به گزارش ایسنا، پنج گونه گربه‌سان شاخص در کشور زیست می‌کنند که از جمله آن‌ها می‌توان به گربه‌ پالاس، کاراکال یا همان سیاه گوش، وشق (Lynx) و پلنگ ایرانی اشاره کرد که بیشتر آن‌ها شرایط زیستی مطلوبی ندارند.

گربه پالاس دارای ارزش های زیستی، زیبایی شناختی، علمی و آموزشی است. طول بدن این گربه‌سان ۴۵ تا ۶۲ سانتیمتر و طول دم ۲۰ تا ۳۱ سانتیمتر و رنگ زمینه‌ای پالاس‌ها از خاکستری تا قرمز متغیر است، همچنین دارای پاهای کوتاه با نوارهای سیاه رنگ و دم کوتاه، قطور و نوک سیاه است و خال‌های سیاه رنگ کوچکی روی پیشانی خودنمایی می‌کند.

طول موهای زیربدن و دم گربه پالاس دوبرابر موهای روی بدن و پهلو آن است که برای سازگاری جهت تحمل سرمای زیستگاه‌های سردسیر این جانور است. پیش از این گمان بر آن بوده که اجداد گربه های ایرانی به دلیل دارا بودن موهای بلند، گربه پالاس هستند.
 

گربه‌های پالاس تکزی هستند و طعمه مورد علاقه آن‌ها در وهله نخست پایکا، خرگوش، جوندگان، کبک و بی مهرگان هستند که معمولا در اوایل صبح یا بعدازظهر شکار می شوند. گربه های پالاس سرگین خود را با خاک می پوشانند. آنها در سرتاسر سال در لانه خود به منظور اجتناب از گرما و سرمای شدید پناه می گیرند و جفتگیری آن‌ها معمولا در زمستان صورت می‌گیرد و ۶۶ تا ۶۷ روز دوره بارداری آن ها است.

گربه‌ پالاس در مناطق کوهستانی، صخره ای مرتفع، استپی و حتی نیمه بیابانی زیست می‌کند و محدوده پراکنش این گربه‌سان در کشور عمدتا منطبق بر محدوده کوهستانی البرز است اما گزارش‌های پراکنده‌ای از استان‌های مرکزی و جنوبی کشور نیز وجود دارد.

براساس مشاهدات صورت گرفته، تراکم گربه پالاس در کشور پایین است. این گربه‌سان براساس قوانین سازمان حفاظت محیط زیست در زمره گونه‌های درخطر انقراض قرار دارد و در طبقه «NT» (گونه در نزدیکی تهدید) فهرست قرمز گونه‌های در معرض خطر «IUCN» ( اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست) قرار دارد. درحال حاضر اطلاعات جامعی از وضعیت این گونه در دست نیست در عین حال حفاظت از محدوده‌های پراکنش آن ضروری است.

کاراکال یکی از ۸ گونه گربه‌سان موجود در کشور است که به عنوان سیاهگوش بیابان نیز نامیده می‌شود طول بدن این گربه‌سان ۵۵ تا ۹۰ سانتیمتر و طول دم آن ۲۲ تا ۳۴ سانتیمتر است. نر و ماده این گونه هم شکل‌اند اما ماده‌ها اندکی کوچکتر از نرها هستند.

کاراکال دارای قامت بلند و استخوانی، گوش‌های بزرگ و مثلثی شکل و یک دسته موی سیاه و بلند در نوک آن ، دست و پای بلند، دم متوسط بدون انتهای سیاه رنگ، کف پای پهن و موهای بدن به طور یکنواخت به رنگ قهوه‌ای روشن یا دارچینی است. کاراکال از معدود گربه سانانی است که هیچ خط و خالی روی بدنش وجود ندارد که احتمالا به‌دلیل سازگاری برای زیستن در مناطق کویری است.

پراکنش این گونه محدود به آفریقا و آسیا است و به دلیل وجود دسته موهای بلندی که روی گوش خود دارد دارد لینکس بیابان نیز نامیده می شود اما جثه آن از لینکس کوچکتر است همچنین دو طرف لب بالا ،بالای چشم‌ها و پشت گوش‌های آن سیاه رنگ است.

این گربه‌سان در همه نوع زیستگاه خشک مانند زیستگاه‌های نیمه بیابانی، جنگل‌های استپی و خشک زندگی می‌کند اما در مناطق کویری و بسیار خشک مشاهده نمی شود.کاراکال در اکثر مناطق بیابانی و استپی ایران مشاهده شده است و در سال‌های اخیر رکوردهای تایید شده‌ای از ثبت این گونه در غرب کشور از جمله استان‌های ایلام ،کهگیلویه و بویر احمد و لرستان به دست آمده است.این گربه‌سان از پستانداران کوچک مانند انواع جوندگان تا جبیر،خدنگ،خرگوش،پرندگانی نظیر هوبره،کبک،مارهای سمی و حشرات تغذیه می کند.

 در ایران به دلیل کمبود اطلاعات جمعیت شناختی نمی‌توان به طور دقیق درباره وضعیت این گونه اظهار نظر کرد اما با توجه به تخریب زیستگاه ، وجود ناامنی در زیستگاه‌ها، تصادفات جاده‌ای و کمبود طعمه این گونه همانند بسیاری از گونه‌های حیات وحش کشور وضعیت مطلوبی ندارد.

