دكتر فيروز نادري، مدير ارشد برنامه‌ريزي راهبردي JPL آژانس فضايي آمريكا (ناسا) و مدير سابق برنامه‌هاي اكتشاف مريخ ناسا در آستانه‌ دومين سالگرد فرود فضاپيماي مريخ‌نورد «فرصت»(Opportunity) درگفت‌وگو با خبرنگار سرويس «علمي - پژوهشي» خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، به سوالات اين خبرگزاري درباره مريخ‌نوردهاي دوقلو و ماموريت موفقيت‌آميز فضاپيماي «استار داست» كه هفته گذشته با فرود كپسول حاوي غبارهاي فضايي و ذرات يك دنباله‌دار پس از هفت سال به پايان رسيد پاسخ داد.

به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، دو سال پيش در چنين روزي (پنجم بهمن ماه) ربات كاوشگر مريخ موسوم به Opportunity (فرصت) با موفقيت در سطح سياره سرخ - جايي در نزديكي خط استواي مريخ - فرود آمد. سه هفته پيش از آن، ناسا مريخ‌نورد مشابهي موسوم به SPIRIT (روح) را در اين سياره مستقر كرده بود.

ارسال مريخ نوردهاي دوقلوي «اسپريت» و «فرصت» بخشي از برنامه ناسا براي دستيابي به اطلاعاتي در مورد وجود ذخاير آب در اين سياره بود.

به رغم پيش‌بيني اوليه دانشمندان كه اين مريخ‌نوردها را تنها براي ماموريتي 90 روزه طراحي كرده و تصور مي‌كردند با آغاز فصل سرما در سياره سرخ خيلي زود تجهيزات پيشرفته آن‌ها از كار مي‌افتد، دوقلوها نه تنها سرماي سخت مريخ را تاب آوردند بلكه اينك دومين سال فعاليت خود را در سياره سرخ به پايان مي‌برند.

مريخ‌نوردها در مجموع بيش از 11 كيلومتر را بر سطح مريخ پيموده‌اند و اينك مريخ نورد اسپريت (روح) در دهانه بزرگ «گوسف» در تپه هاي «كلمبيا» و مريخ نورد آپورچونيتي (فرصت) در سوي ديگر سياره در فلات نصف‌النهار نواحي پست و هموار اين درياي خشك شده مريخي را كاوش مي كند.

دوام و عمر طولاني غير منتظره اين دو كاوشگر امكان بررسي و كار بر روي اين سياره را فراهم كرد به طوري كه ماموريت آنها پس از گذشت دو سال همچنان ادامه دارد.

مديريت برنامه‌هاي اكتشافات مريخ ناسا را دكتر فيروز نادري، دانشمند برجسته ايراني بر عهده داشت كه چندي پيش به دليل عملكرد موفق خود به مديريت ماموريت‌هاي منظومه شمسي ناسا ارتقا يافت.

وي، فروردين ماه 1379 در شرايطي اين مسئوليت را پذيرفت كه دو ماموريت مهم قبلي اعزام سفينه به مريخ ناسا با شكست مواجه شده بود.

به گزارش ايسنا، دكتر نادري كه در سال 1325 در شيراز متولد شده، پس از طي تحصيلات ابتدايي و متوسطه در شيراز و تهران در سال 1964 به آمريكا رفت و تحصيلات خود را تا مقطع دكتري مهندسي الكترونيك در دانشگاه كاليفرنياي جنوبي پي گرفت.

وي پس از بازگشت به كشور و مدتي فعاليت در مركز «سنجش از دور ايران» از حدود 26 سال همكاري خود را با ناسا آغاز كرده و در اين مدت مشاغل فني و مديريتي متعددي را در زمينه ماهواره‌هاي مخابراتي متحرك، رادارهاي سنجش از دور، رصدخانه‌هاي تحقيقاتي اختر فيزيك و اكتشاف مريخ و ساير اجرام منظومه شمسي برعهده داشته است.

دكتر نادري كه پس از موفقيت درخشانش در مديريت ماموريت‌هاي مريخ ناسا  از اسفند ماه سال گذشته به سمت معاون و مدير ارشد برنامه‌ريزي راهبردي JPL (آزمايشگاه پيشرانش جت) سازمان فضايي ناسا منصوب شده، در سمت جديد به عنوان مسئول طراحي برنامه‌ها و راهبردهاي اين سازمان، تجاربش در ماموريت‌هاي مريخ را در مطالعه ساير بخش‌هاي جهان، از زمين تا كهكشان‌هاي دور به كار بسته است. وي همچنين مسئوليت طراحي چشم انداز راهبردي پنج تا 20 ساله JPL را برعهده دارد.

