دکتر ندا حاجی وثوق در گفت‌وگو با ایسنا، همزمان با روز جهانی عاری از خشونت و افراطی‌گری اظهار کرد: در فرهنگ ما همواره به زنان نگاه جنسیت گونه‌ای شده است که تنها به دلیل داشتن نقش‌هایی نظیر همسری و یا مادری و یا به دلیل ویژگی‌های زنانه‌اش مورد پذیرش جامعه قرار می‌گیرد. همچنین این تصور در بستر ذهن زنان نیز نهادینه شده است از این رو هنگامی که وارد محیط عمومی می‌شوند احساس می‌کنند می‌توانند از جنسیت خود به عنوان ابزاری در جهت پیشبرد خواسته‌هایشان استفاده کنند.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: از سوی دیگر آقایان نیز سالیان سال یکه‌تاز مجامع عمومی بوده‌اند و آموزشی را در جهت تعاملات انسانی و نه جنسیتی در محیط‌های عمومی نیاموخته‌اند که علت آن عدم بلوغ آقایان در مهارت‌های ارتباطی و نگاه انسانی به افراد در عرصه‌های اجتماعی نظیر محل کار و یا دانشگاه است.
وی افزود: سالیان سال نحوه صحیح برقراری ارتباط در محیط‌های عمومی به زنان و مردان داده نشده است و در مقطعی بدون فراهم کردن زیرساخت‌های لازم، افراد وارد محیط‌های عمومی نظیر دانشگاه و محل کار می‌شوند. پیش از آن تنها در محیط‌های تفکیک شده جنسیتی بوده‌اند و از این رو نحوه تعامل و ارتباطی درست در راستای رفع نیازهای خود و با در نظر گرفتن عدم ایجاد تبعات زیان‌بار را بلد نیستند.
عدم آگاهی زنان و مردان از نحوه تعامل در محیط‌های عمومی
به گفته حاجی وثوق، هرچه در دهه‌های اخیر حضور و تعاملات خانم‌ها در مجامع عمومی افزایش یافت تنش‌ها و مصادیق آزار و اشکال گوناگون خشونت نیز افزایش یافت چراکه به وضوح می‌توان خلاء‌های مهارت‌های ارتباطی و آگاهی را در آقایان مشاهده کرد به گونه‌ای که تا کنون آقایان در جامعه ما به بلوغ نحوه ارتباط با خانم‌ها دست نیافته‌اند.
همچنین وی معتقد است که از سوی دیگر شاهد آن هستیم که همچنان کهن الگوهایی در ناخودآگاه ذهن زنان وجود دارد که هویت مستقل و انسانی برای خود قائل نیستند و همچنان بقایای فرهنگ گذشته را در ذهن و ضمیر ناخودآگاه خود بازتولید می‌کنند.
عدم بلوغ و پختگی رفتار زنان و مردان در عرصه‌های اجتماعی
وی افزود: اگرچه زنان تحصیل کرده‌اند و وارد عرصه‌های اجتماعی شده‌اند اما هنوز نتوانسته‌اند گذشته خود، الگوهای تربیتی گذشته، مراحل رشد و محیط فرهنگی که در آن بزرگ شده‌اند را نادید بگیرند و رفتار سنجیده و پخته‌ای در محیط‌های عمومی از خود نشان دهند، بنابراین این عدم بلوغ و پختگی رفتار در محیط‌های عمومی را می‌توان در هر دو جنس (زنان و مردان) مشاهده کرد.
حاجی وثوق با اشاره به بیانیه "طرد خشونت" سازمان ملل اطهار کرد: در این بیانیه، خشونت‌های عمومی خارج از خانه جزو مصادیق خشونت علیه زنان برشمرده شده است که از جمله تبعات آن می‌توان به منزوی شدن زنان نسبت به محیط‌های اجتماعی و تاثیرات روانی گسترده آن اشاره کرد که با ورود زنان به عرصه‌های عمومی شاهد چنین خشونت‌هایی علیه آنان هستیم چراکه امروزه خشونت مصادیق گسترده‌ای به خود اختصاص داده است و تنها شامل تعریف سنتی خود نظیر خشونت فیزیکی نمی‌شود.
فرهنگ ماندن زنان در "اَندَرونی" و ترویج نگاه جنسیت زده
دبیر کمیته زنان و صلح انجمن علمی مطالعات صلح ایران، ادامه داد: نتیجه تداوم طولانی مدت ساختار پدر سالاری در خانواده، اجتماع و نظام حقوقی و سیاسی منجر به این شد که مردان حضور در جامعه را در اختیار خود قرار داده و انحصار کنند. در فرهنگی که زنان به ماندن در اَندَرونی و فضای خصوصی تشویق می‌شدند و زنان و مردان در هر محیطی نظیر مدرسه تفکیک جنسیتی می‌شدند و همچون پنبه و آتش قلمداد می‌شدند، قطعا ترویج نگاه جنسیتی بجای نگاه انسانی به دور از انتظار نخواهد بود.
