به گزارش ایسنا، صادق کرمیان در ابتدای نشست انجمن ترویج علم ایران با عنوان «جایگاه علم در خبرگزاری‌های امروز جهان» که شامگاه پنج‌شنبه، ۲۹ آبان ماه جاری برگزار شد، با اشاره به کم بودن حجم و تاثیرگذاری اخبار علمی در میان عموم در گذشته از "استاد اسماعیل میرفخرایی" یاد کرد و افزود: در گذشته به دلیل عدم نفوذ تکنولوژی در میان مردم، حجم و تاثیرگذاری اخبار علمی در میان عموم مردم کم بود و تنها استادان و مروجان علمی مانند "استاد میرفخرایی" سعی می‌کردند علم را با زبانی‌ ساده و البته با پایبندی به قوانین علمی به مردم منتقل کنند که انصافاً بسیار خوب از انجام این مهم برآمدند.

وی در ادامه به نقل خاطره‌ای در خصوص برنامه‌ی رادیویی "گفت‌وگو" که توسط استاد میرفخرایی تهیه می‌شد، پرداخت و گفت: در این برنامه، استاد میرفخرایی نزد نخبگان علمی همچون پروفسور "حسابی" و پروفسور "رضا" می‌رفت و با یک ورود ساده به شخصیت و فرهیختگی خود دانشمند، مباحثی علمی را با بیانی ساده مطرح می‌کرد.

بهاره صفوی، دبیر این نشست نیز در ادامه از "مرحوم سیروس برزو"، روزنامه‌نگار علمی یاد کرد و کرمیان با اشاره به همکاری وی با ایسنا بیان کرد: چند سال گذشته، "مرحوم برزو" را به طور اتفاقی ملاقات کردم و متوجه شدم ایشان به همکاری با ایسنا علاقمند هستند. با توجه به این که "مرحوم برزو" چندین سال در روسیه زندگی کرده بودند و با جامعه‌ی فضایی این کشور در ارتباط بودند، علاوه بر رصد اخبار فضایی ایسنا، مطالبی را برای این خبرگزاری می‌نوشتند. به طور کلی، دسترسی به افراد نخبه در حوزه علم و فناوری دشوار است، اما خوشبختانه ما در ایسنا این شانس را داشتیم که به مدت حدودا سه سال از محضر "مرحوم برزو" استفاده کنیم.

مدیر اداره اخبار علمی و دانشگاهی ایسنا درباره‌ی رونق اخبار علمی در زمانه‌ی فعلی اظهار کرد: در حال حاضر می‌بینیم که حجم بسیار زیادی از برنامه‌های علمی مختلف وجود دارد. به واسطه‌ی نفوذ تکنولوژی در میان عموم، اخبار علمی آن قدر جذابیت پیدا کرده است که در بسیاری از مواقع به تیتر اول یا اخبار پربیننده خبرگزاری‌ها تبدیل می‌شود. اکنون سطح توقعات از اخبار علمی به قدری بالا رفته است که فعالین اخبار علمی در رسانه‌ها به دنبال این هستند که نگاه مخاطبان را از اخبار سیاسی، اقتصادی، ورزشی و غیره به سمت اخبار علمی جلب کنند.

وی با اشاره به نشست هفته‌ی گذشته‌ی انجمن ترویج علم ایران که با حضور سیاوش صفاریان پور برگزار و به حوزه‌ی سرگرمی در ترویج علم پرداخته شده بود، افزود: اگر ما روزی به دنبال بیان علم به زبان ساده برای عامه‌ فهم کردن آن بودیم، الان می‌خواهیم  راه‌هایی بیابیم که به کمک آن‌ها بتوان مسائل علمی را جذاب‌تر کرد.

