در طول یک دهه گذشته شیوه‌های آموزشی دستخوش تغییر قرار گرفته و برخی از دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌های آزاد به آموزش آنلاین روی آوردند، آموزشی که مورد استقبال قرار نگرفت درحالی‌که پیش‌بینی می‌شد این سیستم آموزشی گزینه محبوبی برای طیف گسترده‌ای از دانشجویان و دانش‌آموزانی که قصد انجام کار حین درس و گذراندن دوره‌های آموزشی را دارند، باشد اما آموزش آنلاین در کشور ما جدی گرفته نشد.
با شیوع کرونا و تأکید بر عدم تجمع، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی ناگزیر شدند که به آموزش آنلاین روی بیاورند، آموزشی که در شرایط کنونی جامعه با مشکلات زیرساختی و فرهنگی مختلفی روبه‌رو است، با توجه به اهمیت آموزش آنلاین، خبرگزاری ایسنا در قزوین میزگردی با حضور سمانه مولاوردیخانی، معاون آموزشی جهاد دانشگاهی قزوین و حسین یزدی‌پور رئیس اداره فناوری اطلاعات دانشگاه پیام نور قزوین برگزار و معایب و مزایای آموزش آنلاین موردبررسی قرار گرفت.
پیام نور پیشتاز آموزش آنلاین در کشور
رئیس اداره فناوری اطلاعات دانشگاه پیام نور قزوین در این جلسه بابیان اینکه دانشگاه پیام نور بر مبنای آموزش الکترونیک تأسیس‌شده است، تصریح کرد: با توجه به اینکه دانشگاه پیام نور برای کارمندان و افرادی که امکان حضور در کلاس را نداشتند تأسیس‌شده، آموزش الکترونیک در این دانشگاه دارای سابقه است.
وی افزود: پیش‌ازاین دانشجویان وارد سامانه آموزش الکترونیک دانشگاه پیام نور می‌شدند و بعد از انتخاب واحد می‌توانستند از طریق فضای مجازی به آموزش‌ها دسترسی پیدا کنند؛ اساتید دروس را به‌صورت مختلف با استفاده از تخته وایت برد، قلم نوری، ارسال پاورپوینت یا پی‌دی‌اف در این سامانه بارگذاری و دانشجویان استفاده می‌کردند اما در دهه اخیر نگاه دانشجویان تغییر کرده و از آموزش آنلاین استقبال نمی‌کنند.
رئیس اداره فناوری اطلاعات دانشگاه پیام نور قزوین اظهار کرد: در سامانه آموزش الکترونیکی دانشگاه پیام نور لیست درس‌ها مشخص و فایل‌های ارسالی به‌راحتی قابل دریافت است، تالار گفت‌وگو وجود دارد، آزمون‌ها به‌صورت الکترونیک برگزار می‌شود و دانشجو بعد از آزمون به‌راحتی به نمره‌هایش دسترسی دارد.
وی بیان کرد: در آموزش الکترونیک دانشگاه پیام نور قطب‌بندی وجود دارد، برای مثال شیراز قطب ریاضی است و به‌منظور رعایت سقف برگزاری کلاس دانشجویان استان‌های مختلف که درس ریاضی دارند در کلاس آنلاین دانشگاه پیام نور شیراز حضور پیدا می‌کنند.
یزدی یادآور شد: امروزه اغلب دانشجویان تمایل به حضور در کلاس دارند و می‌خواهند ارتباط تعاملی بین استاد و دانشجو برقرار شود، استقبال دانشجویان از کلاس‌های حضوری و توجه به بسترهای موجود باعث شد که تنها بخشی از دانشجویان مثلاً دانشجویان مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد یا رشته‌های خاصی از آموزش آنلاین استفاده کنند.
زیرساخت‌های موردنیاز آموزش آنلاین
وی اظهار کرد: با شیوع کرونا برگزاری آموزش آنلاین و حضور دانشجویان همهٔ رشته‌ها و مقاطع در کلاس آنلاین الزامی شد بنابراین ما با مشکل محدودیت سرور روبه‌رو شدیم، برخی از استان‌ها برای خودشان سرور جدید راه‌اندازی کردند و برخی نیز سرور اجاره کردند؛ علاوه بر این در آموزش آنلاین پهنای باند دارای اهمیت است اگر دانشجویی بخواهد از فضای مجازی باکیفیت استفاده کند و به پاورپوینت و فایل‌های آموزشی دسترسی داشته باشد حداقل سرعت موردنیاز ۵۱۲ کیلوبایت است.
