«اهالي تئاتر در سال 82» بهرام بيضايي؛ غمخوار درختان پايتخت
بهرام بيضائي، نمايشنامهنويس و كارگردان بلند آوازهي تئاتر و سينماي ايران، در سال 82 با اجراي يك نمايش ،ركورد دست نيافتني ديگري را به نام خود ثبت كرد. شايد كمتر كسي ميتوانست تصور كند نوجواني كه با خريد مجلههاي سينمايي جريانهاي سينما را دنبال ميكرد، خالق نمايشنامههايي چون سلطان مار ،گمشدگان، پهلوان اكبر ميميرد، آرش و اژدهاك و در نهايت“ شبهزارو يكم” شود كه علاقمندانش براي ديدن آن حتي به فيلم گرفته شده از اجراي نمايش خوشنود باشند!. به گزارش خبرنگار هنري ايسنا، آخرين پنجشنبه و جمعهي نخستين ماه امسال، برنامههاي نمايشنامهخواني با روخواني نمايشنامهي “مرگ يزدگرد” اثر بهرام بيضائي و كارگرداني محمدعلي نوروش آغاز شد. بزرگداشت بهرام بيضايي به مناسبت انتشار مجلد مجموعه آثارش به همت انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، ديگر رويداد اوايل سال در خصوص اين هنرمند بود كه نويد خبرهايي نو تا پايان سال را ميداد. اين مراسم با حضور افرادي چون: اكبر رادي، محمود دولتآبادي، اميد روحاني، چيستا يثربي، محمد رحمانيان، حميد امجد، بابك احمدي، در نمايشگاه بينالمللي كتاب تهران برگزار شد. در همان حال خبر از اجراي “افرا” توسط يك گروه شهرستاني داده شد كه بلافاصله بهرام بيضايي گفت: اجازهي اجراي “افرا” را به كسي ندادهام و اين كار را نخواهم كرد. بيضايي معتقد بود: اگر قرار باشد نمايشنامهي “افرا” اجرا شود، ترجيح ميدهم خودم اينكار را انجام دهم. چندي بعد بهرام بيضايي با اعتراض شديدالحني نسبت به اعادهي سهم خود از فروش “ سگ كشي“ گفت: فكر ميكردم كه از فروش فيلم سگكشي سهمي به من خواهند داد كه بتوانم فيلم جديد خود را بسازم ولي آن را به طور كامل بالا كشيدند! وي با دلخوري كامل نسبت به اوضاع گفت: من به اشتباه وارد اين حرفه شدهام و بيجهت در اين حرفه حضور دارم. با وامي كه به سينماگران ميدهند نميتوان فيلم ساخت. بنابراين من از ساخت فيلم سينمايي منصرف شدهام. كساني نيز پيشنهاد ساخت فيلمهايي را به من ميدهد كه اگر شاهرگم را هم بزنند تن به ساخت اين فيلمها نميدهم. وي همچنين از درج اخباري مبني بر تدريس وي در آموزشگاههاي سينمايي انتقاد كرد و گفت: نميدانم ما بايد چه كار بكنيم كه از مردم به اسم ما پول نگيرند. چند روز بعد از آن، بهرام بيضايي عنوان كرد سخنان او به نحو غير دقيقي در مطبوعات منعكس شده! و تاكيد كرد: من نگفتم براي هميشه فيلم نميسازم و منظورم تنها شرايط فعلي بود. جملهي سهم مرا بالا كشيدن به افراد حمايت شده خاصي در تاريخ خاصي بر ميگردد و نه به ديگران. بيضايي از اجراي تئاتري كه دردست مذاكره دارد، نه به عنوان جايگزين فيلمسازي، بلكه به عنوان موردي حياتي در كار فرهنگياش ياد كرد . در همان روزها بود كه محمود دولت آبادي، طي گفتوگويي اظهار داشت: بهرام بيضايي به اين دليل تئاتر را رها كرده به سينما روي آورد كه كارش اجرا نميشد. چندي بعد خبر رسيد كه تنها گروه دانشجويي مازندراني كه قرار بود نمايشنامه ”افرا” نوشته بهرام بيضايي را بر روي صحنه ببرند، از ادامه كار منصرف شدند.عدم حضور دو تن از دانشجويان در ادامه تمرينات به دليل سانحه رانندگي علت متوقف شدن كار اين گروه 20 نفري ذكر شد. اقدام قاسم ابراهيميان فيلمساز ايراني برندهي اسكار دانشجويي براي فيلم wille جهت ساخت فيلمي بر اساس سناريو ”مقصد” نوشتهي بهرام بيضائي ديگر خبري بود كه در محافل خبري دربارهي بيهرام بيضايي پيچيد.وي گفت: آقاي بيضائي حقوق فيلمنامه ” مقصد” را به من واگذار كردند و قرار است اين فيلم اثر مشتركي بين ايران و انگلستان باشد. محمود دولت آبادي نيز در مراسم دومين سالگرد تاسيس انجمن منتقدان و نويسندگان خانهي تئاتر ايران در مراسم تجليل از بيضايي از او به عنوان مردي از پانيفتادني ياد كرد و گفت: بيضايي همواره افتخار فرهنگ ملي در ادبيات نمايشي خواهد بود. اما مهمترين خبر مربوط به اين هنرمند در سال 82 ، اجراي نمايش “شب هزار و يكم” بود .