مسعود قاسمی دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته شهرسازی - برنامه‌ریزی شهری در پایان نامه خود به بررسی «برنامه‌ریزی فضایی راهبردی توسعه فعالیت مسکونی با تأکید بر کاهش خطرپذیری بحران خشکسالی (نمونه مطالعاتی: شهر اصفهان)» پرداخت.

از چالش‌های پیش روی شهرها در هزاره سوم، بحران تغییرات اقلیم و نحوه کنترل آن است. رشد صنایع و کارخانجات از آغاز انقلاب صنعتی و به‌تبع آن مصرف روزافزون سوخت‌های فسیلی، همچنین تخریب جنگل‌ها و مراتع و تغییر کاربری اراضی کشاورزی که همگی ناشی از فعالیت‌های بشری بوده باعث بروز بحران تغییرات اقلیمی شده است.

یکی از مهم‌ترین آثار و پیامدهای تغییرات اقلیمی، خشکسالی است. در جوامع شهری، با در نظر گرفتن ماهیت بحران خشکسالی به عنوان یک سانحه طبیعی که اثرات خود را در بلندمدت نشان می‌دهد، لزوم برنامه‌ریزی کاهش خطرپذیری به منظور به حداقل رساندن پیامدهای خشکسالی از اهمیت بالایی برخوردار است که بخشی از دستور کارهای برنامه‌ریزی و مدیریت شهری را می‌طلبد.

این پژوهش به دنبال دستیابی به دستور کارهایی برای مقابله با اثرات و پیامدهای بحران خشکسالی در شهر اصفهان از طریق فرآیند برنامه‌ریزی فضایی راهبردی است که این امر در قالب انگاشت فعالیت مسکونی بروز پیدا کرده است.

این پژوهش به لحاظ هدف یک پژوهش کاربردی و به لحاظ نوع توصیفی، تحلیلی است. بر این اساس در چارچوب فنی با ترکیب فرآیندهای برنامه ریزی کاهش خطرپذیری خشکسالی و برنامه ریزی راهبردی فضایی، فرآیند برنامه ریزی فضایی راهبردی کاهش خطرپذیری مستخرج شده است که ملاک عمل در مراحل بعدی بوده است.

در فرآیند این پژوهش در نخستین گام، با مطالعات کتابخانه‌ای و واکاوی تجارب، فهرستی از اثرات خشکسالی قابل ردیابی در محدوده‌های شهری (متشکل از ۵۰ اثر) به عنوان بخشی از برونداد در چارچوب‌های نظری و تجربی گردآوری و در ادامه با پالایش این اثرات به کمک پانل خبرگان ۲۳ اثر مؤثر بر فعالیت مسکونی شناسایی شد. در گام بعدی ارزیابی اثرات در سطح شهر اصفهان توسط پرسشنامه (با تعیین حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران ۳۸۸ پرسشنامه) انجام شده است.

روش نمونه گیری طبقه‌ای از میان جمعیت کل شهر اصفهان انجام گرفت که در آن طبقه‌ها مناطق پانزده گانه هستند. همچنین انتخاب افراد جهت تکمیل پرسشنامه در طبقه‌ها به صورت تصادفی ساده انجام گرفته است.

نتایج ارزیابی اثرات، حاکی از آن است که ۲۰ اثر دارای شدت بالاتر از میانگین است. علاوه بر این با بازبینی اسناد و برنامه‌های فرادست (برنامه‌های توسعه شهر اصفهان) اقدام به تکمیل فهرست مشکلات خشکسالی اقدام شده است. به این ترتیب بیانیه نهایی مشکلات متشکل از دو مسیر (ارزیابی اثرات و بازبینی اسناد فرادست) ایجاد شده است. در ادامه، با محاسبه آسیب‌پذیری، ارزیابی خطرپذیری به روش نیمه کمی بر اساس فرمول خطرپذیری (= آسیب‌پذیری × احتمال خطر) که در آن احتمال خطر حاصل ضرب احتمال رخداد و شدت پیامد است (که به روش دلفی: توسط پانل خبرگان) تعیین و محاسبه شده است. پس از این با ورود مشکلات مذکور به فرآیند برنامه فضایی راهبردی مشکل-سو و با بکارگیری تکنیک تحلیل عرصه‌های مرتبط، سناریوهای سازگار برنامه تولید و طراحی شده است. لازم به ذکر است حین مراحل تکنیک آیدا برای انتخاب سناریو برتر از اولویت بندی منتج از ارزیابی خطرپذیری استفاده شد.

نتایج حاکی از آن است که اثرات «خشک شدن رودخانه‌ و مادی‌ها»، «ایجاد نارضایتی و بی‌اعتمادی عمومی متقابل جامعه مدنی و تصمیم گیرندگان»، «دگرگونی امید به زندگی»، «دگرگونی کیفیت هوا» و «افزایش آسیب پذیری سلامت جسمی» دارای بالاترین خطرپذیری بر فعالیت مسکونی در شهر اصفهان هستند.

این پایان نامه با راهنمایی دکتر محمود محمدی در دانشگاه هنر اصفهان دفاع شد.

انتهای پیام