رئیس اداره فناوری اطلاعات دانشگاه پیام نور قزوین اظهار می‌کند: هارد و سرور نیز در آموزش آنلاین دارای اهمیت است، حداقل ۴۰ مگ پهنای باند نیاز است که ۵۰۰ دانشجو بتوانند فایل‌های آموزشی، صدا و تصویر را باکیفیت خوب دریافت کنند.
وی افزود: دانشجویان دوست دارند که حضور در کلاس را تجربه کنند بنابراین از آموزش آنلاین استقبال نمی‌کنند، برای مثال در کلاس آنلاینی که برای هزار نفر برگزار شد تنها ۳۰۰ دانشجو در کلاس حضور داشتند اگرچه در پیام نور حضور الزامی نیست.
یزدی یادآور شد: گام اول برای پیشرفت در آموزش آنلاین ایجاد زیرساخت‌ها مطابق نیازهای هر استان است، در هر استانی هزینه‌ها فرق می‌کند و بهتر است که وزارت علوم هزینه آن را برای ارگان‌های دانشجویی و دانشجویان کم یا صفر کند چراکه هزینه‌های سرور خیلی بالاست.
کرونا سکوی پرتاب آموزش‌های آنلاین
سمانه مولاوردیخانی، معاون آموزشی جهاد دانشگاهی قزوین نیز در این خصوص می‌گوید: کرونا ما را به چند سال آینده پرتاب کرد، آموزش آنلاین جزئی از اهداف و برنامهٔ پنج ساله ما در جهاد دانشگاهی قزوین بود و زیرساخت‌هایی برای آن مهیا شده بود، شیوع کرونا سبب شد که ما به آینده پرتاب شویم و در این فرصت کم زیر ساخت‌ها را فراهم کردیم.
وی افزود: ما مجوز آموزش آنلاین در شبکه‌های اجتماعی را نداشتیم بنابراین چندین نرم‌افزار آموزشی را بررسی و در نهایت یک نرم‌افزار آموزشی که دسترسی راحت به فضای آنلاین داشت و کاملاً فارسی بود را انتخاب کردیم.
آموزش آنلاین ما را به تغییر واداشت
معاون آموزش جهاد دانشگاهی قزوین اظهار کرد: عدم استقبال از آموزش آنلاین به فرهنگ ما برمی‌گردد، مهم‌ترین مشکل ما تغییرناپذیری است درواقع ما در قبال تغییر مقاومت می‌کنیم، برای تغییر باید به خودمان سختی دهیم و خودمان را متحمل زحمت کنیم.
وی عنوان کرد: مشکلاتی از قبیل نبود زیرساخت مناسب، پایین بودن سرعت اینترنت، کافی نبودن سرورها در آموزش آنلاین مطرح است اما باید توجه داشت که زیرساخت‌های کلان نیاز به هزینه دارد و در آخرین مرحله قرار دارد.
مولاوردیخانی عنوان کرد: مسئله اصلی این است که استاد و دانشجو از آموزش آنلاین استقبال نمی‌کنند و منتظر هستند که شرایط محیطی تغییر کند و کرونا تمام شود، درواقع پدیده امید منفی ایجاد می‌شود و ما منتظر هستیم که دیگران تغییر کنند.
وی خاطرنشان کرد: دنیای آموزش حضوری با دنیای آموزش مجازی بینهایت متفاوت است، پیش‌ازاین کلاس‌های ما کاملاً حضوری بود و تعامل بین دانشجو و استاد اتفاق می‌افتاد به‌نوعی کلاس‌ها دانشجو محور بود، اما کلاس‌های مجازی استاد محور است و بار اصلی بر دوش استاد است.
معاون آموزش جهاد دانشگاهی قزوین تصریح کرد: برخی از اساتید قبلاً حتی پاورپوینت نداشتند، حالا باید به دنبال ابزار کمک‌آموزشی بروند و تکنیک جذب مخاطب را یاد بگیرند، سختی بیشتر شده است چراکه استاد ابتدا باید وارد کلاس شود تا زمان تکمیل کلاس در انتظار دانشجو بماند درحالی‌که درگذشته این روال برعکس بود.
وی یادآور شد: کرونا سبک آموزش ما را تغییر داد که به‌تبع آن معاون، مدیر، مدرس کلاس، کارشناس و نیروهای خدماتی نیز باید تغییر کنند، اگر تغییر را بپذیریم ۵۰ درصد راه را رفتیم، درواقع ما به سمت عدالت آموزشی می‌رویم وقتی محدودیت‌های فیزیکی برداشته شود دیگر فرقی ندارد مدرس کجاست می‌توان در فضای آرام خانه از تدریس بهترین اساتید کشور بهره ببریم و این گامی مثبت است.