حاجی وثوق تصریح کرد: از این رو در چند دهه اخیر با ورود زنان از عرصه‌های خصوصی به عرصه‌های عمومی شاهد عارضه‌های جدید نیز هستیم چراکه زیرساخت‌های این ورود از فضای بسته و محدود که هیچ گونه نگاه انسانی به آن حاکم نبود و افکار و ذهن انسان‌ها با نگاه جنسیتی آمیخته بود به عرصه اجتماع آماده نیست.
نحوه تربیت ما ناخواسته دختران را به سکوت در برابر آزار ترغیب کرده است
وی درباره علت سکوت زنان در برابر آزارهای اعمال شده بر آن‌ها در محیط‌های عمومی گفت: همواره عوامل مختلفی نظیر فرهنگ، اجتماع و قانون منجر به سکوت زنان شده‌اند، به طور مجزا در فرهنگ همواره شرم، حیا و تابوهای جنسی از مولفه‌های اصلی تربیت دختران ما بوده است به گونه‌ای که صحبت درباره مسائل جنسی توسط دختران به شدت مورد سرزنش و نکوهش قرار گرفته است و از این طریق به طور غیر مستقیم دختران را به سکوت در برابر آزارها ترغیب کرده‌ایم.
به گفته این مدرس دانشگاه همواره ترس‌هایی برخاسته از این فرهنگ زنان را مورد تهدید قرار داده است چراکه زنان دارای پایگاه قوی و منسجم اجتماعی نیستند و همانند موجودات نوپایی در عرصه اجتماعی‌اند که آسیب پذیری و شکنندگی آنان نیز به شدت بالاست، از این رو گاها به دلیل ترس از دست دادن شغل و موقعیت اجتماعی خود، ترس از قضاوت دیگران و مورد شماتت قرار گرفتن مجبور به سکوت می‌شوند.
وی ادامه داد: همچنین بسیاری از مصادیق امروزی خشونت در قوانین ما پذیرفته شده و شناخته شده نیست و همین امر دایره مطالبه گری خانم‌ها و شکستن سکوت را برایشان محدود می‌کند و در حالی که زنان امید به حمایت و موفقیت در مطالبه حقوق خود را ندارند سکوت می‌کنند.
انحصار مردانه برخی مشاغل و سکوت زنان در برابر درآمد اندک
دبیر کمیته زنان و صلح انجمن علمی مطالعات صلح ایران تصریح کرد: باید بپذیریم که به دلیل انحصار برخی مشاغل توسط مردان و نوپایی بازار کار زنان شاهد ضعف اقتصادی و مالی در زنان هستیم، همچنین از سوی دیگر به دلیل لذت پنهان مردان از وابستگی زنان به آن‌ها که به طور ناخودآگاه در ضمیر آن‌ها وجود دارد و حس مردانگی آن‌ها را تقویت می کند و برایشان مطلوب است، خواسته یا ناخواسته در برابر استقلال مالی زنان از خود مقاومت نشان می‌دهند و از این رو زنان نیز به دلیل ترس از دست دادن شغل و حداقل درآمد خود سکوت می‌کنند.
عدم آگاهی زنان نسبت به هویت انسانی خویش
وی به ارایه راهکارهایی در جهت جلوگیری از خشونت علیه زنان در محیط‌های عمومی پرداخت و ادامه داد: باید خودشناسی و آگاهی زنان را نسبت به ذات انسانی خود افزایش دهیم چراکه در طول تاریخ زنان به عنوان جنس دوم شناخته شده‌اند و همین امر باعث شده است که زنان آگاهی کمتری نسبت به هویت انسانی خود داشته بشاند. شناخت اغلب زنان از خود با توجه به هویت جنسیتی و یا نقش‌های همسری و مادری است درحالی که هویت جنسی بخشی از هویت انسانی هر فرد است.
به گفته حاجی وثوق جامعه ما نیازمند آموزش مصادیق خشونت و مفاهیم آن به زنان، افزایش توانمندی آن‌ها و کسب مهارت در جهت ورود به بازار کار و کسب درآمد و در نتیجه افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس زنان است به گونه‌ای که زنان بیاموزند چگونه مسالمت آمیز و قانونی خواسته‌های خود را بیان کنند و در جایگاه مطالبه گری برآیند.