دكتر نادري در گفت‌و‌گوي تلفني با خبرنگار ايسنا درباره آخرين وضعيت مريخ‌نوردهاي دوقلو گفت: دوقلوها را براي يك عمر مفيد 90 روزه تنظيم كرده بوديم؛ با اين حال اين هفته دو سالگي آن‌ها را جشن مي‌گيريم. البته احتمالا به تدريج داريم دچار مشكل مي‌شويم چون جمعه شب به من خبر دادند كه يكي از موتورهاي «آپورچونيتي» كه حركت بخش شانه دست ربات را برعهده دارد از دست داده‌ايم و يكي ديگر از موتورهاي آن هم قبلا دچار مشكل شده بود.

وي خاطرنشان كرد: همانند هر سيستم الكترومكانيكي دو عامل مي‌تواند باعث از كار افتادن اين ربات‌ها شود كه يكي از كار افتادن موتورهايي است كه حركت چرخ‌ها، دست رباتها و ... را برعهده دارند و ديگري آسيب ديدن وسايل الكترونيكي آن‌ها به دليل تغييرات مداوم درجه حرارت در شب و روز است كه باعث انبساط و انقباض اين تجهيزات و وسايل الكترونيكي، شكستن لحيم‌هاي مدارها و قطع جريان الكتريكي مي‌شود؛ بنابراين هر يك از اين ربات‌ها ممكن است، چند سال ديگر، چند ماه ديگر يا همين فردا از كار بيفتند ولي آنچه كه هست اين ربات‌ها حدود هشت برابر بيش از زمان پيش‌بيني شده دوام آورده‌اند و با اين كه هزينه نگه‌داشتن اين خودروها در زمين نزديك به سه ميليون دلار در ماه (36 ميليون دلار در سال) است تا جايي كه امكان دارد اين ماموريت را ادامه مي‌دهيم.

دكتر نادري تصريح كرد:. از آنجا كه فكر نمي‌كرديم اين ربات‌ها بيش از 90 روز عمر كنند براي اين بودجه آمادگي نداشتيم ولي مجبوريم از بودجه ساير ماموريت‌هاي مريخ بزنيم و تا جايي كه بتوانند دوام بيابند به ماموريت آنها ادامه مي‌دهيم و در حال حاضر هم يك فضاپيماي ديگر (مدارگرد MRO) در راه است كه يكي دو هفته قبل از عيد نوروز به مريخ مي‌رسد.  دوربين‌ها و طيف‌سنج‌هاي اين فضاپيما بسيار قويتر از كاوشگرهاي قبلي است. البته اين جمعه، جمعه خوبي براي من نبود چون خبر شانه درد آپورچونيتي را به من خبر دادند و بعد تلفن ديگري داشتم كه اشكالي در دوربين مدارگرد MRO بروز كرده است كه اميدواريم بر طرف شود.

دكتر نادري در عين حال به احساس عاطفي كه نسبت به مريخ‌نوردها ايجاد شده، اشاره كرد و گفت: شايد يكي از دلايلي كه نمي‌گوييم اين مريخ‌نوردها ماموريت خود را به پايان برده‌اند و مي‌توانيم ارتباط با آنها را قطع كنيم احساسي باشدكه نه تنها من و كساني كه روي اين پروژه كار كرده‌اند بلكه بسياري از مردم نسبت به آنها دارند. اين مريخ‌نوردها خصوصا براي بچه‌ها دو شخصيت بين‌المللي شده‌اند و مرتبا از سراسر دنيا براي ما ايميل و نقاشي مي‌كشند و آنها را دو كاراكتر زنده تلقي مي‌كنند نه ربات‌هايي كه از آهن و ... ساخته شده است. بهرحال انسان به آنها علاقمند مي‌شود ولي آنچه مسلم است آنها عمر مفيدي داشتند، خيلي چيزها به ما ياد دادند و بلاخره روزي مثل بقيه عمرشان به پايان مي‌رسد.

مشروح گفت‌و‌گوي تفصيلي ايسنا با دكتر نادري در روزهاي آينده ارسال مي‌شود.

انتهاي پيام