بیت‌های جعلی
-
ماجرای بیت‌های زن‌ستیز منتسب به «شاهنامه» چیست؟
زاگرس زند می‌گوید: «زن و اژدها هر دو در خاک به» در هیچ نسخه دست‌نویس شاهنامه نبوده و ابتدا در نسخه چاپی کلکته و در زمان قاجار وارد شده و به نسخه‌های دیگر راه یافته است. احتمالا هم از «گرشاسب‌نامه» اسدی طوسی به شاهنامه راه یافته است. همچنین «زنان را ستایی سگان را ستای» در هیچ نسخه دست‌نویس و یا چاپی نیامده، در فرهنگ شفاهی رواج داشته و بعد وارد «امثال و حکم» دهخدا شده است.
-
بیت‌های ضدّزنی که برای فردوسی نیست
شاهنامه‌پژوهان می‌گویند بیت‌های «زن و اژدها هر دو در خاک به/ جهان پاک از این هر دو ناپاک به» و «زنان را ستایی سگان را ستای / که یک سگ به از صد زن پارسای» در هیچ‌یک از نسخه‌های معتبر شاهنامه نیامده و از فردوسی نیستند.
-
محمدرضا شفیعی کدکنی:
«تا صورت پیوند جهان بود علی بود» از مولانا نیست
محمدرضا شفیعی کدکنی می‌گوید: شعر «تا صورت پیوند جهان بود علی بود/ تا نقش زمین بود و زمان بود علی بود» از مولانا نیست.
-
ماجرای بیت‌های جنجالی «شاهنامه» چیست؟
بارها از دو بیت معروف «بسی رنج بردم در این سال سی...» و «چون ایران نباشد تن من مباد...» استفاده کرده و با تأکید به فردوسی ارجاع داده‌ایم اما شاهنامه‌پژوهان در انتساب این دو بیت به فردوسی تردید دارند و هریک روایت خود را از این ماجرا می‌گویند.
-
گفت‌وگو با سعید حمیدیان
نمی‌توانیم روی اصالت ابیات «شاهنامه» قسم بخوریم
سعید حمیدیان «بسی رنج بردم...» را بیت جعلی می‌داند و برای بیت «چو ایران نباشد...» تردید دارد که برای فردوسی باشد یا نه. البته او با اشاره به فاصله زمان خلق شاهنامه و قدیمی‌ترین نسخه خطی موجود از آن می‌گوید: در حدود دو سه قرن ممکن است خیلی بلاها سر یک متن بیاید و نمی‌توانیم روی اصالت ابیات شاهنامه قسم حضرت عباس بخوریم.
-
درباره «ابیات مشهورِ جعلی، منسوب و بحث‌برانگیز» شاهنامه
صفحه منسوب به محمدرضا شفیعی کدکنی به معرفی چند مقاله درباره «ابیات مشهورِ جعلی، منسوب و بحث‌برانگیز شاهنامه» پرداخته است.
-
یک نگاه متفاوت درباره حاشیه‌های «شاهنامه»
قدمعلی سرامی با بیان این‌که بیت‌های منسوب به فردوسی نشان از عظمت این شاعر دارد، می‌گوید: تأکید بر این‌که فلان بیت از فردوسی نیست مشکلی را حل نمی‌کند. اگر این بیت برای فردوسی باشد و یا نباشد چیزی عوض نمی‌شود.
-
«چو ایران نباشد...» و «بسی رنج بردم...» از کجا آمده‌اند؟!
فرزاد قائمی می‌گوید بیت‌های مشهور «چو ایران نباشد تن من مباد/ بدین بوم و بر زنده یک تن مباد» و «بسی رنج بردم در این سال سی/ عجم زنده کردم بدین پارسی» از فردوسی نیستند و به او منسوب شده‌اند؛ او توصیح می‌دهد این بیت‌ها از کجا آمده و بین مردم معروف شده‌اند.
-
ابیات جعلی که از شاهنامه نیست
صفحه منسوب به محمدرضا شفیعی کدکنی، چند بیت را به عنوان "ابیات جعلی و برساخته دیگران به نام فردوسی" منتشر کرد.
-
واکنش فریدون جنیدی
این بیت‌ها از فردوسی نیست
فریدون جنیدی با اشاره به بیت‌های مشهور منسوب به فردوسی درباره آن‌ها توضیحاتی می‌دهد و می‌گوید از فردوسی نیستند.
-
بیت‌های معروفی که از فردوسی نیست؟!
شاید کمتر کسی فکرش را بکند که معروف‌ترین بیت‌های منسوب به فردوسی ممکن است سروده او نباشد. ابوالفضل خطیبی درباره چند مورد از این بیت‌ها توضیحات مفصلی می‌دهد و با اشاره به این‌که در شاهنامه دخل و تصرف شده مسائل مختلفی را مطرح می‌کند. جلال‌الدین کزازی هم تأکید دارد درباره بیت «بسی رنج بردم در این سال سی/ عجم زنده کردم بدین پارسی» نمی‌توان بی چند و چون داوری کرد؛ البته معتقد است «چون ایران نباشد تن من مباد/ بدین بوم و بر زنده یک تن مباد» در برنوشته‌های شاهنامه به این شیوه نیامده است، اما اگر آن را به فردوسی نسبت دهیم، سزاست.