اساس دیدن رنگ‌ها، وجود امواج نور است. هر رنگی طول موج‌های مختلفی را به درجات متفاوت جذب می‌کند. بنابراین به بیان دقیق‌تر رنگ یک خصوصیت از اشیا نیست بلکه نوری با طول موج خاص است که از آن‌ها وارد چشم می‌شود. گیرنده‌های نور در شبکیه چشم انسان، پیام‌ها را به مغز مخابره می‌کنند و به این ترتیب فرد را قادر به درک انواع رنگ می‌کند. درک رنگ پاسخی است به تحریکات فیزیکی دسته باریکی از یک طیف الکترومغناطیسی با طول موج ۷۰۰ – ۴۰۰ نانومتر که توسط فتو رسپتورهای رنگدانه‌های بینایی جذب می‌شود. این طیف قابل دید، تنها بخشی از امواج الکترومغناطیسی هستند که قابل درک توسط چشم انسان است. امواج الکترومغناطیسی شامل گستره وسیعی از امواج با طول موج‌های متفاوت هستند.

برخی افراد کوررنگ هیچ رنگی را تشخیص نمی‌دهند و دنیا را خاکستری می‌بینند

کور رنگی یا کمبود دید رنگی، عدم توانایی در درک تفاوت‌های بین برخی رنگ‌ها است. به عبارت دیگر کور رنگی وضعیتی است که در آن توانایی افتراق برخی رنگ‌ها کمتر از حد طبیعی است. کور رنگ در واقع همان ندیدن یا تشخیص ندادن رنگ‌ها است. برخی افراد کوررنگ هیچ رنگی را تشخیص نمی‌دهند و دنیا را خاکستری می‌بینند.کور رنگی در زندگی عادی مشکل مهمی را به وجود نمی‌آورد و بسیاری از مبتلایان، از وجود نقص کوررنگی خود اطلاع نداشته و هنگام ورود به دوران تحصیل یا اشتغال به کار، براساس نیاز و انجام آزمایشات، به وجود کوررنگی خود پی می‌برند. در خیلی از موارد متاسفانه آزمایشات بینایی بدون انجام تست کور رنگی انجام می‌پذیرد که این امر موجب عدم آگاهی مبتلایان از بیماری خود می‌شود.

کور رنگی یک بیماری ارثی وابسته به کروموزوم X مغلوب است که مردان را بیشتر گر فتار می‌کند

کور رنگی یک بیماری ارثی وابسته به کروموزوم X مغلوب است که مردان را بیشتر گر فتار می‌کند و تقریبا همیشه از مادر به پسر به ارث می‌رسد. ۸ درصد مردان جامعه و ۰/۵ درصد زنان دچار اختلال دید رنگی هستند. البته در دو مورد اخیر تقریبا چشمی که مشکل دارد دچار کور رنگی می‌شود و بیماری در طول زمان تشدید می‌شود و ممکن است تبدیل  به کور رنگی کامل شود به عبارتی کور رنگی شامل انواع اکتسابی و ارثی است که  خودشامل Monochromacy (کوررنگی کامل) ،  Dichromacy    و   Trichromacyاست.

درست نیست که بگوییم بعضی افراد همه رنگ‌ها را می‌توانند ببینند و بعضی نمی‌توانند. یعنی تقسیم مردم به گروه مشخص از این لحاظ صحیح نیست. توانایی دید رنگ‌ها نیز در افراد شدت و ضعف دارد یعنی در یک سو کسانی هستند که توانایی دید کامل دارند و در سوی دیگر افراد کور رنگ قرار دارند که هیچ رنگی را نمی‌توانند ببینند و بین این دو قطب درجات مختلف از شدت و ضعف دارد. کوررنگی زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های حساس به نور سیگنال‌های رنگی را درک نکرده یا آن‌ها را به مغز مخابره نمی‌کنند .

