مراسم نکوداشت استاد سیروس پرهام مترجم، ویراستار، منتقد ادبی، هنرشناس، فرش‌شناس ایرانی و از بنیان‌گذاران سازمان اسناد ملی ایران شامگاه پنجشنبه دوم آذرماه در مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس برگزار شد.

به گزارش ايسنا منطقه‌ي فارس به نقل از روابط عمومي مركز اسناد فارس، در این مراسم ضمن تجليل از سيروس پرهام، از کتاب و تمبر اين مترجم و منتقد ادبي رونمايي شد.

* پایه‌گذاری سازمان اسناد ملی ایران بزرگترین افتخار زندگی من

سیروس پرهام «پایه‌گذاری سازمان اسناد ملی ایران» را بزرگترین افتخار زندگی خود خواند و بر اهمیت نقش سازمان یونسکو در پایه‌گذاری این سازمان در ایران تأکید کرد.

پرهام با اشاره بر اینکه پیش از تأسیس سازمان ملی اسناد ایران، بسیاری از اسناد تاریخی مملکت درحال ازبین‌رفتن بود، افزود: حتی دانسته نبود که متمم قانون اساسی مشروطه ایران درحال از بین‌رفتن بود. متممی که از جهاتی مهم‌تر از خود قانون اساسی بود، چراکه متمم قانون اساسی بر حقوق ملت دست می‌نهد و تصریح می‌کند، ممیزی و سانسور را رد می‌کند و به‌نوعی سند آزادی واقعی ملی است.

اين مترجم و منتقد ادبي در ادامه به پنهان بودن 80ساله‌ی متمم قانون اساسی مشروطه در گنجینه‌ای فردی در بانک شاهنشاهی و سپس ماجرای فروش این متمم به مجلس شورای ملی اشاره کرد و از ادامه این بی‌اعتنایی‌ها نسبت به اسناد ابراز تأسف کرد. «آن هم در کشوری که نخستین اسناد آرشیوی ثبت‌شده در جهان متعلق به یکی از سلسله‌های آن (هخامنشیان) است».

پرهام با اشاره به دلسردی و استعفایش از مرکز اسناد ملی ایران در دهمین‌سال تأسیس سازمان ملی اسناد ایران (در سال 1359)، از بازگشت به شیراز که «بسیاری از چیزهایی که در من هست، از فرهنگ این شهر است»؛ اظهار شادمانی کرد .

* همگام با زمانه

|

مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس نيز در مراسم تجليل از سيروس پرهام ابتدا از «پیوند همگام با زمانه»‌ی این پژوهشگر بزرگ علم و فرهنگ و دانش در پیچ و خم دالان تاریخی عمرش تمجید و اضافه كرد: طمانینه‌ی حضور پرهام، توامان با طرح‌ریزی خلاقانه‌اش در عرصه علم و دانش، چشم‌اندازهایی را ترسیم می‌نماید که ما را به بازنمایی بافت‌ها و باورهای سنتی مردمان این سرزمین فرا می‌خواند. «و بر این قرار ستایش دانایی، شکوه بخردی و عروج به ماورای زیستنی در تکاپوی معنا، همه رسالتی است که امروز فاخرانه در نکوداشت استاد سیروس پرهام آن را به جشن نشسته‌ایم».

كوروش كمالي‌سروستاني، پرهام را «رادمردی اندیشمند» خواند که «دل بازبستۀ این مرز و بوم است» و در آثارش، آرمان گذشته را به عصر خود پیوند می‌زند و همگام با روزگاران،  آرزوهای زمانه خود را و مردمانش را به تصویر می‌کشد؛ «از رئالیسم و ضدرئالیسم در ادبیات  تا قالی بولوردی، از دستبافت‌های عشایری و روستایی فارس تا شاهکارهای فرشبافی فارس، از ترجمه کتاب‌هایی که دنیا را تغییر دادند تا ترجمه‌های دلنشین و روان اشعار والت ویتمن؛ همه و همه شرح دلدادگی او بدین مرز و بوم است که به گونه‌ای آشکارا در تار و پود عمرش تنیده است.»

* ماهیت آثارش وجه تمایز اوست

به گفته‌ی مدیر دانشنامه فارس، سیروس پرهام در آثارش ماهیتی می‌آفریند که وجه تمایز اوست از دیگر اثرآفرینان برای مواجه با آثاری که خاص اوست و به ارتقای علمی‌اش می‌انجامد. «در خلق آثارش از تکرار هزارباره عبور می‌کند و به بلوغ در آفرینش علمی دست می‌یابد و به بیانی و سبکی ویژه می‌رسد به گونه‌ای که خط سیر فکری‌اش به نمادی برای شناخت سیاق آثارش می‌انجامد». کمالی در ادامه به «کشف» و «ثبت» انگاره‌های عینیت‌یافته در آثار پرهام تأکید کرد و افزود: گویی نگاه اندیشمندانه‌اش بر آن است تا همگام با زمانه خود، متن و معنا را در تار و پود لحظه‌ها جاری سازد و بدین‌سان آثارش، سرایش معنایی می‌شود که از ذهن کاوشگر و اندیشمندش برخاسته است.

