خلاصۀ ماجرا این است که درحالی‌که هرگونه ساخت‌وساز در حریم میدان نقش‌جهان اصفهان تنها تا ارتفاع پنج و نیم متری مجاز است، مالک یک مجتمع تجاری  توانسته حکم ساخت‌وساز به ارتفاع ۹ متر را از دیوان عدالت اداری دریافت کند. او در حکمی دیگر نیز مجوز احداث سه‌طبقه پارکینگ در زیرزمین پلاک مورد اشاره را دریافت کرده و این در حالی است که بر اساس قوانین میراث فرهنگی، حفر زمین در حریم دولت‌خانه صفوی اصفهان شرط و شروطی دارد.

۱۶ مردادماه و هم‌زمان با انتشار واکنش مهدی حجت، رئیس ایکوموس ایران در ایسنا که طی آن نسبت به خروج احتمالی میدان نقش‌جهان از فهرست یونسکو هشدار داده‌شده بود، تعدادی از دوستداران میراث فرهنگی اصفهان که از چندین روز پیش پیگیر این ماجرا بودند نیز با عباس مقتدایی نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی دیدار و سپس، به همراه دادستان اصفهان از این مجتمع تجاری بازدید کردند.

نتیجۀ این بازدید، دستور شفاهی دادستان اصفهان برای توقف ساخت‌وساز در این مجتمع، به‌منظور انجام پیگیری‌های بیشتر شد؛ خواسته‌ای که به گواهی تصاویر، از سوی مالک نادیده گرفته‌شده و همین امر موجبات نوشتن نامه‌ای از سوی انجمن صنفی مهندسان معمار استان اصفهان خطاب به معاون دادستان عمومی و انقلاب اصفهان مبنی بر گزارش تخلف از دستور دادستان را فراهم کرده است.

مریم قاسمی سیچانی، نویسنده، پژوهشگر و استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان که به همراه گروهی دیگر از دوستداران میراث فرهنگی پیگیر این ماجراست به ایسنا گفت: اصفهان یک شهر موزه است و یکی از شاخص‌ترین آثاری که آن را زنده نگه‌داشته؛ میدان نقش‌جهان. این میدان، تبلور معماری ایرانی اسلامی و چشم‌وچراغ اصفهان است. رهبر معظم انقلاب بارها بر توجه به هویت ایرانی اسلامی تأکید کرده‌اند و چنان‌که کوه البرز و قلۀ دماوند نمادهایی از کشور ما هستند، نقش‌جهان نیز نماد مهم اصفهان و معماری اسلامی در تاریخ معماری جهان است؛ میدانی که در توسعۀ گردشگری این شهر اهمیت ویژه دارد و خیلی خیلی باید مراقب آن بود.

وی ادامه داد: برای بناها و محوطه‌های ارزشمند تاریخی هم در منشورهای جهانی و هم در قوانین ایران، حریم‌هایی در نظر گرفته‌شده  که این حریم در شاخه‌های مختلف بصری، ارتفاعی و ... باید رعایت شود.

قاسمی سیچانی خاطرنشان کرد: هر جای دنیا که ساختمانی در حریم اثر تاریخی قرار داشته باشد حتی گودبرداری در آن محدوده با مطالعات بسیار زیاد و در آرامش و با دقت انجام می‌شود اما اکنون در حریم میدان جهانی نقش‌جهان، یک مجتمع تجاری سه‌طبقه در زیرزمین گودبرداری کرده و قصد دارد روی آن هم ساختمانی با ۹ متر ارتفاع بسازد.

این پژوهشگر خانه‌های تاریخی گفت: طبق آنچه در تاریخ آمده، سابقاً در محل این مجتمع، باغی به نام مهتر با یک حیاط مرکزی و اتاق‌هایی دورتادور آن _با کاربری نامشخص_ قرار داشته که بعد از مدتی متروکه، سپس تخریب و در دوره پهلوی دوم خانه‌ای دوطبقه در آن ساخته می‌شود که به ضرس قاطع می‌گویم ارتفاع آن نهایتاً هشت متر بوده است.

قاسمی سیچانی افزود: اکنون‌که یک مجتمع تجاری در محل این خانۀ دورۀ پهلوی دوم در حال ساخت است، مالک آن با استناد به این گزاره که ارتفاع ساختمان قبلی ۱۱ متر بوده، توانسته از دیوان عدالت اداری برای ساخت‌وساز تا ارتفاع ۹ متر مجوز بگیرد و این در حالی است که طبق قوانین مصوب، ساختمان‌هایی که در حریم اثر تاریخی ساخته می‌شوند نباید بیش از پنج و نیم متر ارتفاع داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه مالک این مجتمع برای ساخت سه‌طبقه زیرزمین، این محدوده را بدون هیچ نظارت و انجام کار باستان‌شناسی گودبرداری کرده و ادعا می‌کند که سابقاً اینجا زیرزمین وجود داشته، خاطرنشان کرد: بر اساس ویژگی‌های معماری سنتی و به خاطر بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی ما در اصفهان برخلاف یزد و کاشان، حداقلِ زیرزمین را داشته‌ایم و طبق نامه‌ای که نزدِ یک کارشناس رسمی دادگستری موجود است، زیرزمین قبلی این ملک نهایتاً چیزی در حدود ۴۸ مترمربع بوده.

