حفاظت از بناهاي معماري كشف شده در تپه هگمتانه پس از توقف حفاريها به خوبي انجام نگرفته است. محمدرحيم صراف ـ باستان‌شناس پيشكسوت پايگاه هگمتانه ـ در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با بيان اين مطلب اظهار داشت: تا پيش از حفاريها كل محوطه زير تپه قرار داشت؛ اما با شروع حفاريها همزمان كار حفاظت را آغاز كرديم و موفقيت ما در اين بود كه قسمت اعظم كشفيات با سوله پوشانده شد. مقداري هم با اندود كاهگل حفاظت شد. متاسفانه پس از سال 79 - اتمام كاوش‌ها - اين كار در مورد همه آثار انجام نشد. هر ساله با بازديد از محل‌هاي حفاري به اين مسائل توجه مي‌شد و در صورت وارد شدن صدمه نسبت به مرمت آن اقدام مي‌كرديم، اما از سال 79 به بعد هر چند مسؤولان محلي در حفاظت آثار كمكهايي داشته‌اند، اما به نظر مي‌رسد برخي قسمتها خوب حفاظت نشده است. بايد توجه كرد كه تمامي آثار مهم است و حفاظت‌ها بايد در مورد تمامي آنها انجام گيرد. صراف همچنين آموزش هاي عمومي به مردم را امري مهم در اجراي برنامه‌هاي حفاظتي آثار باستاني از جمله هگمتانه برشمرد و گفت: در حفاظت از اين آثار بايد از خود مردم كمك بگيريم. چندين سال پيش زماني كه نسبت به آموزش نيروهاي مسلح براي حفاظت آثار اقدام كرديم، برنامه داشتيم كه با گسترش اين برنامه آن را به وزارتخانه‌ها ببريم و در ادامه به آموزش و پرورش منتقل شود. اگر اين برنامه به مدرسه‌ها مي‌رفت، همراه با بازديد از آثار و پخش فيلم حركت بسيار مهمي در اين راستا انجام مي‌گرفت و مي‌توانستيم با كمك مردم نسبت به حافظت آثار در اين راستا پيشرو باشيم. نمي‌توان با تعداد كم و محدود كارشناس در سازمان ميراث فرهنگي تمامي اين آثار را حفاظت كرد. حتا نيروهاي مسلح نيز به تنهايي، قادر به اين كار نيستند. اين باستان‌شناس اضافه كرد: بايد از همه مردم و نيروها براي اين كار استفاده كرد. در غير اين صورت، با بسنده كردن تنها به سازمان ميراث فرهنگي و نيروهايش هيچگاه به چنين امري دست نخواهيم يافت. اگر داراي برنامه‌اي بوديم كه در وزارتخانه‌هاي ديگر مثل آموزش و پرورش و وزارت علوم اجرا مي‌شد، نتيجه آن در كل كشور محسوس بود و آن وقت ارزش و اهميت آثار را مردم خود متوجه مي‌شدند. در مورد حفاريهاي غير مجاز نيز چنين است؛ مردمي كه از آگاهي كامل برخودار باشند، اجازه نمي‌دهند قاچاقچيان خائن ميراث فرهنگي، مملكت را غارت كنند. وي در خصوص اهم فعاليتهاي انجام شده طي 11 سال حفاري به سرپرستي او توضيح داد: تمام سطح فوقاني تپه با خانه‌ها، مغازه‌ها و گاراژ‌ها پوشيده شده بود. در سال 1352 دولت وقت 25 هكتار اين ابنيه را خريد و خراب كرد تا تپه حفاظت شود. در ابتداي كار هيچ چيز راجع به آثار واقع در تپه نمي‌دانستيم و اينكه از كجا بايد حفاري را آغاز كرد. وقتي شرايط تپه را ديديم، نگران بوديم كه مبادا كل آثار تپه تخريب شده باشد. اما كار شروع شد و در عمق دو تا پنج متري سازه‌هاي معماري، خانه‌هايي پشت به هم داراي حياط، ورودي، ‌اتاق پشت به حياط و دو اتاق در طرفين يافت شد كه اين مدل معماري در كنار هم و در پشت هم تكرار مي‌شود. اين سيستم معماري به طرف شمال، جنوب، غرب و شرق گسترش دارد و بالاخره با گمانه‌ها و حفيات پي برديم شهري بي‌نظير در دنيا كشف كرده‌ايم و به اين نتيجه رسيديم كه اين سازه‌هاي معماري شبيه به هم را مردم خود نساخته‌اند و اين تشكيلات سازمان يافته را احتمالا پادشاهي دستور به ساخت آن را داده است. خوشبخانه طي فصل آخر، شالي ستون كتيبه‌داري يافت شد كه بر اساس آن اردشير پادشاه هخامنشي دستور به ساخت كافي داده است. اينها هم دليل وجود مقر حكومتي پادشاهان است؛ اما اينكه مادها و سازنده‌ي آن بوده‌اند يا هخامنشيان، معلوم نيست. اين كشفيات به تدريج در رسانه‌ها منعكس شد و توجه جهانيان به اين منطقه جلب شد. صراف انجام كاوشهاي باستان‌شناسي و آماده‌سازي محوطه براي بازديد كنندگان را لازم و ملزوم يكديگر عنوان كرد و گفت: وقتي سازماني به نام ميراث فرهنگي و گردشگري تشكيل مي‌شود، يعني توريست‌هايي خواهيم داشت كه به سبب وجود آثار باستاني و ميراث فرهنگي كشور پا به اينجا مي‌گذارند. وقتي جايي داشته باشيم كه توريست‌ها علاقه‌مند به ديدن آن بوده و به نوعي كارگاهي با بعد جهاني است كه تمام دنيا از نتايج حفاري آن تعجب مي‌كنند، شايسته نيست آن را تعطيل كنيم؟ اين موضوع اهميت دارد و حتا بنده در سازمان طي يك جلسه عنوان كردم كه اگر من هم براي ادامه حفاريها نروم مشكلي نيست، فقط اينجا را تعطيل نكنيد. وي افزود: اگر هر سال كارگاه‌هايمان را گسترش مي‌داديم، هر كسي كه بعد از ما مي‌آمد، مجبور بود مجددا بررسي كند كه چه كشفيات جديدي داشته‌ايم. وقتي اين حركت انجام نشود، طبيعي است كه ديگر نمي‌توانيم توريستي براي شهر همدان، غرب كشور و تپه هگمتانه داشته باشيم. كارگاه‌هاي واقع در مسير بازديد‌كنندگان همواره بايد فعال باشند و اين امر در اولويت قرار دارد. انتهاي پيام