به گزارش ایسنا، لباس‌های محلی رسالت انتقال فرهنگ و آداب و رسوم نسل‌های گذشته به روزگار فعلی را به دوش می‌کشند. یک وظیفه مهم که طی سالیان اخیر دستخوش تغییرات زیادی شده است به شکلی که تقریبا می‌توان گفت به جز برخی مراسم‌های سنتی، همه مردم در شهرهای مختلف را به سمت پوشیدن لباس‌های یک‌شکل سوق داده است و دیگر یک مسافر یا توریست در بدو ورود به هر شهر با پوشش اصیل آن منطقه مواجه نمی‌شود.  

بر همین اساس ایسنا در هفتمین شماره از پرونده‌ای با عنوان «فرهنگ پوشاک اقوام ایرانی» به معرفی لباس‌های محلی سیستانی‌ها پرداخته است؛ لباس‌هایی اصیل که از قسمت‌های متفاوتی تشکیل شده و نشان از تمدن و اصالت چندین هزار ساله مردم سیستان دارد.

بیشتر بخوانید: 

پیشینه مد و لباس ایران از سیستان و بلوچستان می‌آید

لباس زنان

بخش اصلی لباس محلی زنان سیستانی پیراهنی است که با عنوان «پیراهن تاجیک» آن را می‌شناسیم. قد این پیراهن کمی بالاتر از زانو است، یک برش راسته و در دو طرف پهلوها چاکی بلند دارد. قسمت جلویی این پیراهن گلدوزی‌هایی با نخ سیاه دارد که به سیاه‌دوزی معروف است.

زنان سیستانی با این پیراهن شلواری به نام «کوتَنَه» به پا می‌کنند. این شلوار از دو ساق مخروطی شکل با میان ساقی کم‌چین دوخته می‌شود و گاهی روی قسمت کمر آن بادست یا چرخ تزیین می‌شد. آنها همچنین «تُنبون» یا دامن پُرچینی را به جای شلوار در زیر پیراهن تاجیک می‌پوشیدند.

پوشش دیگر زنان و دختران سیستانی پیراهن «دو گریبانه» است. این نام گذاری به آن علت صورت گرفته است که در قسمت یقه پشت و جلوی آن چاک می‌خورد. قد این پیراهن تا زیر زانو و مدل آن شبیه پیراهن تاجیک است با این تفاوت که قد آن بلندتر از پیراهن تاجیک بوده و بدون چاک و برش از زیر آستین چین می‌خورد. زنان این پیراهن را با شلوار می‌پوشند.

جلیقه و کت نیز پوششی است که زنان برای روی پیراهن انتخاب می‌کنند. جلیقه از پارچه‌ای ساده دوخته می‌شود، یقه آن به شکل هفتی است که تا کمر می‌رسد. برای تزئین جلیقه از دوخت نوار قیطان استفاده می‌شود. کت‌ها هم به شکل راسته و کوتاه و با یقه‌ای گرد دوخته می‌شود. برای دوخت کت معمولا از رنگ‌های شاد و تزئین نوار دوزی استفاده می‌شود.

زنان سیستانی برای پوشش سر از لچک یا دستمال سر استفاده می‌کنند به این صورت که آن را تا زده و در جلو سر گره می‌زنند، سپس دو طرف لچک را لای دستمال می‌زنند. برخی دیگر نیز از سرپوش یا چارقد (پارچه‌ای چهارگوش) استفاده می‌کنند. روبند هم بخش دیگری از پوشش بانوان سیستانی است که البته در بین همه فراگیر نیست، اما روبندها معمولا از پارچه‌هایی با جنس کتان سفید تهیه می‌شود و در محل چشم‌ها توردوزی صورت می‌گردید. روبند به وسیله یک بند نازک در پشت سر بسته می‌شود و قدِ آن تا زیر سینه می‌رسد.

در نهایت زنان سیستانی چادری با قواره چهارگوش و از جنس پنبه به سر می‌کنند. معمولا این پارچه چهارخانه مستطیل شکل را از وسط بر روی سر می‌اندازند و قد آن تا کناره‌های زانوها و پایین‌تر می‌رسد.

لباس مردان

«جوقه» نوعی کت و قسمتی از لباس مردان سیستانی است که به علت هزینه بالایی که برای تهیه و دوخت آن صورت می‌گیرد معمولا مربوط به ثروتمندان قوم است. این کت امروزه مشابه ژاکت‌هایی است که مردان می‌پوشند و از پشم رنگ شده بافته می‌شود.

«قبا» نیز تن‌پوش مردانه بلند است که در زمستان می‌پوشیدند. یقه این لباس گرد و بدون برگردان است، معمولاً لبه بلندی داشته و با سنجاق تزئینی باز و بسته می‌شود. سیستانی‌ها قسمت سینه و سر آستین قبا را برای تزئین و زیبایی بیشتر یراق دوزی‌ می‌کردند.

در گذشته استفاده از کلاه در پوشش سیستانی‌ها امری مرسوم بود که حتی در میان کودکان نیز رواج داشت. گذاشتن کلاه بر سر وابسته به فصل خاصی نبود. مردان در خانه کلاهی به نام «عرقچین» از جنس پارچه نخی بر سر می‌گذاشتند. اما در بیرون از خانه برای پوشش سر خود از سربندی به نام «لنگته» استفاده می‌کردند. این سربند مشابه عمامه است، اما به شکل عمامه روحانیون آن را بر سر نمی‌پیچند بلکه یک سرِ آن را لای سربند و سرِ دیگر آن را رها می‌کنند.

پیراهن «چل تریز» بخش دیگری از پوشاک مردان سیستانی است؛ یک پیراهن گشاد و پُرچین که اندازه قدِ آن تا میان ساق پا می‌رسد. آستین آن از دو تکه و یک مُرغک تشکیل می‌شود و مچ‌دار است و برای گشادی دامنِ آن از ترک‌های راسته و گود استفاده می‌کنند. این پیراهن از گذشته تاکنون دستخوش تغییراتی شده است؛ پیراهن مردان سیستانی در گذشته راسته و گشاده و جادار دوخته می‌شد. برای دوخت این پیراهن سفید رنگ به حدود ۸ تا ۱۰ متر پارچه نیاز است. این پیراهن از ۴۰ تکه تشکیل می‌شود، دور سِجاف و سر مچ آن را با نخ سیاه، سیاه‌دوزی می‌کنند و روی آن کمربند می‌بندند. مردان سیستانی روی این پیراهن جلیقه و یا «باسکت» می‌پوشند، نیم تنه‌ای که از نمد و گاه ابریشم تهیه می‌کنند.

پیراهن عادی مردان نیز در گذشته گشاد و جادار دوخته می‌شد. این پیراهن از سرشانه شکافی مورب تا زیر سینه داشت که با دکمه‌ای روی شانه بسته می‌شد، روی آن با ابریشم سفید خامه‌دوزی می‌شد، آستین گشاد، پُر چین و مچ‌دار داشت و قد آن تا زیر زانو می‌رسید. به مرور زمان از گشادی آستین آن کاسته شد و به شکل راسته با مچ درآمد.

مردان سیستانی همچنین شلواری می‌پوشند که پرچین است و لیفه‌ای برگردان دارد. این شلوار از دو ساق و یک میان‌ساقِ فراخ تشکیل شده است و به وسیله بندهای بومی که توسط خود مردم منطقه بافته می‌شود بر روی بدن استوار می‌شود. برای دوخت این بند معمولا بین ۶ تا ۸ متر پارچه نیاز است.

انتهای پیام