کرمیان در پاسخ به پرسشی درباره‌ی شکل‌گیری اداره‌ی علمی دانشگاهی ایسنا گفت: میز علمی ایسنا از بدو تاسیس این خبرگزاری ایجاد شد و نیروهای فعال در این عرصه با هدف ترویج علم و بسط و اشاعه‌ی صحیح اخبار علمی سعی می‌کردند در این زمینه فعالیت کنند. عنوان "خبرگزاری دانشجویان" باعث می‌شد مردم انتظار داشته باشند رویکرد علمی و دانشگاهی به همه اخبار ایسنا وجود داشته باشد.

مدیر اداره اخبار علمی و دانشگاهی ایسنا ادامه داد: نهایتا بخش علمی دانشگاهی در خبرگزاری ما از یک سرویس ساده به یک اداره‌ای خبری تبدیل شد که دارای بخش‌های علم و فناوری ایران، علم و فناوری جهان، پژوهش، جهاد دانشگاهی، آموزش و صنفی فرهنگی است. هر کدام از خبرنگاران در این اداره حوزه‌های مخصوص به خود را دارند و بخش‌های مختلف به حوزه‌های کوچکتری تقسیم می‌شوند، مثلا خبرنگاری که حوزه‌ی معاونت تحقیقات‌وفناوری وزارت بهداشت را دارد، صرفا اخبار این حوزه را پوشش می‌دهد و خبرنگار دیگری به اخبار معاونت علمی‌وفناوری ریاست جمهوری می‌پردازد. البته تفکیک کردن اخبار در حوزه‌ی علمی و پژوهشی خیلی دشوار است، چون نزدیکی زیادی بین حوزه‌ها وجود دارد.

وی افزود: انصافا همکارانم تلاش زیادی برای سر پا نگه داشتن و تقویت این حوزه داشته‌اند. کم بودن خبرنگار در حوزه علمی و این نکته که چهره‌های علمی برخلاف برخی سلبریتی‌ها چندان راحت مصاحبه نمی‌کنند، از چالش‌های کار خبری در حوزه علمی است.

کرمیان در پاسخ به پرسشی درباره روند کار خبری در اداره علمی دانشگاهی ایسنا گفت: بخشی از اخباری که بر روی خروجی قرار می‌گیرد، به برنامه‌های پوششی مربوط است. یعنی خبرنگاران از رویدادهایی که در نهادهای مختف علمی همچون معاونت علمی‌وفناوری ریاست جمهوری یا انجمن ترویج علم ایران و یا دانشگاه‌ها برگزار می‌شود، گزارش تهیه می‌کنند. بخش دیگری از فعالیت‌ها متناسب با مناسبت‌های مختلف برنامه‌ریزی می‌شود. به طور مثال برای هفته‌ی پژوهش‌وفناوری که پیش رو است، از حدود دو ماه قبل جلسه‌ای مفصل و البته با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی در ایسنا برگزار شد و سوژه‌های خبری خبرنگاران در این خصوص مشخص شد.

در ادامه‌ی این نشست، صفوی پرسشی درباره‌ی نحوه‌ی فعالیت خبرنگاران علمی دانشگاهی ایسنا در مواقع بحرانی مطرح کرد و کرمیان نیز در پاسخ به این سوال به حادثه‌ی فروریختن ساختمان پلاسکو اشاره کرد و افزود: بر اساس قوانین خبرگزاری، وقوع حادثه‌ای همچون فروریختن ساختمان پلاسکو به اداره‌ی خبری اجتماعی مربوط است، اما بعد از گذشت یک روز، عمق این فاجعه به اندازه‌ای بود که تمامی حوزه‌های خبری همچون سیاسی، فرهنگی و علمی را نیز در برگرفت.

وی با بیان این که «ما همواره سعی کرده‌ایم علم را کاربردی‌تر دنبال کنیم»، گفت: پس از وقوع حادثه‌ی پلاسکو، در اداره‌ی اخبار علمی دانشگاهی، موضوعات و سوژه های از منظر علمی در رابطه با این حادثه طراحی و دنبال شد.

