پس از گزارش بيكر - هميلتون درباره‌ي عراق به دولت جورج بوش اخبار غيررسمي متعددي از سوي عربستان سعودي در مخالفت با خروج نيروهاي آمريكايي از عراق منتشر شد. نواف عبيد، يكي از مشاوران امنيتي عربستان در مقاله‌اي كه در روزنامه‌ي واشنگتن پست منتشر شد، علاوه بر اعلام حمايت عربستان از گروه‌هاي سني عراق به راهکارهايي براي مقابله با افزايش نفوذ ايران در منطقه اشاره كرده بود، هرچند عربستان اين گفته‌هاي عبيد را تکذيب کرد، اما کارشناسان سياسي در منطقه و ديپلمات‌هاي عرب معتقدند که نوشته‌هاي عبيد دقيقا سياست‌هاي دولت عربستان را بيان کرده و بيانگر مخالفت رياض با خروج نيروهاي نظامي آمريکا از عراق است.

خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در اين‌باره با برخي از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و صاحبنظران و تحليلگران مسايل خاورميانه گفت‌و‌گو كرده است.

نايب رييس كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس در گفت‌و‌گو با خبرنگار پارلماني خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) با تأكيد بر اين‌كه بايد مواضع كشورهاي منطقه هماهنگ و بر مبناي منافع ملي منطقه‌اي اتخاذ شود، گفت: بايد موضع‌گيري‌هاي كشورهاي منطقه و همسايگان نزديك و دوست از جمله عربستان، موضع مشترك براي حفظ امنيت و ايجاد ثبات در خاورميانه باشد.

محمدنبي رودكي با اشاره به اين‌كه كشورهاي منطقه بايد از هرگونه موضع تفرقه‌آميز بر خلاف منافع ملي كشورها پرهيز كنند، گفت: بايد كشورهاي منطقه به گونه‌اي موضع‌گيري كنند تا منافع منطقه‌اي به ويژه امنيت در منطقه به خطر نيافتد.

وي افزود: تنها در سايه‌ي هماهنگي در سياست‌هاي واحد در منطقه خاورميانه توسط كشورهاي منطقه براي ايجاد امنيت و ثبات منطقه‌اي، مي‌توانيم اميدوار باشيم كه امنيت و ثبات برقرار شود.

به گفته‌ي رودكي، هرگونه موضع انفرادي كشورها و ناهماهنگي آنها با ساير كشورها در منطقه موجب افزايش ناامني و ادامه اشغال اشغالگران در افغانستان، لبنان و عراق خواهد شد و اين مسأله به ضرر همه‌ي ملت‌ها و مردم منطقه خاورميانه است.

نايب رييس كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس با بيان اين‌كه تفرقه در ميان كشورهاي عربي به ضرر مردم عربي منطقه و ملت‌هاي عربي خواهد بود، تصريح كرد: به عربستان توصيه مي‌كنيم بر مبناي سياست جمهوري اسلامي ايران كه همواره به دنبال همزيستي مشترك بين شيعه و سني در طول اين 27 سال پس از انقلاب بوده، عمل كند تا در جهت انسجام مردم منطقه و اتخاذ سياست واحد براي ايجاد امنيت در منطقه گام بردارد.

رودكي خاطرنشان كرد: آيت‌الله سيستاني مرجع تقليد بزرگ شيعيان با وجود فشارهاي متعددي كه به مردم عراق وارد مي‌شود و مقام معظم رهبري در ايران همواره در جهت وحدت ميان شيعه و سني و فرقه‌هاي مختلف تلاش كرده‌اند، عربستان نيز از اين شيوه پيروي كند تا موجب ضرر به كشورهاي منطقه خاورميانه نشود.

وي افزود: به پادشاه عربستان توصيه مي‌كنيم در مواضع خود منافع ملي منطقه را در نظر بگيرند، نه اين‌كه موجب تفرقه ميان كشورها شود.

