سیدباقر حسینی در گفت وگو با ایسنا، اظهار کرد: در زمان امام صادق (ع) برای نشر علوم وحیانی و حتی علوم طبیعی برآمده از وحی فرصتی مناسبی به وجود آمد چرا که بنی امیه و بنی عباس، دشمنان دیرینه اهل بیت (ع) سرگرم جنگ با یکدیگر بودند و چند سال از امام صادق (ع) غافل شدند.

وی تصریح کرد: امام صادق (ع) نیز فرصت استثنایی را غنیمت شمرد و با پراکندن علوم اهل بیت(ع) و پرورش شاگردانی در رشته های گوناگون، فصلی بسیار درخشان، حیات بخش و پایدار در تاریخ علوم روزگار اسلامی و تاریخ بشریت رقم زد و برگ های زرّینی بر صحیفه دانش بشری اضافه کرد.

عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه مازندران با اشاره به باور شهید مطهری درباره چهره علمی امام صادق (ع) خاطرنشان کرد: اگرچه برای امام صادق (ع) زمینه زعامت فراهم نشد اما حضرت از زمینه های دیگر استفاده کرد به طوری که می توان گفت حرکت های علمی دنیای اسلام اعم از شیعه و سنی مربوط به امام صادق (ع) است.

حسینی با بیان اینکه علمای شیعه به عظمت مقام علمی امام صادق (ع) باور دارند، گفت: محمد شهرستانی صاحب کتاب الملل و النحل، از علمای بزرگ اهل سنت، با آنکه مخالف شیعه است، وقتی به عظمت علمی امام صادق (ع) می رسد درباره ایشان می گوید"امام صادق (ع) دارای علمی جوشان و حکمت فراوان و زهد خالص بود که مدتی در مدینه ساکن بود و شیعه و دوستان خود را به افاده اسرار علوم، مشرف می کرد و سپس به عراق آمد و مدتی آن دیار را مخزن کمالات خود ساخت". 

وی ادامه داد: ابوزهره نیز در مورد عظمت مقام علمی امام صادق (ع) بر این باور است: «دانش آن حضرت، منحصر به حدیث و فقه اسلامی نبود، بلکه در علم کلام نیز تدریس می فرمود. بالاتر از همه این علوم، آن حضرت در زمینه اخلاق و علل و انگیزه های فساد آن، آگاهی های بسیار ارزنده ای داشت». 

عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه مازندران مشکل اصلی‌ جامعه شیعه در دوره ظهور حکومت عباسی را مجذوب شدن شیعیان در تحرکات عباسیان دانست و افزود: اشخاص جوان، شخصیت‌های‌ انقلابی‌، حساس‌ و دلاور که زود جذب حرکت‌های مسلحانه به ویژه حرکت هایی که بوی قدرت‌ و شعار پیروزی حق بر باطل را داشت می‌شدند و این خطری بود که حتی خود خاندان امام صادق(ع) نـیز از آن ایـمن نبودند.

حسینی در خصوص شیوه امام صادق (ع) در دور کردن شیعیان از گرداب های سیاسی گفت: امام صادق (ع) با توجه به اینکه برخی از بنی‌الحسن با عباسیان جلسات سرّی‌ داشتند در چنین شرایطی که دشمن از وضعیت جامعه شیعه با خبربود ضرورت‌ به‌کارگیری ترفندهای سیاسی جدید مـتفاوت ازروش‌های قبلی را به‌خوبی احساس‌ می‌کرد و مصلحت نمی‌دید که عباسیان را به ‌صراحت رد نموده و از آنها اعلان برائت کند؛ چون‌ اولاً‌ شعار آنها (الرضا من آل‌محمد) برای مردم فریبنده بود و ثـانیاً در آیـنده‌ که‌ عباسیان غالب می‌شدند، امام و شیعیانش در معرض‌ خطرات‌ و آسیب‌های‌ جدی قرار می‌گرفتند بنابراین امام برای مقابله‌ با این تهدید از ایما و اشاره استفاده می کرد.