این مدرس دانشگاه یادآور شد: این ملک در مجاورت تالار تیموری که مربوط به دورۀ تیموریان است و همچنین میدان نقش‌جهان که مربوط به دوران صفویه است قرار دارد و دهۀ سی که یک‌خانۀ دوطبقه در آن ساخته‌شده نیز ضوابط و حریم‌های میراثی جدی گرفته نشده، بنابراین چرا وقتی آن زمان این اشتباه انجام‌شده ما باید امروز آن را مبنا قرار بدهیم و اشتباه دیگری را رقم بزنیم؟

قاسمی سیچانی تأکید کرد که در صورت جلوگیری نکردن از این اقدام، مالکان مجاور نیز شروع به چانه‌زنی برای بالا بردن ارتفاع ساختمان‌های خود می‌کنند و وضع اسفناکی پدید خواهد آمد.

وی، اعطای مجوز تجاری به ساختمان‌های بیرون از بازار اصفهان را نیز که موجب متروکه شدن سراهای مختلف این شاهرگ حیاتی شهر شده نقد کرد و در ادامه گفت: به‌عنوان یک شهروند علاقه‌مند دلم نمی‌خواهد میدان نقش‌جهان بابت این بی‌تدبیری‌ها از فهرست یونسکو خارج و حریم آن نقض شود و ازآنجاکه معتقدم امروز باید جلوی ظل السلطان‌ها را گرفت، به همراه دیگر دوستداران میراث پیگیر حل این مشکل شدم تا مبادا جهان نمایی دیگر در اصفهان ساخته شود.

این پژوهشگر خانه‌های تاریخی با شرح آنچه در روز شانزدهم مرداد رخ داد و منجر به صدور دستور توقف ساخت‌وساز شد، اظهار کرد: بعد از دیداری که ۱۶ مردادماه عباس مقتدایی، نمایندۀ اصفهان در مجلس شورای اسلامی داشتیم، ایشان با آقای محسنی، معاون پیشگیری از وقوع جرم دادسرای عمومی و انقلاب اصفهان تماس گرفتند و مطلع شدیم که همان لحظه دادستان اصفهان در میدان نقش‌جهان حضور دارند. بنابراین به‌سرعت خودمان را به میدان رسانده و از دادستان درخواست کردیم که از این مجتمع تجاری نیز بازدید داشته باشند. درنهایت نیز دادستان اصفهان به مالک که تأکید می‌کرد ساختمان قبلی او ۱۱ متر ارتفاع داشته، گفت بهتر است کار را متوقف کنید تا احیاناً مجبور به پرداخت خسارت نشوید.

وی تصریح کرد: میدان نقش‌جهان چشم‌وچراغ ایران است و طی این چند سال اخیر اتفاقات ناگواری در آن رخ‌داده که اگر به آن بی‌توجه باشیم داستان تلخ زاینده‌رود برایمان تکرار می‌شود.

قاسمی سیچانی یادآور شد: تا زمانی که زاینده‌رود زنده بود ما برکت حضور آب را درک نمی‌کردیم و اکنون می‌فهمیم که چه نعمت بزرگی را ازدست‌داده‌ایم. امروز هم که هر گوشۀ این شهر یک اثر تاریخی از دست می‌رود، اگر بی‌توجهی کنیم چند سال بعد باید حسرت داشته‌هایمان را بخوریم و دیگر راه برگشتی هم نیست پس چه‌بهتر که تا دیر نشده کاری انجام بدهیم.

سعیده دهقانی ناژوانی، دانش‌آموختۀ دکتری معماری نیز که به جد پیگیر ماجرای نقض حریم نقش‌جهان است در خصوص این مجتمع به ایسنا گفت: آنچه با بررسی پرونده می‌توان دریافت این است که مالک مجتمع تجاری مذکور مدارک ناصحیحی به دیوان محترم عدالت اداری ارائه کرده و با این ادعاهای کذب و مدارک نادرست باعث منحرف شدن رأی به نفع ملک خود شده است.

وی تصریح کرد:  از سوی دیگر، اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان در نامه‌ای که برای صدور پروانه خطاب به شهرداری اصفهان نوشته، مالک را ملزم به رعایت حریم عمارت تاریخی راه نجات کرده و گفته صدور پروانه در صورتی مجاز است که مالک برای حفاری حداقل سه متر از دیوار اشتراکی خود با این عمارت فاصله بگیرد اما اکنون می بینیم که با تعرض مالک مجتمع به دیوار اشتراکی، عملا آسیب‌های جبران‌ناپذیری به این خانه ارزشمند تاریخی وارد شده است.

این مدرس دانشگاه و فعال حوزۀ میراث فرهنگی توضیح داد: در واقع اینطور که پیداست یک مجتمع تجاری به تنهایی توانسته حریم کاربردی و حریم منظر نقش جهان و همچنین، حریم حفاظتی عمارت راه نجات را نقض کند.

آن‌طور که از تصاویر ثبت‌شده در تاریخ ۱۹ مردادماه پیداست و طبق آنچه شاهدان عینی صبح ۲۱ مرداد ماه به ایسنا اطلاع داده‌اند، پروژۀ ساخت این مجتمع تجاری متوقف نشده و کارگران در آن همچنان مشغول کارند. در چنین شرایطی که خطر خروج از فهرست یونسکو نقش‌جهان را تهدید می‌کند، پیگیری این ماجرا توسط تمام دوستداران میراث فرهنگی اصفهان تا رسیدن به یک نتیجۀ روشن و درست، واجب و ضروری است.

انتهای پیام