زنان با اندک درایتی می‌توانند پاسخی در برابر آزار پیدا کنند
وی معتقد است که زنان در مواجهه با اشکال مختلف خشونت می‌توانند با اندک درایتی راهکارهایی را انتخاب کنند که به سکوت در برابر خشونت ارجح است، چراکه سکوت بدترین واکنش در برابر آزار است. گاهی با عملکرد مناسب و توضیح رفتار نامناسب همچنین گفت‌وگو با فاعل رفتار خشونت آمیز می‌توان از آن جلوگیری کرد.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه بعضا آقایان متوجه آزار رفتارهای خود نیستند، ادامه داد: گاهی برخی رفتارها در نظر آقایان آزار دهنده نیست اما برای زنان مصداق خشونت و آزار است از این رو گفتگو در چنین مواقعی می‌تواند بسیار راهگشا باشد که البته نیازمند سطح بالایی از شعور آگاهی است.
به گفته حاجی وثوق اگرچه زنان از سوی ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و حقوقی مورد حمایت نیستند اما می‌توانند با بهره گیری از بستر فضای مجازی به تبادل تجربیات آزار خود بپردازند و سکوت خود را بشکنند، از سوی دیگر می‌توانند با راه اندازی پویش‌های کوچکی در محل‌های عمومی که مورد آزار قرار می گیرند نظیر محل کار و یا دانشگاه با این آزارها مبارزه و یکدیگر را آگاه کنند چراکه با توجه به عصر شبکه‌ای و عصر اطلاعات زنان اگر بخواهند می‌توانند فضا را برای شنیده شدن باز کنند.
عدم آماده کردن کودکان برای حضور در مجامع عمومی توسط محتوای آموزشی مدارس
نیازمند بازتعریف مفاهیم مردانه هستیم
دبیر کمیته زنان و صلح انجمن علمی مطالعات صلح ایران درباره لزوم آموزش کودکان در جهت جلوگیری از خشونت گفت: آموزش باید از دوران کودکی آغاز شود و در این مسیر خانواده و مدرسه هم‌راستا باشند درحالی که در شرایط فعلی، جامعه چندین گام جلوتر از مدرسه و نظام آموزشی ما حرکت می‌کند. در محتوای آموزشی، کودکان برای حضور در عرصه‌های اجتماعی آماده نمی‌شوند در صورتی که با گنجاندن چنین مطالبی در کتب درسی می‌توان آزار و خشونت آینده جوامع را کاهش داد.
وی افزود: همچنین باید بازتعریف اساسی از مفاهیمی که پسران و مردان با آن بزرگ می‌شوند نظیر غیرت، مردانگی، شهوت و قدرت و... داشته باشیم. پسران ما در قرن ۲۱ با مفاهیم قرن ۱۹ و ۲۰ زندگی می‌کنند.
ایجاد کارگاه‌هایی برای رسیدن به درک مشترک زنان و مردان از آزار
این مدرس دانشگاه گفت: ایجاد کارگاه‌های آموزشی برای زنان و مردان شاغل در یک محیط کاری و یا دانشجویان یک دانشگاه و... در جهت بیان آزادانه مفاهیم خشونت و آزار که در محیط کار با آن مواجه‌اند می‌تواند در جهت کاهش خشونت علیه زنان در محیط‌های عمومی نظیر محل کار موثر باشد چراکه اینگونه زنان و مردان از ابزارهای پیچیده ذهن یکدیگر مطلع می‌شوند و دو جنس به درک مشترکی از آزار می رسند.
ایجاد منشورهای اخلاقی با ضمانت اجرایی در جهت جلوگیری از آزار در محیط‌های عمومی
وی ادامه داد: همچنین نهادهای دولتی و سازمان‌های خصوصی می‌توانند با پیش‌بینی منشورهای اخلاقی که دارای ضمانت‌های اجرایی نظیر تعلیق از خدمت، کسر از حقوق و... باشد، آزار و خشونت در محیط‌های عمومی را تا حدی مهار کنند تا اگر زنی در معرض خشونت قرار گرفت بداند از چه طریقی می‌تواند حقوق خود را مطالبه کند.
حاجی وثوق در پایان گفت: از سوی دیگر نیازمند بازتعریف برخی مفاهیم و حقوق زنان هستیم چراکه با قواعد سال‌های گذشته نمی‌توان در جامعه امروز با این حجم از فعالیت زنان در عرصه عمونی زندگی کرد. همچنین تاثیر تربیت خانواده در جهت پرورش کودکی که در آینده درون جامعه آزار نرساند و مورد آزار واقع نشود بسیار اهمیت دارد؛ کودکی که در خانواده در معرض مشاهده آزار پدر خود بر مادر است مستعد بازتولید این آزارها و خشونت‌ها در آینده است.
انتهای پیام
نظرات