وی با اشاره به اینکه در این‌ دوره‌ قیام‌ قائم‌ آل‌محمد(ص) زیاد مطرح می‌شد، خاطرنشان کرد: بـرخی‌ سـعی داشـتند قسمت جعلی روایت پیامبر(ص) درخصوص مهدی آل‌محمد(ص) کـه فـرموده‌ بود «اسمه اسمی و اسم ابیه اسم ابی» را عَلم نموده و آن را بر ادعای امامت و مـهدویت خـود مـنطبق سازند. 

عضوهیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه مازندران در ادامه بیان کرد: پوشیدن لباس سیاه توسط عباسیان بـه بـهانه عـزاداری که می‌توانست برخی از جماعت شیعه را دچار اشتباه کند، از چشمان تیز امام بـه‌ دور نماند و آن حضرت با تعبیرات‌ متعدد کنایه‌ای، شیعیان را به این مهم توجه داده است که مثلاً می‌فرماید: «لباس سیاه لبـاس اهـل دوزخ است»یا «لباس سیاه لباس فرعون است» یا «لباس دشمنان مرا نـپوشید» مـفهوم‌ و دلالت‌ التزامی این روایات می‌تواند این باشد کـه بـه بنی‌عباس ملحق نشوید.

حسینی اظهارکرد: امام صادق (ع) همه تهدیدات موجود را به فرصت تبدیل کـرده و بـا جلوگیری از هدررفتن نیروها، جماعت‌ شیعه‌ را به سمت مهندسی فرهنگی جامعه اسلامی و ایـجاد تـحول و انقلاب فکری در آن هدایت کرد.

وی یکی دیگر از راهبرد امام صادق (ع)را طراحی اخـتلاف ظـاهری میان جماعت شـیعه برشمرد و افزود: حکومت‌ها به‌طور طبیعی اتـحاد گـروه‌های مخالف دولت را خطرآفرین می دانستند و درصورت مشاهده اختلاف میان آنها، احساس امنیت کرده و از شدت پیگردشان کاسته می‌شد که امام صادق(ع) بـه ایـن مـهم توجه داشته و در راستای‌ جلوگیری‌ از فشارهای دولت عباسی، طـرحی را اجـرا مـی‌کند کـه در نـتیجه آن تـصویری از تفرقه و اختلاف ظاهری در میان صفوف شیعه شکل می‌گیرد که شیعیان در ظاهر انسجام اجتماعی‌ ندارند. 

عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه مازندران  ادامه داد: امام به‌عنوان راهبر این طرح، صحنه را آن‌قدر به‌هم می‌ریزد که در نگاه ساده‌ باور درسـت شدن آن سخت به‌نظر می‌آید درحالی‌که هر آن و لحظه‌ای که بخواهد می‌تواند اختلاف را از میان‌ بردارد چراکه همه اصحاب تحت‌ امر ایشان‌ هستند و به یک اشاره امام در ریسمان اتحاد ایشان صف می‌کشند.

حسینی یادآورشد: طـرح نـمایش اختلاف در واقع یکی از مصادیق و ابعاد پیچیده‌ سیاست‌ مهم‌ تقیه است که در حرکت ائمه معصومین(ع) جزو اصول‌ واجب به‌شمار می‌آید.

وی تصریح کرد: برائت‌ از اصحاب، القای احکام متفاوت و مهندسی رفتار اجتماعی شـیعیان از دیگر روش های امام صادق(ع) بود که درمیان شیعیان اجرا می کرد.

عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه مازندران خاطرنشان کرد: بـه‌نظر مـی‌رسد سیاست نظام جمهوری اسلامی به‌ویژه مقام معظم رهبری‌ در تعامل‌ با اهل‌سنت معاصر، الهام‌گرفته از روش و منش امام صادق (ع) است. 

حسینی یادآورشد: از آنجا که عمده فعالیت امام صادق (ع) علمی و در عرصه فرهنگ و دانش و تربیت شاگردان در علوم مختلف بوده به همین خاطر فقه شیعه به فقه امام جعفر صادق و مذهب شیعه به مذهب جعفری شهرت یافته است.