همچنين،‌ يك كارشناس مسايل بين‌الملل با اشاره به موضع نامطلوب عربستان در قبال شيعيان عراق اظهار داشت: عربستان عملا وارد ماجرايي شده كه در نهايت نه به سود عراق و نه خودش و نه منطقه خواهد بود، بلكه نتيجه مثبت آن متوجه آمريكا و اسراييل مي‌شود.

محمد علي مهتدي، كارشناس مسايل بين‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا با تاكيد بر دست داشتن برخي از كشورهاي عربي به خصوص عربستان سعودي و اردن در جنگ فرقه‌اي و مذهبي عراق خاطر نشان كرد: موج تبليغاتي در منطقه راه افتاده كه حكايت از كشتار سني‌ها توسط شيعيان دارد و در اين بين نيز ايران و نيروهاي طرفدار ايران متهم مي‌شوند، اما اين مساله جز اقدامات و زمينه‌سازي‌هاي دستگاه‌هاي اطلاعاتي آمريكا و انگليس چيز ديگري نيست.

وي افزود: اكثر كشته شدگان حوادث عراق شيعيان هستند كه متاسفانه در اين اقدامات كه به نوعي جنگ فرقه‌اي و مذهبي شبيه است تعدادي از كشورهاي عربي به خصوص عربستان سعودي و اردن دست دارند.

مهتدي در ادامه در توصيف نقش عربستان در جلوگيري از بروز حوادث تروريستي در عراق گفت: افراد تكفيري كه هر روز وارد عراق مي‌شوند و دست به كشتار مي‌زنند از طريق عربستان و اردن وارد اين كشور‌ مي‌شوند؛ چنان كه خود عربستان نيز اعتراف كرد و از كشيدن ديوار سيمي در مرز خود با عراق خبر داد.

به گفته مهتدي اردن نيز بعد از طرح مساله هلال شيعي و نيز مصر سعي دارد به جنگ فرقه‌اي عراق دامن بزند و لذا بايد اين كشورها قانع شوند كه بازي مذهبي فعلي بازي بسيار خطرناكي است و به سود هيچ كس جز اسراييل تمام نخواهد شد.

وي تصريح كرد: البته نبايد از نظر دور داشت كه افرادي كه هسته‌هاي اصلي تخريب و شورش را در عراق تشكيل مي‌دهند به نوعي با دستگاه‌هاي اطلاعاتي و امنيتي آمريكا و اسراييل ارتباط دارند و در جهت منافع و هدف آنها كه ايجاد ميني كشورهاي مذهبي در منطقه است حركت مي‌كنند.

مهتدي در بخش ديگري از اين گفتگو با مخرب خواندن اقدامات عربستان در عراق و دامن زدن به اختلافات شيعه و سني تاكيد كرد: اين تحركات سبب تضعيف شيعيان و نيز ايران مي‌شود؛ چرا كه آنها با مظلوم نمايي درصدد هستند قرباني شدن سني‌ها را اعلام كنند در حالي كه سه چهارم كشته شدگان هر روز را شيعيان تشكيل مي‌دهند.

وي اضافه كرد: اين اقدام سبب مي‌شود كسي نيز به فكر حمايت از شيعيان باشد كه نتيجه آن چيزي جز برخورد و رقابت‌هاي منطقه‌اي كه آمريكا به دنبال آن مي‌باشد، نيست.

مهتدي مذاكره با عربستان را تنها راه آرام كردن منطقه و برچيده شدن جنگ‌هاي فرقه‌اي در عراق دانست و تصريح كرد: ايران و عربستان بايد با يكديگر به تفاهم و توافقي برسند كه طي آن با همكاري يكديگر راه‌ را بر بروز يك جنگ فرقه‌اي و مذهبي در منطقه ببندند و اجازه ندهند آمريكا و اسراييل از اين موقعيت سو استفاده كنند.

