دارایی‌های فرهنگی
-
«قارا گل برنجاس»؛ درمانی کهن از دل کوه‌های بختیاری
در کوهستان‌های چهارمحال و بختیاری، گیاهان دارویی از دیرباز جایگاه ویژه‌ای در درمان بیماری‌ها داشته‌اند. یکی از این گیاهان، «گل برنجاس» است که دم‌کرده و قارا (قندسوز) آن برای درمان بیماری‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. کارشناس و مسئول ثبت آثار ناملموس این استان، از اهمیت این گیاه، روش‌های سنتی تهیه قارا و ثبت رسمی این فنون سخن گفت.
-
مُشکوفی؛ دسری با خواص درمانی و انرژی‌بخش
«مُشکوفی، به عنوان یک دسر سنتی از دیرباز در استان اردبیل و به‌ویژه در شهرستان نمین، جایگاه ویژه‌ای در سفره‌های افطاری ماه رمضان و نذری‌ها دارد. این میان‌وعده نه تنها سطح انرژی روزه‌داران را بالا می‌برد، بلکه خواص درمانی نیز دارد و در مقابله با سرفه، درد سینه و سرماخوردگی مؤثر است.»
-
دوزله؛ نوای کهن ایلام
دوزله‌نوازی، هنری که قرن‌ها صدای شادی و مراسم‌های مردم ایلام را پر کرده است، همچنان با نوای دلنشین خود در روستاها زنده مانده و به‌عنوان میراث ناملموس در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
-
مراسم «عروسی پیرشالیار» در اورامان آغاز شد
مراسم آیینی «عروسی پیرشالیار»، یکی از کهن‌ترین آیین‌های منطقه اورامان/ هورامان تخت، به گفته معاون میراث فرهنگی کردستان «از امروز (چهارشنبه ١٠بهمن ماه) آغاز شد و به مدت سه روز تا جمعه ١٢ بهمن ماه ادامه خواهد داشت.» این مراسم که هر سال در بهمن‌ماه برگزار می‌شود، به دلیل استقبال گسترده مردم و گردشگران داخلی و خارجی به یکی از رویدادهای فرهنگی مهم استان کردستان تبدیل شده است.
-
ناگفته‌هایی از «جشن سده» و شرحی از وضعیت برگزاری آن
جشن سده، یکی از کهن‌ترین آیین‌های ایرانی، اگرچه دو سال است که در فهرست میراث جهانی ثبت شده، اما همچنان برگزاری آن در ایران با چالش‌هایی همراه است. در نشستی که به‌منظور بررسی وضعیت این جشن باستانی در آستانه برگزاری آن تشکیل شد، کارشناسان و صاحب‌نظران فرهنگی نسبت به ناآگاهی بخش گسترده‌ای از مردم درباره اهمیت و پیشینه این آیین ملی ابراز نگرانی کردند. آن‌ها تأکید کردند با وجود ثبت این جشن از سوی ایران در یونسکو، تاکنون اقدامات کافی برای ترویج و برگزاری گسترده آن در سطح ملی انجام نشده است.
-
آشنایی با چند غذای سنتی از شرق ایران
غذاهای سنتی خراسان جنوبی، از جمله «آش لخشک»، «نوجوش» و «قروت»، با قدمتی دیرینه و اصالت محلی، نه تنها بخشی از میراث فرهنگی این منطقه به شمار می‌آیند، بلکه با استفاده از مواد طبیعی و بومی، مورد استقبال گردشگران قرار گرفته‌اند. همچین مهارت پخت این غذاها در فهرست آثار میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است.
-
«عزاداری کمر به کمر»؛ آیین ۴۰۰ ساله
آیین «سینه‌زنی کمر به کمر» در روستای قلعه‌نو خرقان از دیرباز در دهه اول ماه محرم برگزار می‌شود. این آیین که قدمتی ۴۰۰ ساله دارد، با اتحاد و همدلی عزاداران، نمادی از همبستگی و ارادت به امام حسین (ع) است و هر سال شور و هیجان خاصی را در بین اهالی این روستا به نمایش می‌گذارد.
-
گفت‌وگو ایسنا با تهیه‌کننده پرونده ثبت جهانی رباب
ناگفته‌هایی از ثبت پرماجرای یک ساز
تهیه کننده پرونده ثبت جهانی رباب ضمن تشریح تاریخچه و خاستگاه سرزمینی ساز رباب در ایران، از سرنوشت پرونده جهانی این ساز که چندین سال در نوبت جهانی شدن بوده، گفت.
-
چای‌شیرینی؛ سوغات ۱۵۰ ساله
چای شیرینی، یکی از سوغات‌های اصیل شهر مراغه با قدمتی بیش از ۱۵۰ سال است که همچنان به‌عنوان یکی از نمادهای فرهنگی این منطقه شناخته می‌شود. این شیرینی کوچک و خوش‌طعم که به جای قند، با چای مصرف می‌شود، از هنر استادکاران مراغه‌ای به یادگار مانده است و امروزه در کارگاه‌های این شهر با طعم‌های متنوع تولید می‌شود.