وی با اشاره به اینکه شاید این شبهه در ذهن خطور کند که امام صادق (ع) با سیاست میانه خوبی نداشتند و از دخالت در امور حکومتی دوری می کردند، افزود: اما با وجود زمینه های آن و درخواست سیاست مداران بزرگ از ایشان نه خود اقدام به تشکیل حکومت کردند و نه از قیامهای در حال شکل گیری در آن برهه حساس از تاریخ حمایت علنی کردند.

عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه مازندران گفت: برخلاف تصور عمومی حرکت امام صادق (ع)  تنها در زمینه های علمی (با تمام وسعت و گستردگی آن) خلاصه نمی شد، بلکه امام فعالیت سیاسی نیز داشت، اما این بُعد حرکت امام بر بسیاری از گویندگان و نویسندگان پوشیده مانده است.

حسینی ادامه داد: رفتار حضرت از طرفی منفعلانه بدین معنی که ایشان در برابر حاکمان جور زمان خویش کوتاه آمده و متعرض آنها نمی شدند و از طرفی دیگر در برخی گزارشات امام (ع) برخورد جدی تند و جسورانه و کاملا تهاجمی با خلفای جور همچون منصور داشتند.

وی یکی از بزرگترین دلایل فعالیت سیاسی امام صادق (ع) را تهدیدهای مکرر دستگاه حکومتی دانست و گفت : شهادت امام جعفر بن محمد (ع)  پس از گذشت 12 سال از حکومت سیاه منصور عباسی رخ داد و طی این مدت با اینکه امام دور از عراق مرکز حکومت در مدینه زندگی می کرد اما از دست او امان و راحتی نداشت.

عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه مازندران با بیان اینکه امام نمایندگانی به مناطق مختلف می فرستاد، خاطرنشان کرد: از جمله شخصی اهل کوفه به نمایندگی از طرف امام به خراسان رفت و مردم را به ولایت او دعوت کرد که جمعی پاسخ مثبت و اطاعت کردند و گروهی سرباز زدند و منکر شدند و دسته ای به عنوان احتیاط و پرهیز از فتنه دست نگه داشتند و این در حالی بود که امام در مدینه اقامت داشته و در واقع وسعت حوزه فعالیت سیاسی امام را نشان می دهد.

حسینی با بیان اینکه رفتار حضرت از طرفی منفعلانه است، خاطرنشان کرد: ایشان در برابر حاکمان جور زمان خویش کوتاه آمده و متعرض آنها نمی شدند تأییدشان نمی کردند با آنها مخالفت هم نمی نمودند و لااقل سکوت اختیار می کردند. در برخی گزارشات تاریخی نمونه هایی از این نوع برخورد منفعلانه از حضرت به چشم می خورد مانند جایی که منصور عباسی امام را بازخواست کرده و متهم به اقدام برعلیه حکومتش می کند که امام این مطلب را رد می کنند.

وی در ادامه افزود: از طرفی در برخی گزارشات امام (ع) برخورد جدی تند و جسورانه و کاملا تهاجمی با خلفای جور همچون منصور داشتند . امام شیعیان را از ارجاع مرافعه به قضات دستگاه بنی عباس نهی می کرد و احکام صادر شده از محکمه آنها را شرعا لازم الإجرا نمی شمرد.

عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه مازندران بیان کرد: نباید چنین تصورکرد که فعالیت سیاسی امام منحصر در مبارزه مستقیم و قیام مسلحانه بوده باشد تا گفته شود چون امام قیام نکرد و به مبارزه مستقیم با امویان و عباسیان برنخواست پس حضرت کار سیاسی را کنار گذاشته بودند و تنها به کار علمی فرهنگی صرف مشغول بودند هر چند همین فعالیت های علمی فکری امام بزرگترین مبارزه ریشه ای با مخالفان ولایت اهل بیت و شیعیان بود. «در عین حال(که) امام صادق متعرض امر حکومت و خلافت نشد اما همه می دانند که امام صادق (ع) با خلفا کنار هم نیامد مبارزه مخفی می کرد نوعی جنگ سرد در میان بود.

انتهای پیام