مولاوردیخانی بیان کرد: ما نیز باید پشتیبان قوی کارشناسی و فنی داشته باشیم، به‌منظور برگزاری هر چه‌بهتر کلاس‌ها، دوره آموزشی ویژه آموزش آنلاین ازجمله نحوه کلاس داری، برای اساتید مرکز برگزار کردیم؛ از طرفی چالش‌ها را با نگاه متفاوت باهمت مرکز افکارسنجی (ایسپا) جهاد دانشگاهی موردبررسی قراردادیم به‌طوری‌که به‌صورت تصادفی با خانواده‌های مختلف که الزاماً فراگیر ما نیستند، تماس گرفتیم و نیازسنجی کردیم.
وی تأکید کرد: درست است که ما زیرساخت کافی نداریم اما باید توجه کنیم که آموزش آنلاین مزایایی هم دارد برای مثال ما می‌توانیم در خانه بمانیم و از آسیب‌های محیط دور شویم درعین‌حال در کلاس درس استادی خوب حاضر شویم، کاهش هزینه، کاهش تردد و استفاده از ظرفیت اساتید برتر کشور نیز از دیگر مزایای این نوع آموزش است.
معاون آموزش جهاد دانشگاهی قزوین یادآور شد: مشکلاتی مانند نبود زیرساخت‌ها نگاه کلان‌تری را می‌طلبد، با توجه به بالا بودن هزینه سرورها پیشنهاد می‌شود به مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها خدمات رایگان ارائه شود تا بستر آموزشی به‌خوبی در کشور فراهم شود.
دانشجویان از آموزش آنلاین استقبال نمی‌کنند
یزدی نیز تأکید کرد: با توجه به اینکه دانشجویان دوست دارند حس دانشجو بودن را تجربه کنند استقبال از کلاس‌های آنلاین کم است، در بهترین حالت از هزار دانشجوی یک کلاس تنها ۳۰۰ نفر آنلاین شدند اگرچه در پیام نور الزام به حضور نیست اما استقبال بسیار کم است.
وی خاطرنشان کرد: کلیه اعضای هیئت‌علمی ما دوره‌های مخصوص آموزش آنلاین را گذرانده‌اند و می‌دانند که در آموزش آنلاین باید چگونه تدریس شود، ۳۰۰ استاد داریم که تجربه آموزش آنلاین را دارند و محتوای به‌روز برای هر درس موجود است بنابراین در این حوزه مشکلی نداشتیم و محیطی را ایجاد کردیم که آموزش را باکیفیت خوب ارائه بدهند.
رئیس اداره فناوری اطلاعات دانشگاه پیام نور قزوین یادآور شد: گام اول برای پیشرفت در آموزش آنلاین ایجاد زیرساخت‌ها مطابق نیازهای هر استان است، در هر استانی هزینه‌ها فرق می‌کند و بهتر است که وزارت علوم هزینه آن را برای ارگان‌های دانشجویی و دانشجویان کم یا صفر کند چراکه در حال حاضر هزینه‌های سرور خیلی بالاست.
وی اظهار کرد: در کشور ما باید بودجه‌ای در نظر گرفته شود که سرور برای دانشگاه‌ها تهیه شود چراکه در حال حاضر دانشگاه‌ها برای تأمین سرور و هزینه اینترنت بودجه مشخصی ندارند.
دوره‌های مهارتی نیاز به آموزش ویژه دارند
مولاوردیخانی اظهار کرد: ما باید تلاش کنیم که مردم این تغییر را بپذیرند، اما باید بپذیریم که بخشی از مشکل با تغییر فرهنگ و نگاه مردم حل می‌شود و بخش دیگری خارج از قدرت تصمیم‌گیری ما است، باید فکر کنیم که ما در فضای مجازی به چیزی نیاز داریم در حال حاضر فاصله عمیق و زیادی با سایر کشورها داریم و دانشجویان از آموزش آنلاین رضایت ندارند.
وی خاطرنشان کرد: مشکل جدی ما که تمرکز بیشتری می‌طلبد دوره‌های مهارت پرور است و باید در این حوزه کارهای جدی‌تری صورت بگیرد و نیاز به نرم‌افزارهای شبیه‌ساز قوی در این حوزه‌ها داریم، بنابراین باید نقشه راه جدیدی در حوزه آموزش داشته باشیم و بدانیم که قرار است آموزش به چه سمتی حرکت کند تا مخاطب ما دچار سردرگمی نباشد.
انتهای پیام
نظرات