به باور کمالی، بند بند آثار سیروس پرهام، هویت فردی او را رقم می‌زنند؛ «گویی آمال و آرزوها و دغدغه‌های ذهنی خویش را در قالب نقش‌های مکتوب بر طومار کاغذین به تصویر می‌کشد تا گزینشی دکتر پرهام را «فراتر رفتن به حیطه‌‌ی شک و تردید، به‌جای فروافتادن در جزم‌اندیشی و تسلیم‌شدن به ورطه‌‌ی یقین» خواند و افزود: این نوع نگاه در زمانی است که تفکر غالب در گزینه‌ی نخستین و تکیه بر یقین بوده است و کمتر کسی را سراغ داریم که در آن زمان و حتی امروز، بر حاصل جستارش تردید کرده باشد.

کمالی سروستانی سپس با تأکید بر اینکه آثار سیروس پرهام حکایت از دغدغه‌های ذهنی دارد که نه تنها دلباخته علم و ادب و هنر است، که بیانگر آمال و شیوه‌ی فکر و ارزش‌های فرهنگی مردمان این سرزمین است، افزود: از این روی، «روزنه‌ای می‌شود برای دیدار دیگرباره زیبایی، تمثیل شیدایی و تجلی هر آنچه خیال باطنی است؛ خیالی که جان مایه‌اش برخاسته از نیستان ذات اوست ».

مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس سپس با تمجید از نقش‌های و مسئولیت‌های متعدد و درخشان پرهام افزود: سیروس پرهام در هر بزنگاهی که حضور یافته؛ از سنگ سیاه تا دانشکده حقوق دانشگاه تهران، از مؤسسه نوبنیاد فرانکلین تا شورای عالی اداری کشور، از بنیانگذاری و ریاست سازمان اسناد ملی ایران تا عضویت در مرکز اسناد فرهنگی آسیا و تا سرآوری در خلق آثار ماندگار «سیری در هنر ایران»، خوش درخشیده است.

به گفته این سعدی‌شناس، استاد سیروس پرهام به گواهی آثارش، تفکر مانایی فرهنگ اصیل سرزمینش را به دوش می‌کشد و بدین سیاق، بازتاب سبزینه‌های اندیشه‌اش، به شیوایی و زلالی، در جاری نگاشته‌هایش در بازشناخت انگاره‌های علمی و بومی این سرزمین ساری می‌شود. «و ما مردمان این مرز و بوم ، امروز به داشتن گنجینه‌ای گرانبار و تکرارناشدنی چونان استاد سیروس پرهام بر خود می بالیم؛ و تا همیشه تاریخ به تکریم از چونان بزرگی دست می‌فشانیم و مفاخرانه بلندای حضورش را ارج می‌نهیم؛ چراکه او بخشی از روح پر تفاخر شریطه فرهنگی شیراز است ».

مترجمی درجه‌یک

هرمز همایون‌پور نيز ابتدا با تمجید از «تنوع» آثار و اقدامات سیروس پرهام، او  را «مترجمی درجه‌یک» خواند و گفت: پرهام ویراستار و مصحح متون قدیمی، پژوهشگر فرش و پایه‌گذاری مرکز اسناد ایران است و در همه‌ی اینها «سرآمد روزگار خود» است.

به گفته مدير فصلنامه «نقد و بررسي كتاب تهران»، تنها کسی که می‌تواند در این سطح هم‌سنگ استاد پرهام باشد، کریم امامی است. این مترجم قدیمی در پایان چندوجهی‌بودن اقدامات و آثار سیروس پرهام را «اعجاب‌انگیز» خواند و گفت: شیراز باید مثل همه‌ی ایران به وجود و حضور سیروس پرهام مفتخر باشد .

|

جامعیت و کمالِ آثار پژوهشی پرهام

نایب‌رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف ایرانی سومین سخنران این مراسم بود و در سخنرانی خود از نقش مهم و برجسته استاد پرهام در پژوهش درباره‌ی فرش گفت.

میری ابتدا با اشاره به همراه‌داشتن همواره‌ی کتاب «دستبافته‌های عشایری و روستایی فارس» در اتومبیل خود، گفت: سرگشتگی و ازخودبیگانگی یک ملت پیامد نشناختن اصالت و پیشینه فرهنگی و هنری خود است، اما «باید اعتراف کنم که در تمام این سال‌ها هرگز کتابی را مشاهده و مطالعه نکردم که بتواند در جامعیت و کمال درخصوص پژوهش و شناخت دستبافت‌های ایران، با کتاب‌های دستبافته‌های عشایری و روستایی فارس، و شاهکارهای فرش‌بافی فارس قابل قیاس باشد».

رضی میری در ادامه با اشاره به انتشار قریب‌الوقوع کتابی با عنوان «مجموعه مقالات» اثر استاد سیروس پرهام درباره‌ی فرش ایران افزود: برخلاف آثار متنوع و فراوانی که محققان غربی درباره فرش ایرانی نوشته‌اند، تعداد بسیار اندکی از پژوهشگران ایرانی به پژوهش درباره فرش ایرانی پرداخته‌اند.