زماني كه سهم اقتصاد بخش خصوصي در كشور كمتر از 50 درصد باشد بيانگر اين است كه ماهيت نگاه دولت سياسي است تا اقتصادي.
به گزارش خبرنگار بازرگاني ايسنا، دكتر علي ماجدي ـ معاون پيشين اقتصادي وزارت امور خارجه ـ در ميزگرد بررسي چالش‌هاي امنيت اقتصادي و جذب سرمايه‌گذاري در خبرگزاري دانشجويان ايران، عنوان كرد كه براي جذب سرمايه‌هاي خارجي بايد سه فاكتور اساسي در نظر گرفته شود.
از نظر ماجدي اين سه محور همان شرايط عمومي سياسي، اقتصادي هر كشور است كه از آن به عنوان ريسك سرمايه‌گذاري ياد مي‌شود.
معاون سابق اقتصادي وزارت امور خارجه امنيت، ثبات سياسي و اقتصادي، موقعيت و جايگاه كشور در سطح بين‌الملل، ماهيت و نوع حكومت (گرايش اقتصادي يا سياسي حاكميت) را از جمله عوامل موثر در جذب سرمايه‌گذار عنوان كرد و گفت: مساله مهم از ديدگاه يك سرمايه گذار خارجي اين است كه آن كشور با چه چالش‌هايي در دنيا روبروست و آيا اين چالش‌ها دائمي و ريشه‌اي است و يا موقتي!
* خاورميانه از نگاه سرمايه گذار موقعيت مطلوبي نيست
ماجدي ادامه داد: مجموعه فاكتورها و عوامل فوق قابل پيش‌بيني بودن و قابل محاسبه بودن كشوري براي جذب سرمايه‌ها را مشخص مي‌كند و تا زماني كه چنين تسهيلاتي فراهم نشود، مواجه با سرمايه‌گذاري خارجي گسترده در كشور بعيد خواهد بود.
وي تصريح كرد: جايگاه كشورمان از نظر سرمايه‌گذار خارجي جايگاه مناسبي در دنيا نيست، البته كل خاورميانه به لحاظ سرمايه‌گذاري از نگاه يك سرمايه گذار چندان موقعيت مطلوبي نيست.
ماجدي با بيان اينكه چالش‌هاي بين‌المللي كشورها از اهميت بالايي براي يك سرمايه‌گذار برخوردار است، افزود: مساله هسته‌اي و نيز مساله تروريسم و تبليغات كه عليه كشورمان انجام مي‌شود، امروزه از ديد سرمايه‌گذاران خارجي يك چالش محسوب مي‌شود.
وي گفت: نگاه ابزاري روي كشورهاي مختلف هم متفاوت بوده و بعضي كشورها بالاجبار بايد نقش بين‌المللي ايفا كنند ولي وقتي كشوري با چالش‌هاي دائمي در سطح جهان مواجه است، قطعا بر روند سرمايه‌گذاري در آن كشور نيز تاثير خواهد گذاشت چراكه حركت سرمايه در دنيا محافظه‌كارانه است و نياز به امنيت و ثبات دارد.
ماجدي خاطرنشان كرد: شرايط عمومي سياسي ـ اقتصادي كشور از زاويه نگاه سرمايه‌گذاران اهميت فوق‌العاده دارد و بخش ديگر نيز بحث نرم‌افزاري موضوع است كه به تطبيق قوانين و مقررات با مقررات بين‌المللي و شرايط سرمايه‌گذاري در يك كشور مربوط مي‌شود.
* گزينش قوانين ساده‌تراز سوي سرمايه‌گذار
معاون سابق اقتصادي وزارت خارجه عنوان كرد: سرمايه‌گذار همواره شرايط، قوانين و مقررات يك كشور را براي حضور سرمايه گذاري خارجي را با ساير كشورها مقايسه كرده و در موارد مشابه قوانين ساده‌تر را گزينش مي‌كند.
وي افزود: اگر قوانين و مقررات كشوري سخت‌تر باشد، سرمايه‌گذاران در شرايط يكسان ترجيح مي‌دهند كشوري كه تسهيلات بيشتري دارد بر‌گزينند.
