان كافي، طراحي مناسب و استفاده از اصول نمونه‌هاي خارجي را از جمله استانداردهاي بين‌المللي مورد نياز براي ويترين‌سازي دانست و اظهار داشت: براي يك مجسمه‌ي تمام‌قد كه بايد در ويترين نگهداري شود، طراحي ويترين با دقت و كار زياد لازم است. معاون كاخ ـ موزه‌ي گلستان تصريح كرد: استانداردهاي حمل و نقل بين‌المللي در ايران رعايت نمي‌شوند و بايد دقت بيشتري در اين زمينه شود؛ تا با مواد و مصالح مورد استفاده آن بتوان آشنا شد. جابه‌جايي ويترين‌ها بايد با ابزار ساده‌اي انجام شود. به همين دليل، وزن ويترين بايد سبك و امكان تحرك راحت آن وجود داشته باشد. او درباره‌ي چگونگي انتخاب نگهبان براي موزه‌ها، افزود: بايد براي گلچين كردن نگهبان‌ها، دوره‌هايي آموزشي گذاشته شود؛ تا آنها با چگونگي برخورد با بازديدكنندگان آشنا شوند و وظيفه‌ي خود را به بهترين نحو انجام دهند؛ ولي در ايران، نگهبان‌هاي موزه زير نظر مديريت پاسداران هستند و به همين دليل، توجهي به اين قضيه نمي‌شود. وي استفاده از دوربين‌هاي مداربسته در موزه‌ها را امري مسلم دانست و يادآوري كرد: تمام موزه‌هاي تهران از سيستم دوربين مداربسته استفاده مي‌كنند و دست كم 80 درصد موزه‌هاي شهرستان‌ها نيز از اين سيستم‌ها بهره مي‌برند. حشمتي با اشاره به اشيايي كه براي استفاده در نمايشگاه‌هاي بين‌المللي به خارج از كشور فرستاده مي‌شوند، توضيح داد: اشيايي كه با اين هدف به خارج از كشور مي‌روند، بايد ابتدا در فضايي مستندسازي و شناسنامه‌ي آنها تهيه شود، سپس براي شركت در نمايشگاه‌هاي بين‌المللي فرستاده شوند. وي درباره‌ي فرستادن مولاژ اشياي تاريخي براي شركت در نمايشگاه‌هاي بين‌المللي به‌جاي خود شيء، گفت: اين كار هميشه مقدور نيست و بهتر است، درباره‌ي اشيايي كه اهميت زيادي دارند، انجام شود. انتهاي پيام