/وضعيت اسفناك آثار باستاني گنزك (تخت سليمان تكاب) كي پايان مي‌يابد؟/ مرمت‌ها بر اصول فني استوار نبوده است ... نظر باستان‌شناسان در مرمت آثار لحاظ نمي‌شود
آنچه به‌عنوان فعاليت‌هاي مرمتي تخت سليمان (گنزك) در اين محوطه انجام شده، براساس اصول فني نبوده است. محمد قرباني ـ مسؤول موزه‌ي اروميه و باستان‌شناس ـ اين مطلب را در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، بيان كرد و افزود: در حال حاضر، كارهايي كه در اين‌خصوص بر روي بناها انجام مي‌شود، در نوع خود بد نيست؛ اما متناسب با اثري كه در فهرست ميراث جهاني ثبت شده نبوده است و در شان آن نيست. از نقطه نظر كارشناسي وقتي به‌فرض پي بنايي را از زير خاك خارج مي‌كنند، مرمت و بازسازي يك تا دو متر بيش از آنچه بيرون آمده است، لازم نيست و اين امر در مورد تمامي بناها، سنگي، آجري و يا خشتي صدق مي‌كند. وي مرمت‌ها را در تخت سليمان (گنزك) و تپه‌ي حسنلو را به‌شدت مورد انتقاد قرار داد و گفت: نظر باستان‌شناسان در اكثر فعاليت‌هاي مرمتي محوطه لحاظ نشده است. درواقع، ما قصد نداريم يك اثر جديد بسازيم كه وقتي يك جهانگرد يا محقق براي بازديد به مجموعه مي‌آيد با يكسري آثار جديد روبرو شود. سازه‌هاي تاريخي، زماني ارزش دارند كه قدمت خود را حفظ كنند. وي در اين‌باره، توضيح داد: در تخت سليمان (گنزك) آثاري مربوط به هزاره‌ي اول پيش از ميلاد وجود دارد كه شواهد نشان از وجود دهكده‌اي هخامنشي در اين مكان دارد. ارتباط تخت سليمان (گنزك) با زندان سليمان، باعث مي‌شود تا آن را به هزاره‌ي اول پيش از ميلاد متعلق بدانند. اما برجسته‌ترين آثار آن، مربوط به دوره‌ي ساساني و اشكاني همچون آتشكده‌ي آذرگشنسب است كه در دوره‌ي فوران درياچه، بناهاي اين دوره، حدود سه متر يا بيشتر رسوب مي‌گيرد و در دوره‌ي ايلخاني روي اين رسوبات با سرعت ساخت‌وسازهايي انجام مي‌شود. البته طي فعاليت‌هاي پس از انقلاب، برخي از آثار كنار درياچه بازسازي و مرمت شد؛ اما بازسازي‌ها بيش از اندازه‌ي لازم انجام گرفت. يعني ديوارها را حدود دو يا سه متر از اندازه‌ي موجود بالاتر بردند. شاهد بودم، باستان‌شناساني كه از آلمان و بلژيك در محوطه حاضر بودند به‌شدت به اين مساله انتقاد مي‌كردند. قرباني كه گفت‌وگوهايي براي اصلاح اين روند با سازمان ميراث فرهنگي داشته است، تصريح كرد: متاسفانه اين صحبت‌ها به نتيجه نرسيد. مساله اينجاست كه يكسري ساخت‌وسازهاي جديد روي آثار مواجه هستيم. حتا در يك مورد ارتفاع ديواري كه از داخل درياچه تا دروازه‌ي جنوبي كشيده شده است با اين بازسازي‌ها حدود دو سه متر افزايش يافت كه مجريان متوجه اشتباه خود شدند و مقداري از ارتفاع آن را كم كردند كه هنوز يك متر از آن همچنان باقي است و هيچ نيازي به اين يك متر هم نيست. سكوبندي كردن آثار مربوط به دوره‌ي ايلخاني نيز نمونه‌اي از اين‌گونه اقدامات است. وي در ادامه به بازسازي سقف تالار شورا به‌صورت شيرواني فلزي اشاره كرد و گفت: هيچ نيازي نبود اين سقف، جزيي از بنا شود چون بنا سنگي است و مساله‌ي حفاظت از آن به اين وسيله منتفي است. انجام چنين كاري در آتشگاه لازم بود. اين قضيه هم كاملن زير سوال است؛ كدام عقل منطقي اين مساله را قبول دارد كه در محوطه‌اي با اين عظمت و قدمت به‌عنوان يكي از بزرگترين آتشگاه‌هاي دنيا از سازه‌اي فلزي استفاده شود. اين باستان‌شناس پيشنهاد كرد: در مرمت تخت‌سليمان حداقل 10 باستان‌شناس و چندين معمار برجسته بايد فعاليت كنند؛ اين‌كه باستان‌شناساني با سطح تحصيلات ليسانس و گاهي دانشجو در محوطه كار كنند متاسفانه ما را با تاخت‌وتازهاي مرمتي جديد روبرو مي‌كند كه اگر سازمان جلوي آن را نگيرد جبرانش مشكل خواهد بود. وي در ادامه اظهار داشت: اگرچه بازسازي ديوارهاي حصار، كار ارزشمندي است اما از حالت طبيعي كه احتمال وجود اختلاف در قسمت‌هاي مختلف يك حصار وجود دارد خارج شده است؛ مي‌دانيم، ديوارهايي كه 2500 سال ساخته شده با ديوارهاي امروزي متفاوت است. در اين مرمت‌ها اين اصل را رعايت نكرديم و اقدام‌ها ازنظر باستان‌شناسي جاي سؤال دارد. او در پايان اضافه كرد: فكر مي‌كنم روند مرمتي تخت سليمان (گنزك) همچنان با روال قبل ادامه دارد. انتهاي پيام