سجاد نظری ـ کارشناس ثبت آثار ناملموس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان ایلام ـ درباره قدمت بالاپوش سنتی این استان به ایسنا گفت: قدمت این لباس محلی کُردی به سالیان بسیار دور برمی‌گردد. در واقع مردمان کردستان که خود از اصیل‌ترین مردمان مشرق زمین و ایران هستند، در طول سالیان دراز، لباس محلی کردستان را حفظ کرده‌اند و تغییرات اندکی در ظاهر لباس محلی کردی، ایجاد شده است. امروزه لباس محلی کردستان بخش قابل توجهی از فرهنگ و هویت مردمان کردستان را معرفی می‌کند.
او افزود: نخستین طراحی‌های موجود از لباس کردی به دوره صفویه برمی‌گردد. برای یافتن مستنداتی از قدیمی‌ترین لباس‌های کردی نیز می‌توان به حجاری‌های ورودی کاخ آپادانا و تصویر مردمان کُرد با لباس‌های محلی کُردی بر آن نگاره‌ها اشاره کرد. از دوره قاجار به بعد، تنوع بالای پارچه‌ها باعث تکامل بیشتر لباس‌های سنتی کُردی شد و به مرورِ زمان بر زیبایی لباس‌های کردی زنانه نیز افزود. لباس‌های کردی امروزی، گرچه در شکل و ساختار تفاوت زیادی با نمونه‌های سنتی قدیم آن ندارند، اما در تزئینات و طرح پارچه‌ها بسیار متنوع‌تر شده‌اند.
همچنین زهرا آتش‌بار ـ پژوهشگر مد و لباس که درباره این نوع پوشاک در استان ایلام پژوهش و به تهیه پرونده ثبتی آن کمک کرده است، درباره این بالاپوش توضیح داد: «سُخمه» نوعی جلیقه است که زنان ایلام در گذشته برتن می‌کردند و لباسی است از جنس مخمل که معمولا قسمت پشت لباس از پارچه‌ای نخی درست می‌شود. این لباس بدون آستین است و برای دوام آن و برای ایستایی بهتر این تن‌پوش، که هم جنبه پوشش تزیینی داشته و هم جنبه لباس گرم، از آستر استفاده می‌شود.
او افزود: در قدیم از سکه‌های نقره و طلا و مرواریدهایی که دور آن را با نقره و آلیاژهایی دیگر درست می‌کردند، برای تزئین سخمه استفاده می‌شد. همچنین از یراق‌های زری و نوارهای طرح‌دار برای تزئین آن استفاده می‌کردند. آویزهایی به شکل صدف که معمولا نقره بود در اطراف «سُخمه» دوخته می‌شد. رنگ مخمل این لباس معمولا قرمز و سبز بود و هر چه سن زنان بیشتر می‌شد رنگ تیره‌تر، مثلا مشکی، استفاده می‌کردند و دختران بیشتر سخمه‌هایی به رنگ قرمز بر تن می‌کردند.
آتش‌بار همچنین گفت: روی سُخمه دو جیب نسبتا بزرگ و مربعی شکل می‌دوزند که روی جیب هم از آویزها و سکه‌ها، که پول‌های قدیمی (قروش) و شاهی و یا ریال است، استفاده می‌کردند. نظم خاصی که در دوخت این سکه‌ها به کار رفته، زیبایی این لباس را بیشتر کرده است. هر چه پولدارتر و متمول‌تر و یا به‌قول‌معروف دولتمندتر بوده‌اند، سکه‌های بیشتری را روی آن می‌دوختند. در داخل سخمه و روی سینه و قسمت پایین هم دو جیب دیگر دوخته می‌شد. در گذشته تازه عروس‌ها سکه‌های کادویی را به روی سخمه خود آویزان می‌کردند.
این پژوهشگر گفت: امروز کمتر از این پوشش استفاده می‌شود، مگر در مناطق عشایرنشین و یا در مراسم‌ها، به همین دلیل این تن‌پوش در خطر فراموشی قرار گرفته است. با این وجود، مهارت دوخت آن در آبان ماه ۱۴۰۱ و به شماره ۲۷۰۳ در فهرست آثار ناملموس کشور ثبت شد تا برای حفظ آن تلاش شود.
انتهای پیام