اگرچه آزادسازی این بنای ارزشمند تاریخی در هزار توی بروکراسی‌های اداری گیر افتاد و مدت‌ها به درازا کشید، اما همان دستور اولیه، بستر را برای باز شدن یک گره چند دهه‌ای در شهر سمنان آماده کرد. بهمن ماه ۱۳۹۹ رئیس وقت قوه قضائیه در بازدید از کاروانسرای شاه‌عباسی دستور داد که این مکان تاریخی که برای بیش از ۴۰ سال از آن به‌عنوان زندان سمنان استفاده می‌شد، آزادسازی و به یک مرکز فرهنگی تبدیل شود.
شهید آیت‌الله رئیسی در آن بازدید به رئیس سازمان زندان‌ها دستور داد تا این بنای تاریخی را که در آن مقطع، یکی از املاک سازمان زندان‌های کشور بود، برای تبدیل شدن به مرکز فرهنگی به شهرداری سمنان تحویل دهد تا مورد استفاده مردم قرار گیرد.
خادم الرضا شهید در پایان این بازدید خطاب به مسؤولان قضایی و اداره کل زندان‌ها تاکید کرد: تا پایان همین سفر باید کارهای انتقال این کاروانسرا به شهرداری سمنان برای آغاز فرآیند مرمت آن شروع شود.
همین تاکید ویژه رئیس قوه قضاییه سبب شد به فاصله کوتاهی در همان سال، آیین تخریب نمادین بخش‌هایی از حصار بلند ساخته‌شده در اطراف این بنای تاریخی برگزار شود. اگرچه فرآیند آزادسازی این بنا در هزارتوی ضوابط اداری گیر افتاد، اما سرانجام در سال ۱۴۰۱ که آیت‌الله رئیسی ردای ریاست جمهوری را پوشیده بود، ۱۹ شهریور ۱۴۰۱ در مراسمی نمادین با حضور رئیس و اعضای شورای اسلامی شهر سمنان و جمعی از اصحاب رسانه و فعالان گردشگری، کلید کاروانسرای شاه‌عباسی سمنان به اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان واگذار شد.
مدیرکل وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان در آن مراسم، با قدردانی از آیت‌الله رئیسی که در زمان تصدی قوه قضائیه حکم به آزادسازی این بنای تاریخی داد، اظهار کرد: از تمام افرادی که زمینه تحقق آرزوی دیرینه مردم سمنان را فراهم کردند، تقدیر می کنم.
وی آزادسازی کاروانسرای تاریخی سمنان را مطالبه جدی مردم ارزیابی کرد و افزود: همراهی بین مردم و مسؤولان، زمینه تحقق این اقدام را فراهم کرد.
به هر رو، همه کارشناسان باور داشتند که با انتقال زندان سمنان از این کاروانسرا، زمینه جذب گردشگر به سمنان فراهم می‌شود، چون این بنای تاریخی به‌دلیل قرار گرفتن در مرکز شهر سمنان می‌توانست به یکی از جاذبه‌های اصلی این شهر مبدل می‌شود.
بسیاری معتقد بودند که با برداشتن دیوارها و نمایان شدن کاروانسرای شاه‌عباسی و مرمت بنا و تبدیل آن به یک مجموعه فرهنگی و گردشگری از سوی شهرداری سمنان، فرصت مناسبی برای بهره‌برداری بهتر از این فضای تاریخی گردشگری به‌وجود خواهد آمد.
دوست‌محمدی، یکی از مدیران وقت میراث فرهنگی سمنان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا درباره چرایی تغییر کاربری این کاروانسرای شاه‌عباسی به زندان در سال‌های ابتدایی انقلاب، اظهار کرد: این بنا تا قبل از سال 13۶۳ در اختیار میراث فرهنگی بود و از آن به‌عنوان اداره میراث فرهنگی و کارگاه مرمت استفاده می‌شد. بعدها به‌صورت غیرقانونی و احتمالاً براساس نیازهای آن زمان، به زندان تغییر کاربری داده شد و در این کمتر از چهار دهه به‌عنوان زندان مرکزی سمنان مورد استفاده بوده است.
وی با بیان اینکه این تصرف برخلاف عرف قانون انجام شده بود، اضافه کرد: در این حدود چهار دهه، الحاقاتی به بنا اضافه شد که آن را از اصالت دور کرد. همه این الحاقات باید برچیده شود.
دوست‌محمدی با بیان اینکه در کاربری بعدی بنا باید شأن بنا حفظ شود، بیان کرد: قرار است با بهره‌گیری از نظرهای کارشناسان خبره این بخش، اگر الحاقی متناسب با نیاز فرهنگی وجود داشت به کالبد تاریخی و اصالت بنا آسیب وارد نشود.
وی عنوان کرد: بناهایی که در طول چهار دهه به زندان و بنای کاروانسرا اضافه شدند، باید به‌تدریج برداشته شوند و زیر نظر کارشناسان میراث، بنا به کالبد تاریخی و اصالت پیشن خود برگردد. البته در اواخر دهه ۵۰ این بنا مرمت شد و اسناد و مطالعات آن در اختیار میراث فرهنگی است و همین‌ها می‌تواند به بازگشت اصالت تاریخی به بنا کمک کند.
فرآیند آزادسازی کاروانسرا چند سال طول کشید به‌طوری که هنوز طرح ابتدایی که برای تبدیل آن به یک مرکز فرهنگی پیش‌بینی شده بود، به سرانجام نهایی نرسیده است. امید می‌رود این طرح که یادگاری از رئیس جمهور شهید است، به بهترین شکل ممکن، تکمیل و اجرایی شود.
سرانجام کاروانسرای شاه‌عباسی روی مردم شهر گشوده شد و برای نخستین‌بار نوروز امسال به نوروزگاه تبدیل و نمایشگاه عرضه محصولات فرهنگی و صنایع دستی در آن برگزار شد. نوروز امسال نه‌تنها سمنانی‌ها، بلکه زوار و مسافران نوروزی نیز امکان حضور در این فضای فرهنگی تاریخی را پیدا کردند.
کاروانسرای سمنان که در مرکز مرکز استان واقع شده، یکی از ۹۹۹ کاروانسرای ساخته‌شده در دوران شاه‌عباس صفوی در شهر سمنان است. این بنا ۴۰۰ سال قدمت دارد و سال ۱۳۵۲ به ثبت ملی رسیده است.
انتهای پیام