ماجدي با اشاره به اينكه در حال حاضر سازمان جهاني تجارت بر لزوم ايجاد كردن شرايط يكسان بين سرمايه‌گذاران داخلي و خارجي تاكيد دارد، گفت: اين بحث هنوز به شكل مقررات درنيامده ولي با تصويب چنين مقرراتي سرمايه‌گذاران خارجي قادرند در همه بخش‌ها با شرايط يكساني اقدام به فعاليت كنند.
به اعتقاد وي شرايط سرمايه‌گذاري در كشورمان از ديد سرمايه‌گذار خارجي با ساير كشورها عقب‌تر است.
از نظرماجدي بازدهي سرمايه (سودآوري)، نيروي انساني متخصص، نرخ انرژي، نحوه مديريت و مقررات و قوانين تجاري و ساير عوامل اقتصادي بعد از فاكتور امنيت ملي قرارگرفته و در مرحله دوم مورد ارزيابي قرار مي‌گيرند.
وي خاطرنشان كرد: بحث امنيت اقتصادي به فضاي كلي كشور مربوط شده كه همين فضا بحث جذب سرمايه‌ها را تسريع مي‌كند، بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت كه رنگ سياسي اين عامل از رنگ اقتصادي آن قوي‌تر است.
* آيا يك وجدان عمومي براي پذيرش سرمايه شكل گرفته يا نه؟
ماجدي گفت: برخي مسوولان كشور حضور سرمايه‌گذار خارجي در كشور را توام با توطئه و جاسوسي تلقي مي‌كنند و بيمناكند.
وي در ادامه عنوان كرد كه اگر نگرش مسوولان چنين نگاه و باورهايي باشد، اين سوال از سوي سرمايه‌گذار مطرح مي‌شود كه آيا يك وجدان عمومي براي پذيرش سرمايه شكل گرفته يا نه؟ بنابراين مشكل اصلي جذب سرمايه ها مخالفت عده‌اي خاص نيست، بلكه مهم اين است كه مشخص شود به يك جمع‌بندي در اين خصوص دست يافته‌ايم بنابراين وقتي در عمل سرمايه‌گذاري انجام شده و به يك باره متوقف مي‌شود بيانگر اين است كه حتي برخي مخالفت‌ها نيز قادر است به اجرا منجر شود.
ماجدي خاطرنشان كرد: در دنياي امروز جذب سرمايه‌گذار خارجي منافع و مضراتي هم به دنبال دارد و ما بايد به اين جمع‌بندي برسيم كه منافع آن بيشتراز ضرر آن است، كما اينكه هيچ تصميم اقتصادي نيست كه 100 درصد نتيجه آن مثبت باشد.
* داستان دوبي
به اعتقاد وي داستان دوبي و چين دو مقوله جدا از هم است و چون دوبي وسعت چنداني ندارد لذا سرمايه‌گذاري‌هايي كه در آنجا صورت مي‌گيرد برجسته‌تراست، لذا دنيا مصمم است كه دوبي را به عنوان الگوي تجاري به كشورهاي منطقه نشان دهد البته اين گونه نيست كه حاكمان دوبي آن را در اين مسير هدايت كنند بلكه جهاني به نام جهان غرب دوبي را دوبي كرده است. بنابراين ايران نبايد دنباله‌روي دوبي باشد چراكه الگوي آن براي كشورمان مناسب نيست و ما بايد اولويت خود را به سمت توليد هدايت كنيم و سرمايه‌گذاري‌هايي كه جذب مي‌شود به بخش توليد هدايت شود.
* با زاويه توليد به سرمايه هاي خارجي نگاه كنيم
به گفته ماجدي كشور چين نمونه خوبي از جذب سرمايه‌گذاري است چراكه اين كشور با زاويه توليد به سرمايه هاي خارجي مي‌نگرد كه مي‌تواند الگوي خوبي براي كشورمان باشد.
ماجدي افزود: هنر مديريت داخلي جذب سرمايه خارجي، تكنولوژي و منابع مالي و تبديل آن به سرمايه‌گذاري بومي است، بنابراين نوع نگاه مسوولان در ايجاد فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري در درجه اول اهميت قرار دارد.