وي يادآور شد: اگر عربستان و ايران تن به مذاكره بدهند نتيجه و سود آن متوجه خودشان خواهد بود و جهان اسلام نيز از آن منتفع مي‌شود.

عضو فراكسيون اقليت مجلس شوراي اسلامي درباره‌ي اعلام حمايت عربستان از سني‌ها در صورت خروج آمريكا از عراق گفت: نقش عربستان در اين امر مشكوك است.

محمد قمي اظهار داشت: آمريكا قصد سلطه بر كشورهاي خاورميانه را دارد و حمايت اسراييل نيز اين مساله را قوت مي‌بخشد. آمريكا از اين امر نگران است كه حكومت شيعه در عراق روي كار بيايد و شيعيان مسلط شوند و بنابراين در حال حاضر كه احساس مي‌كند بايد از عراق خارج شود، به نقشه‌ي جديدي دست زده است.

وي ادامه داد: لذا آمريكا به دنبال ايجاد آشوب و افزايش اختلاف شيعه و سني است و مي‌خواهد عراقي‌ها را از اين امر بترساند كه احتمال دارد دولت سني روي كار بيايد.

عضو فراكسيون اقليت با بيان اين‌كه ايران، عربستان و همه‌ي كشورهاي اسلامي بايد عليه آمريكا متحد باشند، اظهار كرد: اين موضوع ترفندي است براي اين‌كه بگويند حكومت سني‌ها روي كار مي‌آيد و بنابراين شيعه‌ها بخواهند كه آمريكا در عراق بماند، تا سني‌ها حكومت را به دست نگيرند.

وي با بيان اين ‌كه شيعه و سني با هم تفاوتي ندارند و اگر حكومت به دست مسلمانان باشد بهتر از آمريكايي‌هاست، گفت: ولي طبيعتا مردم دولت عراق نيز مانند ديگر كشورها بايد خود، حكومت‌شان را انتخاب كنند و اين امر ترفند ديگر آمريكاست كه بايد خنثي شود.

نماينده‌ي پاكدشت درباره‌ي واكنش ايران نسبت به اين مساله بيان كرد: ما بر اين امر كه آمريكايي‌ها نبايد بر عراق تسلط داشته باشند و براي آنها تصميم بگيرند، مصمم هستيم و از حكومت مردمي عراق حمايت مي‌كنيم و برنامه دولت هم حمايت از ملت عراق مي‌باشد.

وي با بيان اين كه اگر عربستان به خودي خود بخواهد به ثبات منطقه كمك كند، قابل قبول است، يادآور شد: ولي اگر تحريكي براي آمريكا و صهيونيست‌ها باشد، ما اين امر را نمي‌پذيريم و به دولتمردان عربستان توصيه مي‌كنيم كه با طناب آمريكا به چاه نروند و به ثبات منطقه كمك كنند، نه اين‌كه آلت دست آمريكا شوند و آمريكا بخواهد براي منطقه خاورميانه و آسيا تصميم بگيرد و آنها هم عاملش باشند.

همچنين،‌ يك كارشناس مسايل عراق با اشاره به برخي تحولات در مواضع عربستان در بحث عراق گفت: اين فتنه‌ي آمريكايي‌ها براي ايجاد درگيري قومي- مذهبي ميان آنچه كشورهاي معتدل مثل عربستان با كشورهاي راديكال مثل ايران و سوريه مي‌خواند است نسبت به سياست‌هاي اين كشور در منطقه.

محمد صادق حسيني، كارشناس مسايل عراق در گفت‌و‌گو با خبرنگار سياسي - خارجي ايسنا با اشاره به برخي اخبار درباره‌ي حمايت مالي و معنوي عربستان از اهل سنت در صورت خروج نيروهاي اشغالگر از عراق گفت: اين مساله ابتدا از سوي تعدادي از نخبگان و علماي اهل سنت در عربستان مطرح شد كه طبيعي بود. معتقدم اين اقدام جزيي از جنگ داخلي - مذهبي در عراق است.