در یک فرد سالم هر سه نوع سلول مخروطی فعال است و او را قادر به دیدن کامل رنگ‌ها می‌کند

در شبکیه چشم انسان دو نوع سلول حساس به نور به نام سلول‌های استوانه‌ای (Rods) و سلول‌های مخروطی (Cons) وجود دارند که انرژی نورانی را به انرژی الکتریکی تبدیل کرده و آن‌را از طریق عصب بینایی به مغز مخابره می‌کنند. سلول‌های مخروطی، مسئول درک رنگ‌ها بوده و بر سه نوع تقسیم می‌شوند. هر کدام از آن‌ها به یکی از رنگ‌های اصلی (قرمز، سبز و آبی) پاسخ می‌دهد و در یک فرد سالم هر سه نوع سلول مخروطی فعال است و او را قادر به دیدن این رنگ‌ها و طبعا طیف کامل رنگ‌ها می‌کنند. سلول‌های مخروطی در نور معمولی روز فعال‌اند و سلول‌های استوانه‌ای در نور کم فعال هستند. در افرادی که دچار اختلال دید رنگ هستند حداقل یک نوع از این سه نوع سلول مخروطی به صورت ناقص یا کامل کارایی ندارند و در نتیجه این افراد دچار مشکل در تشخیص برخی رنگ‌ها می‌شوند.

هر یک از انواع سلول‌های مخروطی دارای رنگدانه‌‎های خاصی است. زمانی‌که نور جذب این رنگدانه‌ها می‌شود، باعث فعالیت آن‌ها شده و هر کدام این سلول‌های مخروطی طول موج‌های خاصی را دریافت و جذب می‌کنند. برخی از این سلول‌ها، به طول موج‌های کوتاه بیشترین حساسیت را دارند. برخی دیگر نیز به طول موج‌های متوسط و گروهی به طول موج‌های بلند حساسیت بیشتری از خود نشان می‌دهند. به طور دقیق‌تر دسته‌ای از سلول‌های cone با دریافت امواج الکترومغناطیسی با طول موج بالا مسئول دیدن رنگ قرمز بوده که به آن‌ها cone – L می‌گویند. گروه دیگر که با دریافت طول موج‌های متوسط فرد را قادر به دیدن رنگ سبز می‌کنند M- cone  و گروه سوم که با دریافت طول موج‌های کوتاه مسئول رنگ آبی هستندS -cone  می‌گویند.

مصرف برخی داروها نیز بر روی دید رنگی تاثیر می‌گذارند. دید رنگی آبی/زرد در اثر مصرف داروهایی که برای کنترل تشنج استفاده می‌شوند ممکن است رخ دهد. کهولت سن نیز می‌تواند باعث تغییرات غیرقابل برگشت در دید رنگی شود. شایعترین تغییر در دید رنگی که حاصل کاتاراکت در چشم است که در میزان بینایی و دید رنگی ایجاد اختلال کرده و باعث می‌شود برخی رنگ‌ها (مخصوصا آبی و زرد) به نظر مات و تیره برسند. بعد از جراحی کاتاراکت و تعویض لنز، این افراد همه چیز را رنگی‌تر می‌بینند.

تشخیص کوررنگی اغلب با استفاده از چارت‌های رنگی به نام «صفحات آزمون ایشی‌هارا Ishihara »  انجام می‌شود. در این صفحات اعدادی متشکل از نقطه‌های رنگی در زمینه‌ای از نقاطی به رنگ دیگر قرار گرفته‌اند که تشخیص آن‌ها برای افراد کوررنگ مشکل است. در صورتی‌که مشکل در دید رنگی بیمار تشخیص داده شود از تست‌های دقیق‌تر استفاده می‌شود .

اگرچه کور رنگی در زندگی عادی مشکل مهمی را به وجود نمی‌آورد، اما گاها ممکن است باعث مشکلات جانی یا مالی در برخی مشاغل و اختلال در روند آموزشی کودکان شود. تشخیص به موقع کوررنگی می‌تواند مانع از بروز مشکلات آموزشی  وشغلی در آینده فرد شود. اطلاع از این بیماری در افراد می‌تواند راهگشای انتخاب شغل و رشته تخصصی در افراد شود.

منابع:

*خلج، م و دیگران. (۱۳۹۵). « بررسی میزان شیوع کوررنگی در مبتالیان به تنبلی چشم». مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران.  شماره ۴۴. صص:۹۷-۸۸.

*مهرپرور، س و دیگران. (۱۳۸۹). «مطالعه شیوع کوررنگی مادرزادی (سبز-قرمز) دردانش آموزان سنین ۱۱-۷ ساله شهر قزوین در سال ۸۹-۸۸. ادراک، مجله علمی کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه قزوین. شماره ۴۴. صص: ۱۲-۴.

انتهای پیام