وي خاطرنشان كرد: بايد بدانيم كه در مجموعه نظام بين‌المللي بازيگري هستيم كه بايد سهم خود را گرفته و نقش خود را ايفا كنيم و اجازه سلب حق را ندهيم، البته در اين نظام هر كشوري در پي اين است كه سهم بيشتري را دريافت كند ولي نمي‌توان از حركت‌هاي عمومي كه در آن انجام مي‌شود، كناره‌گيري كرد چراكه دوري از آنها بيانگر اين است كه ما نتوانسته‌ايم خود را با اين شرايط همراه سازيم كه در خصوص سازماني مانند سازمان جهاني تجارت به اين معناست كه در اين زمينه كشور ما از 149 كشور عقب‌تر است.
* نبايد صرفا در نفت و گاز سرمايه‌گذاري كنيم
ماجدي افزود: كشورمان از مرحله تامين مالي پروژه‌ها عبور كرده و زمان آن است كه وارد مرحله سرمايه‌گذاري شويم، البته اين بدان معني نيست كه صرفا در نفت و گاز سرمايه‌گذاري كنيم بلكه بايد در مابقي رشته‌ها نيز وارد شويم.
معاون سابق وزير امور خارجه در بخش ديگري از سخنانش گفت: تاثير مديريت يك سفير يا وزير در خصوص جذب سرمايه‌ها مهم است ولي اين تاثير بسيار خرد است و تنها در رشته‌هاي خاص كه جاذبه‌هاي بسياري دارد، امكان دارد كه در صنايع پتروشيمي همين كار هم صورت گرفته است.
به اعتقاد وي تفكري كه به عنوان دولت حاكم مي‌شود يك نوع روند و جريان اقتصادي را شكل مي‌دهد براي مثال اگر قرار است لايحه حمايت از سرمايه‌گذاري خارجي مطرح شود اگر صحبت‌هاي مسوولان در اين راستا نباشد قاعدتا ديدگاه‌ها اثرات منفي خود را خواهد داشت.
وي تصريح كرد: اگر وزيري در سخنانش عنوان مي‌كند تا زماني كه سرمايه‌گذاري داخلي وجود دارد نيازي به سرمايه‌گذاري خارجي نداريم، حتي اگر مقررات تغيير نكرده باشد نشان دهنده اين است كه مسير قبلي در حال توقف است، لذا صحبت كردن و اعلام موضع كردن براي يك سرمايه‌گذاري كه گزينه‌هاي مختلفي دارد همه اين فاكتورها اثرگذارند.
ماجدي همچنين دليل اينكه قانون سرمايه‌گذاري به تصويب رسيده ولي اجرايي نمي‌شود را با پايبند نبودن به فاكتورهاي فوق مرتبط دانست.
* خاورميانه به موتور اقتصادي نياز دارد
ماجدي در ادامه با بيان اينكه خاورميانه منطقه سياسي است كه در سال‌هاي اخير برخي كشورها به دنبال اقتصادي كردن آن هستند، گفت: منطقه خاورميانه به موتور اقتصادي نياز دارد، چراكه امارات نقش تجاري آن را بر عهده گرفته است لذا توسعه اقتصادي خاورميانه مي‌تواند براي مردم زندگي بهتر به وجود آورد كه به نظر من موتور توليد آن ايران است به شرطي كه شرايط مشخص باشد چراكه ايران به لحاظ فاكتورهاي جذب سرمايه‌گذار در منطقه دست برتر دارد.
وي گفت: اگر كشوري عضو سازنده‌اي در فضاي بين‌الملل باشد و توانايي خود را به ساير اعضا ثابت كند قطعا نيروهاي بالقوه خود را با تشكيل عزم داخلي نيز شكوفا خواهد كرد.
ماجدي افزود: وقتي سهم كشوري در تجارت بين‌الملل قابل توجه بوده و نقاط ارتباطي آن با ساير كشورها افزايش يابد در زمان بحران نيز مشكل حادي براي آن كشور فراهم نمي‌شود، چراكه منافع آن كشور با بسياري از كشورها گره خورده است.
انتهاي پيام