وي با بيان اين كه اين مساله بازي از سوي اشغالگران براي تضعيف جامعه‌ي عراق و ايجاد تشتت است تا همه از حضور اشغالگران در عراق حمايت كنند ادامه داد: اين مساله را نيز مي‌توان نشات گرفته از سياست "تفرقه بينداز و حكومت كن" انگيسي‌ها دانست.

اين كارشناس مسايل عراق با اشاره به اين كه اعلام حمايت از اهل سنت در صورت خروج نيروهاي آمريكايي نيز از سوي بخشي از حكومت عربستان مطرح شد اظهار داشت: اين مساله به بركناري يكي از مشاوران سفارت عربستان و در نهايت استعفاي غيرمنتظره‌ي سفير عربستان در آمريكا منجر شد.

حسيني گفت: اين مسايل نشان مي‌دهد كه آمريكا پس از سه سال و نيم در عراق با خلا استراتژي مواجه شده است.

وي ادامه داد: آمريكا در منطقه با ورشكستگي سياسي مواجه شده است؛ لذا سعي دارد در ميان كشورهايي كه آنها را معتدل و يا راديكال مي‌خواند درگيري اقليمي ايجاد كند و اين كار را در چارچوب يك فتنه وسيع‌تر مبني بر دخالت ايران در مسايل عراق و لبنان دنبال مي‌كند.

اين كارشناس مسايل عراق تصريح كرد: آمريكا براي اين كار نياز دارد تا به گفته‌ي خود بين كشورهاي معتدل مثل عربستان و راديكال مثل ايران نسبت به سياست‌هاي اين كشور در منطقه درگيري ايجاد كند.

حسيني با بيان اين كه اعلام مواضع شفاف و دقيق كشورهاي منطقه درباره‌ي وضعيت عراق ضروري است گفت: براي حل مسايل و مشكلات منطقه به ويژه در عراق به مسووليت‌پذيري كشورهاي منطقه نياز است.

وي بر اجتناب از جنگ‌هاي مذهبي و اختلافات ميان سني‌ها و شيعيان اظهار داشت: ضروري است تا ايران و سوريه و تمام نيروهاي هوادار اسلام روابط خود با اهل سنت را به بهترين سطح برسانند، در اين راستا دفاع از هر كشوري وقتي در مقابل استعمار و هژموني آمريكا در منطقه قرار مي‌گيرد مثل شرايط لبنان در جنگ 33 روزه، موضع‌گيري صريح و شفاف كشورهاي عرب منطقه نسبت به احتمال در معرض خطر قرار گرفتن ايران از سوي آمريكا، تحريم خون برادران اهل سنت و شيعه و غيره بسيار حايز اهميت است.

وي با اشاره به موضع ايران مبني بر كمك به نيروهاي اشغالگر براي خروج از عراق ابراز عقيده كرد: اصلا وظيفه‌ي ما نيست كه با آمريكايي‌ها براي خروجشان از عراق كمك كنيم؛ چرا كه آنها به هر حال بايد از عراق خارج شوند؛ وظيفه‌ي ايران تنها كمك به مردم بي‌دفاع عراق است كه هر روز تعداد زيادي از آنها بيگناه كشته‌ مي‌شوند.

اين كارشناس مسايل عراق گفت: كمك ايران به خروج نيروهاي آمريكايي از عراق فتنه‌ي آنها براي در تنگنا قرار دادن ايران در ميان كشورهاي به ادعاي خود معتدل است، بنابراين معتقدم وظيفه‌ي ما كمك به مردم عراق و وحدت اين كشور است.

وي ادامه داد: آنها به دنبال تحريك قومي - مذهبي عراق، عربستان و ايران هستند و به نظرم اين اقدامات كاملا آگاهانه صورت مي‌گيرد.

