به گزارش ایسنا، منطقه کردستان، مجموعه‌های تاریخی و گردشگری، مکان‌های زیارتی، زیبایی‌های طبیعی، بازار تاریخی این شهرستان را به منطقه‌ای جذاب و دیدنی تبدیل کرده و بدون شک بازدید از این جاذبه‌ها برای گردشگران و مسافران خاطره‌انگیز خواهد بود.

سقز علاوه بر جاذبه‌های دیدنی دارای مردمانی خونگرم و مهمان نواز است و در تمامی ایام سال با آغوشی باز پذیرای مردم مناطق مختلف کشور و حتی گردشگران و مسافران خارج از کشور نیز بوده است.

سقز با قدمت بیش از 3 هزار سال به عنوان پایتخت قوم سکائیان از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی زیادی برخوردار است از مهمترین جاذبه‌های گردشگری و اماکن دیدنی آن می‌توان به قلعه باستانی زیویه، مجموعه کاروانسرا و بازار قدیمی سقز، مسجد دو مناره و دریاچه سد شهید کاظمی (دریاچه زرینه رود) اشاره کرد.

سقز در شمال‌غربی و در فاصله 187 کیلومتری مرکز استان یعنی سنندج قرار دارد این شهر از شمال به آذربایجان‌غربی و شهر بوکان، از غرب به بانه، از جنوب به مریوان و از شرق به دیواندره محدود شده است.

سقز دارای 2 شهر و 309 روستا

شهرستان سقز دارای 2 شهر سقز و صاحب، 309 روستا در چهار بخش مرکزی، زیویه، سرشیو و امام است.

سقز از نظر روستاهای گردشگری هم مشهور است روستای "زیویه" در 55 کیلومتری سقز به عنوان منطقه نمونه گردشگری معرفی شده است.

روستاهای "ترجان" در 60 کیلومتری سقز، "قلندر" در 29 کیلومتری سقز و هر 2 در مسیر بوکان و روستای "بسطام" در 70 کیلومتری سقز و در مسیر مریوان واقع شده که این روستاها به عنوان روستاهای هدف گردشگری همراه 21 روستای دیگر استان در سازمان میراث فرهنگی ثبت شده است.

در مورد وجه تسمیه سقز سه نظریه وجود دارد که سقز نام خود را از اسم یکی از شاهان امپراطوری ماد به اسم کیاکسار یا سیاکس گرفته و به مرور به سکز و سقز تغییر یافته است.

دومین نظریه در مورد وجه تسمیه سقز توسط گریشمن ارائه شده است که در زمانی که سکاییان در جنوب دریاچه ارومیه، سرزمین ماننا ساکن شدند و سقز را به پایتختی خود برگزیدند در نتیجه اسمشان بر این سرزمین مانده است.

نظریه سوم نیز که آنچنان مستند و منطقی نیست به دلیل وجود درختان ون که از شیره آن‌ها سقز یا آدامس طبیعی درست می‌کردند اسم سقز را به این منطقه گذاشته‌اند.

اما به احتمال زیاد نام امروزه سقز از نام قوم سکا، اسکیت و سکز به یادگار مانده است. شهر سقز در سرزمین اقوام مانایی، مادی، بر سر راه کاروان همدان به آذربایجان و دیار بکر و موصل به زنجان و قزوین و ری قرار داشت و به دلیل موقعیت چهارراهی از مراکز مواصلاتی دنیای قدیم بود.

سقز از نظر جمعیت نیز دومین شهر پر جمعیت استان بعد از سنندج است و دارای مردمانی فرهنگ‌ دوست است تا جایی که هر ساله چندین جشنواره مانند جشنواره موسیقی کردی و جشنواره کردی به صورت ثابت در این شهرستان برگزار می‌شود.

شهرستان سقز دارای آثار تاریخی با اهمیتی است که متاسفانه بیشتر آن‌ها در طول زمان براثر بلایای طبیعی و هجوم اقوام مجاور و ویران‌ کردن آن‌ها در زیر خاک مدفون مانده‌اند.

قلعه (کاخ‌دژ) باستانی زیویه و قلعه قپلانتو از آثار تاریخی و با ارزش است که بر اعتبار و اهمیت آثار تاریخی این منطقه افزوده‌ است.

دریاچه سد شهید کاظمی یکی دیگر از جاذبه‌های شهرستان سقز است که در 62 کیلومتری شمال شهر و بین شهرستان‌های سقز و بوکان قرار گرفته است، طول متوسط آن 6 کیلومتر و حجم مخزن آن 48 میلیون مترمکعب است.

روستاهای اطراف دریاچه به ویژه روستای قلندر از روستاهای گردشگری محسوب می‌شود. آب دریاچه از رودهای خورخوره، سیمینه‌رود، زرینه‌رود و چم سقز تامین می‌شود. برای آشنایی بیشتر مسافران و گردشگران با زیبایی‌های سقز به معرفی تعدادی از جاذبه های گردشگری و تاریخی و روستاهای این شهرستان اشاره می‌کنیم.

مسجد دومناره

مسجد دومناره در خیابان امام و در بافت قدیمی سقز واقع شده است اما تاریخ دقیق از ساخت این مسجد وجود ندارد؛ اهالی محل ساخت آن را به شیخ حسن مولان‌آباد از علمای سابق مذهبی منطقه نسبت می‌دهند که احتمال دارد در اواخر دوره افشاریه و اوایل زندیه ساخته شده باشد این مسجد دارای شبستانی به چهار ستون قطور چوبی به نشانه چهار خلیفه اهل سنت است که در ضلع جنوب‌غربی، ایوان ستون‌دار ساخته شده و در بالای آن نیز دو مناره قرار دارد و به همین دلیل به مسجد دو مناره شهرت پیدا کرده است.