مدیر اداره اخبار علمی و دانشگاهی ایسنا در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به فعالیت‌های خبرنگاران مناطق خبری ایسنا در استان‌های مختلف گفت: در روزهای گذشته همکاران ما در برخی استان‌ها مصاحبه‌هایی را با بعضی از دانشمندان ایرانی در خارج از کشور انجام دادند که برای خود من نیز مایه‌ی شگفتی بود که این امر نشان دهنده تلاش و علاقمندی همکارانم در ایسنا سایر استانها است.

در بخش دیگری از این نشست که به صورت یک لایو اینستاگرامی برگزار شد، کرمیان در پاسخ به پرسشی درباره‌ی تفاوت میز علمی خبرگزاری‌های داخلی با میز علمی خبرگزاری‌های خارجی گفت: با ظهور شبکه‌های اجتماعی مختلف، حوزه‌ی انتشار اخبار به طور کلی دستخوش تغییر شد و خبرگزاری‌ها یک رقیب جدی را در کنار خود دیدند. در حوزه خبر دو اصل «دقت» و «صحت» بسیار مهم هستند. در گذشته، خبرگزاری‌ها به عنوان منابع اصلی تغذیه رسانه‌ها، باید در کمترین زمان ممکن دقیق‌ترین خبر را منتشر می‌کردند و این به نوبه‌ی خود کار بسیار سختی هم بود؛ زیرا هنگامی که سرعت در انتشار افزایش می‌یابد، دقت کاهش پیدا می‌کند و هنگامی که دقت بالا می‌رود، سرعت انتشار خبر کاهش می‌یابد.

این روزنامه نگار با اشاره به حادثه‌ی ۱۱ سپتامبر، گفت: در همان زمان بحثی در میان رسانه‌ها درباره‌ی اولین خبرگزاری‌ای که توانست خبر اصابت این هواپیماها به برج‌های تجارت جهانی را مخابره کند، شکل گرفته بود. حالا و پس از ظهور شبکه‌های اجتماعی، خبرگزاری‌ها عرصه «سرعت» انتشار خبر را به رقیب خود واگذار کرده‌اند، اما با مورد وثوق بودن اخبار خبرگزاری‌ها، این بنگاه های خبری توانسته‌اند همچنان در زمینه «صحت» برتری خود را در برابر حریف (رسانه های اجتماعی) حفظ کنند. البته فراگیر شدن شبکه‌های اجتماعی باعث شد خبرگزاری‌ها نیز به طور گسترده در آن‌ها فعالیت داشته باشند. امروزه عمده‌ی فعالیت خبرگزاری‌ها در شبکه‌های اجتماعی است و در وب‌سایت این خبرگزاری‌ها تحلیل‌ها و گزارش‌های تفصیلی قرار می‌گیرند.

صفوی نیز در این میان با بیان این که رسانه‌های سنتی و کلاسیک از بین نرفته‌اند، بلکه رویکردهای سنتی تغییر کرده است، افزود: این رسانه‌ها با حفظ اصالت خود با تغییرات نیز همگام شده‌اند و سعی کردند در مدیوم‌های مختلف حضور داشته باشند.