نماينده‌ي نهبندان تصريح كرد: اعلام عربستان مبني بر حمايت از اهل سنت در عراق به نوعي ادامه دهنده سياست‌هاي آمريكا مبني بر ايجاد اختلاف بين شيعه و سني است.

محمدصادق نيرومند، نماينده نهبندان و سربيشه در خصوص موضع‌گيري مقامات عربستان مبني بر اين‌كه "در صورت خروج بيگانگان از عراق، از سني‌هاي عراق حمايت مي‌كنند" گفت: آمريكا در يك وضعتي است كه مي‌خواهد به نوعي آبرومند از عراق خارج شود و فرار از اين كشور تعبير نشود، بعضي از كشورها كه منافع‌شان را در پيروي از آمريكا مي‌بينند، به نوعي مي‌خواهند خلا عدم حضور آمريكا را در منطقه جبران كنند.

وي افزود: آنها مي‌خواهند با دامن زدن به اختلافات مذهبي كه انگليسي‌ها در آن پيش‌قدم بودند، به نوعي به سياست‌هاي آمريكا مبني بر اختلاف بيشتر بين شيعه و سني را ادامه مي‌دهند؛ مثل عربستان كه اعلام كرده چنانچه آمريكايي‌ها از عراق خارج شوند شيعيان به قتل و غارت اهل سنت اقدام مي‌كنند.

نيرومند يادآور شد: همه اتفاقات كه تا امرو درعراق رخ داده از جمله ترورها و انفجارها نشان دهنده اين است كه هدف ترورها شيعيان بوده اند.

عضو كميسيون حقوقي و قضايي يادآور شد: اعلام عربستان مبني بر حمايت از اهل سنت در عراق به منزله ايجاد يك اختلاف از طرف عربستان و كشورهايي است كه حفظ منافع‌شان را در حمايت از آمريكا مي‌دانند.

وي تاكيد كرد: مردم عراق مثل مردم لبنان هوشيارند و سياست اختلاف نمي‌تواند در اين كشور به سرانجام برسد، از كساني كه خود را به عنوان كشورهاي اسلامي يا ام‌القراي دولت‌هاي اسلامي معرفي مي‌كنند، انتظار بيشتري مي‌رفت كه مسوولين و حكام آن بهتر عمل مي‌كردند. متاسفانه وهابيت در اين كشور اثر گذاشته، اما هم اهل سنت و هم تشيع آن را قبول ندارند.

همچنين، يك كارشناس مسايل خاورميانه گفت: عربستان كه سعي دارد به عنوان يك كشور مهم منطقه‌يي ايفاي نقش كند، شرايط عراق را به زيان خود مي‌بيند و به روش‌هاي مختلف تلاش مي‌كند اهل سنت را عليه ديگر جناح‌هاي سياسي اين كشور تحريك كند.

سيامك كاكايي، كارشناس مسايل خاورميانه در گفت‌وگو ايسنا ديدگاه عربستان نسبت به مسايل عراق را ناشي از تغيير نظام سياسي اين كشور بعد از صدام و قدرت گرفتن اهل تشيع و كردها در عراق ارزيابي كرد و گفت: عربستان بعد از تغيير نظام سياسي عراق در كنار بسياري از كشورهاي عربي از وضعيت پيش آمده در عراق به شدت ابراز نگراني مي‌كرد، چرا كه در روند اين تغيير و تحول قدرت اهل سنت از دست مي‌رفت و اين مساله مي‌تواند جامعه‌ي آن‌ها را كه به صورت بسته اداره مي‌شود، تحت‌الشعاع قرار دهد.

وي افزود: اين مساله سبب شد كه عربستان از نظام سياسي عراق چه در زمان دولت موقت و چه دولت فعلي حمايت نكند.