در اين خبر وي كه از مدتي پيش تمرين اين اثر نمايشي خود را در فرهنگسراي نياوران آغاز كرده بود گفته بود زمان آغاز اين اجرا بيستم شهريور و مكان آن تالار چهارسو است. حضور بيضايي در هيات داوران دومين جشنوارهي كارگردانان جوان(سوني) اجراي نمايش ” خاطرات هنرپيشهي نقش دوم” نوشتهي بهرام بيضايي توسط هادي مرزبان در تالار سنگلج از ديگر رويدادهاي مربوط به اين هنرمند بود. با آغاز اجراي “شب هزار و يكم”، بيضايي قهرمان هر سه داستان « شب هزار و يكم » را شخصيتهايي خواند كه موفق ميشوند تقدير خود را تغيير دهند. وي در نشست خبري اين نمايش درايسنا گفت: تقدير ما، چيزي نيست جز منش هاو خصلتهاي ما. تقدير ما، خود ما هستيم. چندي پس از آغاز اجراي اين نمايش حميد فرخ نژاد بازيگر آن پس از احساس ناراحتي قلبي در بيمارستان مهراد تهران بستري شد.بهرام بيضايي نيز گفت: در صورتي كه، دكتر معالج فرخ نژاد، جواب قطعي داده و احساس كند كه خطري او را تهديد نميكند، فرخ نژاد، بازي در اين نمايش را به طور سبكتري ادامه خواهد داد. وي همچنين طي گفتوگويي دغدغهي اصلي خود را نه تنها دفاع از اهل فرهنگ، بلكه دفاع از هر چيز خلاقهاي عنوان كرد. اين كارگردان سينما و تئاتر ايران گفت: من از درختهاي شهر تهران نيز دفاع ميكنم، در اين شهر چرا درختها را ميبرند؟ به گزارش ايسنا، نمايش “شبهزار و يكم” هر روز در سالن 120 نفره چهارسو، پذيراي حداكثر 170 تماشاگر ميشد كه تماشاگران را وادار ميكرد براي تهيهي بليط، مدتها در صف بايستند. كتايون مزداپور و جلالالدين كزازي نيز در همان حال به بررسي موضوع نمايش و بازخواني روايت كاوه آهنگر در شب هزار و يكم پرداختند. در روزهاي بعد بيضايي در پاسخ به سوالي درباره سكوت طولانياش در اين سالها گفت: من هيچ گاه سكوت طولاني نكردهام، هميشه دارم كار ميكنم و شايد وقت براي كارهايم كم ميآورم، من زماني كه در سينما يا تئاتر فعاليت نميكنم در حال نوشتن هستم. وي تصريح كرد: كساني كه فكر ميكنند با جلوگيري از كار سينما يا تئاتر ميتوانند مرا وادار به سكوت كنند آنها متوجه شدهاند كه نميتوانند. چون من دارم مينويسم و براي نوشتن من هنوز راهحلي پيدا نكردهاند. بيضايي دربارهي اجراي شب هزار و يكم به جاي افرا گفت: به هر حال فكر كردم اين نمايش (شب هزار و يكم ) را كه هنوز هيچ خرابكاري در ذهنم آن را ويران نكرده، پيشنهاد كنم و تصادفا پذيرفتند و تصادفا ارجاع آن امكانپذير شده، بنابراين همه چيز تصادفي بود. گفتوگوي بين بهرام بيضايي و تانكردورست، نمايشنامه نويس و نويسندهي مشهور آلماني دربارهي كاربرد اسطوره در تئاتر نيز در كافه ترياي تئاتر شهر انجام شد. اين جلسه با حضور مجيد شريف خدايي، محمود عزيزي، داود كيانيان و جمعي از علاقهمندان بيضايي برگزار شد. اجراي نمايش شب هزار و يكم، بالاخره به پايان رسيد و بيضايي با عنوان كردن اين موضوع كه بازيگرانش در كارهاي ديگري تعهد دارند، حاضر به تمديد اجراي اين نمايش نشد و در عوض، خبر داد كه تدوين فيلم اين نمايش را به زودي آغاز خواهد كرد. وي هدف از ارايه فيلم نمايش شب هزار و يكم را پاسخي به علاقهمنداني عنوان كرد كه از تماشاي اين نمايش محروم شدهاند. حضور بهرام بيضايي در مراسم بزرگداشت صادق هدايت، برگزاري جلسهي نقد و بررسي آثار بهرام بيضايي، سخنراني وي در پنجمين جشنواره بينالمللي تئاتر ايران زمين ديگر خبرهاي بود كه در ماه هاي اخير از بهرام بيضايي در رسانهها و مطبوعات كشور منعكس شد. بيضايي همچنين طي گفتوگويي خبر داد كه هم اكنون در حال تدوين نسخه ويديويي نمايش “شب هزار و يكم“ است و پس از آن قصد دارد ساخت جديدترين فيلم خود را آغاز كند.وي گفت: امكان دارد كه به غير از فيلم “اتفاق خودش ميافتد” كه پروانه ساخت آن چندي پيش صادر شد، ساخت فيلم ديگري را با موضوع تازهتري آغاز كنم. پيش از اين اداره كل نظارت و ارزشيابي، پروانه ساخت فيلم اتفاق خودش ميافتد را به كارگرداني و تهيه كنندگي بهرام بيضايي صادر كرده بود. و آخرين خبر مربوط به وي نمايش دو فيلم ”سفر” و ”عمو سيبيلو” پس از سالها بود. اين فيلمها در بخش جنبي دومين جشنوارهي كارگردانان جوان سوني به نمايش درآمد و با استقبال بسيار مخاطبان مواجه شد به طوري كه علي رغم پر بودن تمامي صندليها بسياري از تماشاگران روي زمين نشسته بود و تا در سالن شماره 3 تماشاگران ايستاده بودند. انتهاي پيام