مدیر اداره اخبار علمی و دانشگاهی خبرگزاری دانشجویان ایران در ادامه این بحث، خاطرنشان کرد: رصد خبرگزاری‌های مطرح خارجی مانند آسوشیتد پرس، رویترز، بی‌بی‌سی و خبرگزاری فرانسه که همگی مورد وثوق‌ترین و معتبرترین آژانس‌های خبری دنیا هستند و نقش مهم و تاثیرگذاری در بازتاب اخبار سراسر دنیا و جهت‌دهی اذهان عمومی دارند، حاکی از این است که در این رسانه‌ها، حوزه‌های انتشار اخبار علمی به هوش مصنوعی، فناوری‌های موبایل، فناوری‌های حوزه پزشکی، استارتاپ‌ها، فضا، انرژی، محیط‌زیست و بعضا اخبار دانشگاهی تقسیم‌بندی شده است. همچنین، خبرگزاری رویترز یک بخش مجزایی به نام فناوری دارد که بازتاب‌دهنده اخبار حوزه فناوری است. خبرگزاری آسوشیتد پرس هم اخبار علمی خود را به زیرشاخه‌های فناوری، سلامت و علم تقسیم‌بندی کرده است. تفاوتی که این خبرگزاری‌ها با خبرگزاری‌های داخل ایران دارند، این است که خبرگزاری‌های مطرح خارجی دارای بخشی با عنوان fact check به معنای "بررسی حقیقت" هستند که در آن‌ها معمولا صحت موضوعات مطرح شده در شبکه‌های اجتماعی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کرمیان در پاسخ به پرسشی درباره اخبار شبه علم در رسانه‌های ایرانی، گفت: یک رسانه هنگامی که با حجم اخبار کم فعالیت می‌کند، چک کردن صحت اخبار و سرعت آن‌ها قابل مدیریت است، اما هنگامی که تعداد اخبار از یک حدی افزایش می‌یابد، چک کردن تک‌تک خبرها برای یک خبرگزاری دشوار است. امروزه در خبرگزاری‌های معتبر جهان از ابزارهایی همچون توییتر و اینستاگرام برای خبرهای جزئی استفاده می‌شود و وب‌سایت رسانه به گزارش‌های تفصیلی اختصاص می‌یابد. 

وی افزود: شرایط خبرگزاری ها در ایران نیز تقریبا به لحاظ ظاهر مانند سایر کشورهای دنیا است، البته در شکل ممکن است یکی باشند، اما در محتوا تفاوت‌هایی وجود دارد. متاسفانه در ایران، نگاهی وجود دارد که رسانه‌ها باید اخبار سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف را پوشش دهند. این دریافت اخبار توسط خبرگزاری ها البته کار مرسومی است اما اگر جنبه سفارشی داشته باشند در نهایت کارکرد رسانه را دچار اشکال میکند. کارکرد روابط عمومی با رسانه متفاوت است. بیان این مطلب اصلا به این معنی نیست که بخواهیم عملکرد روابط عمومی سازمان‌ها را مورد نقد قرار دهیم، بلکه صرفا انتقادی به نگرش برخی نهادها به رسانه‌ها است.

کرمیان در بخش پایانی این نشست با بیان این که «در چند سال آینده، زلزله‌ی عظیمی به نام هوش مصنوعی و مشتقات آن یک خانه‌تکانی اساسی را در رسانه‌ها و خبرگزاری‌های جهان به وجود می‌آورد»، گفت: امروزه در جایی نیست که ردپایی از هوش مصنوعی پیدا نکنید. از تلفن‌های همراه تا بسیاری از لوازم خانگی هوشمند که هنگامی که به اینترنت اشیا متصل شوند، شاهد انقلابی خواهیم بود که از انقلاب چهارم صنعتی بسیار بزرگتر است. این دگرگونی اکنون نیز ایجاد شده است.

وی افزود: چندی قبل، در حوزه رسانه گاردین مطلبی ۵۰۰ کاراکتری را منتشر کرد که توسط رباتی با نام GPT-3 نگاشته شده بود. در این مطلب به این پرسش پاسخ داده شده است که چرا انسان‌ها از هوش مصنوعی می‌ترسند. در مقدمه این مطلب چنین بیان شده است: "انقلابی که تا دهه‌ی آینده توسط یادگیری ماشین در سراسر دنیا و همه‌ی حوزه‌ها از پزشکی تا روانشناسی و ارتباطات ایجاد می‌کند ،بی‌نظیر خواهد بود." به نظر من این مطلبی ساده و در عین حال ترسناک است که توسط ربات نشریه گاردین منتشر شده است! این موضوع که ربات‌های خبرنگار به صورت نرم‌افزاری می‌توانند چهره‌ی جدیدی برای اتاق‌های خبر و سالن‌های تحریریه خبرگزاری‌ها رقم بزنند، هشداری بزرگ برای رسانه‌ها است. ما باید از همین الان خود را برای تغییرات بزرگ پیش رو آماده کنیم.

انتهای پیام