كاكايي افزايش پست‌هاي مهم شيعيان و كردها و در حاشيه قرار گرفتن اهل سنت را از ديگر عوامل عدم حمايت عربستان از دو نظام جديد سياسي عراق برشمرد و اظهار داشت: در انتخابات اخير چون عربستاني‌ها احساس كردند شرايط در عراق به ضرر آن‌هاست، سريعا اهل سنت را به مشاركت در انتخابات تحريك كردند و در كنار آن بر سر راه دولت سنگ‌اندازي‌ كردند.

وي تصريح كرد: برخي رهبران گروه‌هاي سني مدام با عربستان در ارتباط‌اند كه حتي مقام‌هاي عراقي از اين مساله ابراز نارضايتي كرده‌اند، ولي باز عربستان اهل سنت را عليه ساير گروه‌ها تحريك مي‌كند.

كاكايي چنين برخوردهايي را از جانب عربستان باعث ايجاد نوعي اصطكاك بين مواضع كشورهاي همجوار عراق اعلام و اظهار كرد: اينجاست كه پاي ايران و تركيه نيز به موضوع كشيده مي‌شود؛ چرا كه عراق داراي اكثريت شيعه و كرد است كه باعث شده نفوذ و تاثيرگذاري ايران در عراق افزايش يابد و نگراني‌ كشورهاي منطقه را فراهم آورد.

وي ادامه داد: در اين راستا ائتلاف نانوشته‌يي بين عربستان، اردن و حتي مصر كه مواضع مشتركي دارند عليه ايران ايجاد مي‌شود و ايران به عنوان كشوري كه شيعيان عراق را تحريك مي‌كند معرفي مي‌گردد.

كاكايي اضافه كرد: عربستان و ساير كشورهاي عربي از اين مساله مي‌ترسند كه اگر حكومت فدرالي شيعي در جنوب عراق ايجاد شود بحث هلال شيعي تكميل مي‌گردد و موجبات نفوذ كامل ايران در عراق فراهم مي‌شود؛ لذا همواره به طور آشكارا اهل سنت را مورد حمايت قرار مي‌دهند و قصد دارد خود را نيز با آمريكا هم سو كنند.

اين كارشناس مسايل خاورميانه در ادامه تعامل بين عربستان و ايران را در مورد عراق نيازمند نگاه واقع بينانه به مساله عراق ارزيابي كرد و گفت: همه همسايگان عراق بايد به راي مردم عراق احترام بگذارند و بيشتر بودن وزن شيعه و كرد از سني را نيز مد نظر داشته باشند.

وي يادآور شد: اگر سياستي غير از اين در منطقه اتخاذ شود، معادله به نفع كساني كه خواهان شكاف در بين كشورهاي منطقه هستند فراهم شده و باعث ايجاد نوعي از هم گسيختگي در منطقه مي‌شود.

به گفته كاكايي، پيشنهاد تشكيل كنفرانس منطقه‌يي در خصوص عراق مي‌تواند راهگشاي بسياري از مشكلات و سوتفاهمات بين كشورهاي همسايه عراق مي‌شود ضمن اين كه كشورها مي‌توانند با استفاده از نفوذ سياسي، فرهنگي و اجتماعي خود مشكلات داخلي عراق را نيز حل نمايند.

اين كارشناس در بخش ديگري از اين گفت‌وگو به تشريح نقش عربستان در جلوگيري از بروز حوادث تروريستي در عراق پرداخت و خاطرنشان كرد: مشاور امنيت ملي عراق بارها گفته است كه كشورهاي عربي در تجهيز و كمك تسليحاتي و مالي به گروه‌هاي شورشي نقش فعال و اثبات شده‌يي دارند و ساير مقامات عراقي نيز اعلام كرده‌اند كه عربستان به نوعي گروه‌هاي شورشي عراق را پشتيباني مي‌كند.

كاكايي افزود: با اين اوصاف مي‌بينيم كه نگاه عربستان به عراق نگاهي خشمگينانه است و لذا بايد عربستان قانع گردد كه به امنيت ملي عراق كمك كند و مانع از نفوذ عوامل تروريست به اين كشور شود.

انتهاي پيام