مصالح به کار رفته در بنای این مسجد شامل خشت و خام، ملات گل، سنگ‌های لاشه، چوب و ... است در تزیینات مناره از کاشی‌ها و آجرکاری‌های معقلی استفاده شده است.

احتمالاً حوض‌خانه مسجد که گنبدی بر فراز آن قرار دارد و محل وضوی نمازگزاران است قدیمی‌تر از مسجد کنونی و متعلق به دوران صفویه است در دیوارهای مسجد از کاشی‌های صابونکی با طرح سرو کار، استاد علی اصفهانی استفاده شده است.

زیویه

قلعه (کاخ دژ) باستانی زیویه بر روی یکی از کوه‌های نسبتاً مرتفع در 55 کیلومتری جنوب شرقی شهر سقز در روستای زیویه واقع شده و حدود 700 سال پیش از میلاد در دوره حکومت اقوام ماد و مانایی ساخته شده است.

این تپه قریب 40 هکتار وسعت دارد و ارتفاع آن از سطح زمین های مجاور و از جهات مختلف بین 90 تا 110 متر می باشد. موقعیت خاص طبیعی تپه زیویه در یک چشم انداز علت اصلی و اساسی برای بنای چنین قلعه ای را مسجل و مستدل می‌سازد.

قسمت شمالی تپه دارای شیب تندی است و قسمت جنوبی آن نیز در اغلب بخش ها صخره ای و به صورت صاف است؛ تنها جبهه های غربی و شرقی شیبی ملایم دارند. با حدود 21 تپه سنگی که در طول کاوش های چند سال اخیر به دست آمده بنظر می رسد ورودی قلعه را در سمت شرق قرار داده اند. در دامنه جنوبی و در زیر صخره ها به ارتفاع 50 متری از زمین های اطراف غار نسبتا محدودی وجود دارد که شاید در گذشته سازندگان و معماران قلعه توانسته باشند از درون تاسیات قلعه راهی به آن پیدا کرده‌اند.

در طی انجام حفاری‌های هیت کاوش بخش اعظمی از بنای قلعه از زیر خاک آزاد شده و مشتمل بر پله های سنگی، حیاط هایی با کف سنگ فرش، اطاق های تو در تو، تالار ستوندار و قسمت های از حصار اصلی می‌باشد.

بسیاری از محققان و باستان شناسان در مورد زیویه و آثار آن اظهار نظر نموده‌اند و بر اساس شواهد و مدارک بدست آمده قدمت این مکان را نیمه دوم قرن هفتم قبل از میلاد دانسته‌اند و در این که این محل یک قلعه حکومتی بوده، شکی نیست اما نکات مهم و تاریک و مجهول در مورد این اثر عظیم هنوز بسیار است.

مجموعه کاروانسرا و بازار قدیمی سقز

سقز دارای یکی از بازارهای تاریخی و قدیمی در منطقه بوده و به گفته صاحبنظران، سقز در عصر صفوی مرکز تجاری و داد و ستد در منطقه شمال غرب کشور بوده است و ظرفیت‌های عظیم تجاری و فرهنگی برای تبدیل شدن به بازار اصلی و مرکز تجاری در شمال غرب کشور را داراست

این مجموعه در مرکز اصلی شهر شامل بقایایی از راسته‌های بازار قدیمی سقز به جای مانده است با توجه به احداث مراکز تجاری در مجاورت آن همچنان به عنوانی یکی از مراکز تجاری اصلی شهر محسوب می‌شود.

حمام حاج صالح

بنای این حمام مربوط به دوره صفویه می‌باشد ودر سال 79 به شماره 2830 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و در همان سال توسط اداره کل میراث فرهنگی استان کردستان تملک گردیده و چندین برنامه مرمتی در آن انجام که آخرین آن مربوط به تابستان سال91 برای رفع رطوبت بنای مذکور بوده است.

در مورد تاریخ ساخت این شهر روایت‌های گوناگونی وجود دارد تا جایی که تاریخ ساخت آن را به هزاره هفتم قبل از میلاد نسبت می‌دهند. عده‌ای از مورخین با استناد به آثار باستانی زیویه معتقدند که این شهر در نخستین اتحاد ماد با نام ایزیرتا نامیده شده و پایتخت مادها بوده است و توسط مادها استحکاماتی در آن ساخته شده است که زیویه و آرماییت "قپلانتو" از آن جمله هستند.

گروهی از مورخین نیز معتقدند که بعد از هجوم «سارکن دوم» پادشاه آشور به سرزمین ماد که منجر به گریز مادها به سوی همدان شده سکاها به سقز آمدند و آن را به عنوان پایتخت خود برگزیدند. نام امروز این شهر از قوم سکه سکا اسکیت ساکز سکز به یادگار مانده است.

در زمانی که حکومت‌های محلی در مناطق مختلف ایران حاکمیت می‌کردند در شهرستان سقز نیز حکومت اردلان‌ها برای مدتی مدید ادامه داشت.

امروزه در کنار جاذبه‌های گردشگری و تاریخی سقز انتخاب این شهرستان به عنوان شهرستان ویژه و توجه خاص مسئولان به ایجاد زیرساخت‌های گردشگری و توسعه‌ای در آن بستر را برای حضور بیش از پیش گردشگران و مسافران به ویژه در ایام تعطیلات نوروزی و تابستانی به این دیار افزایش داده است.

گزارش: سحر مرادی، خبرنگار ایسنای کردستان