-
«برفی کردن» در ایران و تاجیکستان
«برفی کردن» یکی از سنت‌های کهن زمستانی در مناطق سردسیر ایران و کشورهای همسایه مانند افغانستان و تاجیکستان است. این رسم معمولاً با نخستین برف سال آغاز می‌شود، که در جریان آن، مردم با بردن برف به خانه یکدیگر یا با انجام بازی‌های خاص، مهمانی‌هایی ترتیب می‌دهند.
-
بررسی یک پیشنهاد و پاسخ به چند پرسش
چرا روز پس از «شب چله» را تعطیل نکنیم؟
یک مردم‌شناس و پژوهشگر میراث ناملموس با توضیح درباره تحولات آیین یلدا در گذر زمان و نام درست بلندترین شب سال، به واکاوی پیشنهاد تعطیلی روز پس از شب یلدا (شب چله) پرداخت و گفت: در طول سال به دلایل مختلفی چون برودت هوا، آلودگی هوا و صرفه‌جویی در انرژی با تعطیلی‌های مختلف مواجهیم، چه اشکال دارد که در این مورد به بهانه بها دادن به یک آیین کهن که مظهر خانواده و شادی است، روز پس از آن را تعطیل کنیم؟
-
«یلدا» اشتباه است؟
«یلدا» یا «چله» واژه‌هایی که ریشه در فرهنگ ایرانی دارد و در طول تاریخ با اسطوره‌ها و باورهای کهن گره خورده است؛ اما آیا استفاده از هر دو عنوان برای بلندترین شب سال درست است؟
-
آنچه دربارۀ «مهرگان» نمی‌دانیم
این جشن ایرانی منسوخ شده است؟
مسئول پرونده جهانی «مهرگان» درباره جشن باستانی «مهرگان»، زمان دقیق برگزاری آن، دلایل کمرنگ و یا به نوعی متوقف شدن برگزاری این جشن در ایران، خرده‌آیین‌ها و سفره این جشن توضیح داد.
-
ریشه پخت آش در ایران و آش معروف گیلانی‌ها
مسئول پژوهش و کمیته ثبت میراث ناملموس استان گیلان با بررسی قدمت تاریخی فرهنگ آش در ایران، مهارت سنتی پخت آش اَباتَری (آش کهنه‌سال _ تازه‌سال) را به عنوان میراث ناملموس این استان معرفی کرد.
-
پرونده‌ای برای «ته‌چین»
مدیر مطالعات و ثبت میراث ملی و جهانی استان سمنان «ته‌چین شهمیرزادی» را که شب یلدا نیز طبخ می‌شود، معرفی کرد و گفت: مهارت پخت این غذا در نوبت ثبت ملی قرار دارد.
-
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری منطقه آزاد قشم:
قشم جزیره لذت و تفریح نیست
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری منطقه آزاد قشم از تلاش برای تغییر الگوی گردشگری در این جزیره با تاکید بر دارایی‌های فرهنگی سخن گفت و اظهار کرد: باید به این سمت برویم که قشم جزیره لذت و تفریح نیست. «گردشگر تهاجمی» برای قشم نه تنها آورده‌ای ندارد که زیان‌ده است.
-
۳۷ نوع نان از یک ایل عشایر برای سیر کردن شکم، درمان مرض و خیرات
یک پژوهشگر میراث فرهنگی و فرهنگ‌عامه بررسی بیش از ۳۷ نوع نان در ایل عشایر سنگسر در استان سمنان که هنر دست زنان است، گفت: این تعداد نوع نان علاوه‌بر این‌که به‌عنوان ماده غذایی برای سیر کردن شکم اعضای خانواده بوده، به‌عنوان درمان‌کننده امراض، پیش‌گیرنده بیماری‌ها، برطرف‌کننده گرسنگی در سال‌های قحطی، نانی آیینی ریشه فروبرده در باورهای مردم، نذورات و خیرات و نظایر آن نیز کاربری داشتند.
-
اعتقادات و خرافات درباره غذاهای شب سال نو
یکی از رسوم جدایی ناپذیر نوروز، خوردن غذاهایی مخصوصِ شب عید است. رسمی که اغلب افراد آن را با خوردن سبزی‌پلو ماهی شب عید به خاطر دارند، اما با این حال مردمِ برخی شهرهای کشور غذاهای متفاوتی در این شب می‌خورند.
-
ماجرای بخت‌گشایی دختران در چهارشنبه سوری!
عضو هیات علمی پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ضمن تشریح خاستگاه مراسم چهارشنبه سوری به برخی باورهای شکل‌گرفته پیرامون این جشن اشاره کرد.