با توجه به اطلاعات موجود در دفتر تنوع زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت زیست ، ۷۷ درصد علت مرگ و میر این گونه به علت تصادفات جاده‌ای و ۲۳ درصد علت آن سگ گله گزارش شده است. این آمارها نشان می دهند از تهدیدات عمده کاراکال در کشور تخریب زیستگاه و ایجاد و توسعه جاده‌های دسترسی است که برخی از این جاده‌ها از داخل مناطق حفاظت شده و زیستگاه‌های حیات وحش عبور می کنند که بدون شک این جاده ها تهدید جدی برای بقای نسل بسیاری از گونه های با ارزش می باشند.

این گونه در فهرست قرمز گونه‌های در معرض خطر «IUCN» گونه ای با درجه نگرانی کم شناخته می شود و از نظر سازمان حفاظت محیط زیست ایران گونه ای حمایت شده به حساب می آید. بهای یک قلاده کاراکال از لحاظ مطالبه ضرر و زیان در قانون  ۱۰۰ میلیون ریال تعیین شده است.

یکی دیگر از گربه‌سانان شاخص کشور وشق یا لینکس است که معمولا با کاراکال یا همان سیاه‌گوش اشتباه گرفته می‌شود. طول بدن این گربه‌سان ۸۰ تا ۱۳۰ سانتیمتر و طول دم آن ۵ تا ۱۹ سانتیمتر و دارای اندام حرکتی بلندی بوده و کف و دست پایش نیز بزرگ است که مانند کفش برفی آن را قادر می‌سازد که در برف عمیق به سهولت حرکت کند.

وشق‌ها عمدتا دارای الگوی خالدار در سطح بدن خود است و دم کوتاه و نوک سیاهی دارنددهمچنین در انتهای گوش آن‌ها نیز دسته موی سیاه رنگ مشخصی دیده می‌شود و در مناطق کوهستانی و جنگلی عمدتا نیمه شمالی کشور با تراکم نه چندان بالا زیست می کند.

اوج فعالیت این جانور عمدتا اوایل صبح و نزدیک غروب است و میانه روز و شب را معمولا به استراحت می پردازد. وشق‌ها را عموما دشمن راسته خرگوش‌ها می دانند درحالی که غذای عمده این جانور را سم‌داران کوچک بخصوص شوکا تشکیل می دهد و پستانداران کوچک جثه تنها زمانی شکار می شوند که دسترسی به سم داران چندان ساده نباشد.

وشق براساس قوانین سازمان حفاظت محیط زیست در زمره گونه‌های درخطر انقراض قرار دارد و از بین رفتن جمعیت سم‌داران و نابودی زیستگاه مهم‌ترین عواملی است که آن‌ها را در مخاطره قرار داده است همچنین در طبقه گونه در نزدیکی تهدید فهرست قرمز گونه‌های در معرض خطر «IUCN» ( اتحادیه بین‌المللی حفاظت از حیات وحش) قرار دارد.

پلنگ دارای گسترده ترین پراکنش در میان گربه‌سانان بزرگ دنیا است و به دلیل قابلیت سازگاری بالا در انواع زیستگاه‌های کوهستانی، استپی، جنگلی و بیابانی تمام استان‌های کشور با تراکم نه‌چندان بالا زیست می کند. پلنگ براساس قوانین سازمان حفاظت محیط زیست در زمره گونه های درخطر انقراض قرار دارد و شکار غیرمجاز پلنگ و قرار دادن لاشه های مسموم مهمترین عوامل ازبین رفتن این گربه‌سان در ایران به شمار می رود. زیرگونه پلنگ ایرانی در طبقه در معرض خطر انقراض فهرست قرمز IUCN قرار دارد. حفاظت از آن به‌خصوص در خارج مناطق حفاظت شده که جمعیت طعمه‌های طبیعی آن به شدت کاهش یافته نیازمند برنامه ریزی جدی است.

پلنگ دارای جثه‌ بزرگ، بدنی عضلانی و قابل انعطاف، سری پهن، دست و پایی کوتاه با پنجه‌های قوی است. سطح بدن پوشیده از موهای نرم و کوتاهی به رنگ کرم نخودی است که در قسمت‌های زیرین بدن کم رنگ‌تر می‌شود، بدن پوشیده از خال‌های گرد و توخالی شبیه به گل است.

این‌گربه‌سان به‌صورت تکی در قلمرو خود زیست و از قلمرو خود شدیدا دفاع می‌کند و با علائمی مانند پشته کردن خاک، پنجه کشیدن روی درختان و سرگین و ادرار مرز قلمرو خود را مشخص می کنند. مهمترین طعمه پلنگ کل و بز و قوچ و میش است و در کنار آن از گراز، انواع گوزن‌ها، آهو، پستانداران کوچک، پرندگان و حتی حشرات نیز تغذیه می‌کنند و در مواقع کمبود طعمه طبیعی ممکن است ناچار به حمله به دام‌های اهلی و سگ گله نیز شوند.

 انتهای پیام