بررسی سیر تحول تاریخ در هر منطقه ای برای اهالی و مردم آن منطقه بسیار حائز اهمیت است، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه کرمانشاه در گزارش های پیشین خود به بررسی ویژگی های منطقه کرمانشاه در عصر حجر _ دوران پارینه سنگی و دوران میان سنگی و نوسنگی پرداخت و در این گزارش نیز قصد دارد که به بررسی ویژگی های منطقه کرمانشاه در عصر مفرغ و آهن بپردازد.
به گزارش سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه کرمانشاه، در این سلسه گزارش قصد داریم که به تفکیک، هر کدام از دوران تاریخی را مورد بررسی قرار داده و به نقش استان و منطقه کرمانشاه در آن دوره بپردازیم که در انجام این مهم، دکتر یعقوب محمدی فر استادیار باستان شناسی و سرپرست گروه ایرانی کاوش در نخستین سکونتگاه بشر در دینور کرمانشاه ما را یاری خواهد کرد.
دکتر محمدی فر در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه کرمانشاه، در تشریح ویژگی های عصر مفرغ و آهن، گفت: عصر مفرغ يا برنز پس از ظهور نخستين اشياء برنزي در حدود 2800 ق.م آغاز و تا حدود 1400ق.م يعني آغاز عصر آهن به پايان رسيد.
وی افزود: اين دوره از دوران زندگي بشر با پيشرفت هاي قابل توجهي همراه بود که مهمترين آنها شامل؛ کشف فلز ترکيبي آلياژ مفرغ و استفاده گسترده از آن به جاي فلز مس، پيدايش و رواج خط و کتابت در مناطقي از ايران به ويژه غرب ايران، ظهور و تجلي يافتن قدرت، فرهنگ و مدنيت در بخش هاي جنوب و جنوب شرقي ايران و همچنين پيدايش شهرنشيني و کلان شهرها در ايران و بين النهرين (عراق کنوني) می شود.
این باستان شناس برجسته کشور، تصریح کرد: همزمان با پيدايش و ظهور فلز مفرغ در ايران و آغاز عصري نوين در روند فعاليت هاي فرهنگي و پيشرفتهاي بشري، سنت جديدي از ساخت سفال نيز رواج يافت که بر اساس آن مي توان فلات ايران را به 3 قسمت تقسيم کرد. اول؛ فرهنگ يانيق: آذربايجان، غرب ايران، دشت قزوين، دوم؛ فرهنگ گيان و گودين: شمال شرقي لرستان، سوم؛ فرهنگ حصار: III شمال شرقي ايران و قسمت هاي فلات مرکزي.
دکتر محمدی فر، یادآور شد: بسياري از کارشناسان ايراني و خارجي که در زمينه عصر آهن کار کرده اند به طور عموم معتقدند که فرهنگ هاي عصر آهن به طور ناگهاني در اواخر هزاره دوم ق.م در فلات ايران به ظهور رسيده و تغيير به وجود آمده از ساختار فرهنگي ايران به وسيله اقوام مهاجر ايراني بوده است. (آغاز حدود 1500 ق.م و پايان حدود 500 ق.م).
وی افزود: عصر آهن خود شامل سه دوره؛ عصر آهن یک ) 1200 تا 1500 ق.م )، عصر آهن دو ( 1200 تا 800 ق.م ) و عصر آهن سه ( 800 تا 500 ق.م ) می باشد.
سرپرست گروه ایرانی کاوش در نخستین سکونتگاه بشر در دینور کرمانشاه با اشاره به مشخصات این عصر، گفت: از مشخصات اين عصر مي توان به پيشرفتهايي هم چون؛ کشف و رواج استفاده از فلز آهن و جايگزين شدن جنس ابزار و جنگ افزار ها به جاي آلياژ مفرغ، زوال سنت سفال سازي منقوش متداول در عصر مفرغ و گسترش سفال خاکستري در مناطق مذکور، تغيير سنت تدفين مردگان و انتقال محل دفن اجساد از کف خانه به محلي خارج از منزل (قبرستان ها) اشاره کرد.
محمدی فر در خصوص جایگاه منطقه کرمانشاه در این دوران، افزود: بيشترين آثار به دست آمده از اين دوره در کرمانشاه متعلق به دشت کنگاور مي باشد. اين منطقه در حوضه رود گاماسياب بوده و همانند دشت نهاوند در زاگرس مرکزي واقع شده است.
این باستان شناس، خاطرنشان کرد: منطقه زاگرس مرکزي شامل دشتهايي است که از هر طرف با کوهستانها احاطه شده و باعث گرديده زراعت در اين دشتها به وسيله چشمه هايي که از کوه ها سرچشمه گرفته، آبياري شود و رونق خاصي پيدا کند.
وی ادامه داد: شاخص ترين محوطه اي که ويژگي هاي عصر مفرغ را در خود حفظ نموده، تپه گيان واقع در دشت کنگاور است.
محمدی فر، افزود: اين تپه در سال 1974 توسط کايلر يانگ و با هدف روشن شدن وضعيت تاريخي و اکولوژيکي سيستم دره ها در غرب حفاري شد و پس از لايه نگاري آن مشخص گرديد که لايه III اين تپه مربوط به عصر مفرغ مي باشد.
سرپرست گروه ایرانی کاوش در نخستین سکونتگاه بشر در دینور کرمانشاه، گفت: اين لايه همزمان با لايه II و VII تپه گيالن در نهاوند مي باشد. همچنین اين دوره پر جمعيت ترين دوره در اين منطقه و به ويژه تپه گودين مي باشد.
وی ادامه داد: تنها مکان چشمگير از عصر آهن در کرمانشاه همان گودين تپه است که از قديمي ترين لايه عصر آهن آن مربوط به عصر آهن II مي باشد که تنها 3 قبر از آن يافت شده است.
محمدی فر، تصریح کرد: اما آثار بدست آمده از آن متعلق به عصر آهن III شامل بقاياي قلعه مانندي است که عده اي ساخت آن را به اقوام مادي ساکن در محل نسبت مي دهند. اين قلعه شامل ديوار هاي دفاعي، برجها، انبار ها و اطاق بزرگ ستون دار مي باشد که حاوي اطلاعات مهمي از سنت ساخت چنين بناهايي در اين دوره مي باشد.
این باستان شناس در پایان، گفت: نمونه اين بنا را مي توان در نوشيجان تپه در همدان، تپه باباجان و همچنين تپه حسنلو در آذربايجان يافت. اين شيوه معماري بعد ها پايه و اساس معماري سلسله هاي دوران تاريخي ايران به ويژه معماري هخامنشيان گرديد.
گفتنی است؛ سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه کرمانشاه در گزارش های بعدی خود به ادامه بررسی سیر تحول تاریخ در کرمانشاه خواهد پرداخت.
نظرات