-
اعضای شورای حکام مرکز میراث ناملموس تاکید کردند
کشورهای دیگر نمی‌توانند مفاخر ایران را به نام خود ثبت کنند
ثبت مشاهیر و مفاخر و میراث فرهنگی ناملموس ایران به نام کشورهای دیگر، معمولا حساسیت و اعتراض افکار عمومی را برمی‌انگیزد و گاه چنین تعبیر می‌شود که داشته‌های فرهنگی ایران به انحصار و تصاحب کشورهای دیگر درآمده است. با این وجود، اعضای شورای حکام مرکز میراث ناملموس تاکید می‌کنند در این باره «سوءتفاهم» شده و طبق ضوابط کنوانسیون ۲۰۰۳ حفاظت از میراث ناملموس یونسکو، هیچ شخصیتی به نام یک کشور ثبت نمی‌شود. مثلا اینطور نیست که «ابن سینا» را ازبکستان به نام خود ثبت کند، چون شخصیت‌ها قابل ثبت نیستند.
-
مشارکت ایران و تاجیکستان برای ثبت جهانی «مهرگان»، «تیرگان» و «رباب»
قائم‌مقام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از تهیه ۳ پرونده جهانی جشن «مهرگان»، «تیرگان» و «ساز رباب»، مشترک با تاجیکستان برای ثبت در یونسکو خبر داد.
-
پلویی که با شیر پخته می‌شود
«سوتدی پلو» که یکی از عناصر ناملموس اردبیل است، یک پلو سنتی و محبوب است که در روزهای چهارشنبه‌سوری و عید و یا به عنوان غذای نذری با ماهی دودی پخته می‌شود و برای طبخ آن به‌جای آب از شیر استفاده می‌شود.
-
ثبت ملی یک شیرین‌کننده ارگانیک
«چیکو»، یکی از فرآورده‌های لبنی ایل سنگسرِ استان سمنان است که به عنوان یک شیرین‌کننده طبیعی با چای یا دیگر نوشیدنی‌های گرم میل می‌شود. مهارت تهیه این محصول که نسل به نسل در این ایل تهیه می‌شده، قرار است در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شود.
-
دو بازی برای نوروز
«کِلاو رِوان» و «کِرّان» دو بازی محلی است که ایلامی‌ها در دامان طبیعت و گروهی بازی می‌کنند و نشان از چالاکی و زیرکی بازیکنان دارد و به عنوان میراث ناملموس این استان ثبت شده‌اند.
-
از نگاه رمانتیک تا تقابل با «جشن سده»
«جشن سده» آذرماه ۱۴۰۲ در فهرست میراث ناملموس یونسکو ثبت جهانی شد؛ اتفاقی که سبب شد نام این جشن دوباره بر سر زبان‌ها بیفتد، اما در حدود یک ماه پس از این ثبت جهانی شاهد استقبال از جشن‌های غیرایرانی همچون «هالووین و کریسمس» بودیم. در این شرایط این پرسش مطرح می‌شود که اساسا مناسبت‌های ملی ایران همچون این جشن تا چه اندازه در میان عامه مردم شناخته شده است؟
-
سوءبرداشت‌هایی که از جشن «سده» شده است
مسئول تدوین و تهیه پرونده جهانی جشن سده در سالروز برگزاری این آیین جهانی، آن را تفسیر کرد و درباره تهدیدها، سوءبرداشت‌ها و اقداماتی که باید برای پاسدارای آن انجام شود، سخن گفت.
-
«جشن سده» در خراسان شمالی چگونه برپا می‌شود؟
مردم خراسان شمالی در فاصله ۵٠ روز مانده به عید نوروز، در مراسمی به نام «علوسرسره» آتش به پا می‌کنند و در کنار یکدیگر این روز را جشن می‌گیرند؛ مراسمی که به عنوان «جشن سده» شناخته می‌شود.
-
«جگر وَز»؛ کبابی پرطرفدار در غرب ایران
«جگر وَز» وعده غذایی محبوب در برخی مناطق غربی ایران است که به یک جاذبه گردشگری تبدیل شده و حتی استان‌های لرستان و ایلام آن را در فهرست میراث ناملموس ثبت کرده‌اند.
-
شیرینی‌ای که معنای زندگی می‌دهد
«بِژی بِرساق» نام یکی از شیرینی‌های محلی ایلام است، که معنای زندگی و حیات می‌دهد و معمولا در بیشتر خانه‌ها چه شهری و چه روستایی در مناسبت‌های مختلف پخته می‌شود.
-
اُملت اردبیلی که ثبت ملی شد
«چیغیرتما» یکی از غذاهای سنتی اردبیل و شبیه به املت است، که به جز گوجه و تخم‌مرغ، مرغ هم یکی از مواد اولیه آن به شمار می‌آید. مهارت پخت این خوراک اکنون در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شده است.