در این مقاله مروری، اثرات مفید احتمالی سلول‌های بنیادی برای درمان بیماری‌های سیستم عصبی ارائه شده است. سلول‌های بنیادی برای درمان بیماری‌های مختلف حاد و مزمن سیستم عصبی مانند سکته مغزی خونریزی دهنده و ایسکمیک، بیماری پارکینسون، بیماری هانتینگتون، اسکلروز جانبی، آمیوتروفیک، مالتیپل اسکلروز و آلزایمر پیشنهاد شده‌اند. سلول های بنیادی اغلب در مطالعات آزمایشگاهی بررسی شده‌اند و می‌توانند به عنوان استراتژی‌های در حال توسعه جدید برای درمان بیماری‌های سیستم عصبی در آینده نزدیکی در نظر گرفته شوند. محققان در پژوهشی با عنوان « توانایی سلول‌های بنیادی در درمان بیماری‌های سیستم عصبی» این موضوع را بررسی کرده‌اند.

در این پژوهش که توسط معصومه ثقه الاسلام، استادیار گروه علوم تشریحی و بیولوژی سلولی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و سید محمود حسینی، استادیار گروه فیزیولوژی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، انجام شده آمده است: «سلول های بنیادی سلول‌های تمایزنیافته‌ای هستند که توانایی تکثیر و تولید سلول‌های پیش‌ساز را در خود حفظ می‌کنند، در نتیجه می‌توانند در پاسخ به تحریکات خاص به انواع سلول‌های موجود در بدن تمایز یابند. دانسته‌های ما در مورد این سلول‌ها به سرعت در حال رشد است و به تازگی چشم اندازهای جدیدی را در استراتژی‌های ترمیمی سیستم عصبی در جریان بیماری‌های حاد مانند سکته مغزی، ایسکمیک و خونریزی دهنده، صدمه مغزی و همچنین بیماری‌های تخریب کننده عصبی مزمن نظیر پارکینسون، کرۀ هانتینگتون ، اسکلروز جانبی، آمیوتروفیک، اسکلروز منتشر و بیماری آلزایمر پیش روی گذاشته است».

در این پژوهش عنوان شده است :« سلول درمانی یک استراتژی جالب و مؤثر در درمان بیماری‌های عصبی است و تاکنون طی تحقیقات گوناگون، سلول‌های بنیادی جنینی، سلول‌های بنیادی عصبی و سلول‌های بنیادی  مزانشیمی و سایر سلول‌ها  در درمان بیماری‌های عصبی به کار رفته‌اند. سلول‌های بنیادی متنوعی در سرتاسر دوره تکامل پستانداران تولید می‌شوند و چندین منبع برای این سلول‌ها وجود دارد که ممکن است در درمان بیماری‌های عصبی ذکر شده مفید باشند».

براساس این پژوهش: «سلول‌های بنیادی جنینی مشتق شده از توده سلولی درونی جنین، قبل از جایگزینی داخل رحم می‌توانند استخراج شده و کشت داده شوند. در نواحی خاصی از مغز پستانداران بالغ نظیر ناحیه تحت بطنی واقع در بطن‌های جانبی، لایه تحت گرانولار  شکنج دندانه‌دار هیپوکامپ، قشر مغز، مخچه و نخاع سلول‌های بنیادی عصبی وجود دارند که توانایی خودنوسازی داشته و همچنین می‌توانند در شرایط مناسب محیط کشت و در پاسخ به فاکتورهای رشد متفاوت موجود در آن به فنوتیپ‌های خاصی از نورو ن‌ها و سلول‌های گلیال تمایز یابند. علاوه بر این، مغز استخوان، خون بندناف و بافت چربی نیز می‌توانند منابع در دسترس و آسانی جهت دستیابی به سلول‌های بنیادی باشند».

پژوهشگران درباره معیارهای ورود به این مطالعه می‌گویند: «بافت چربی پستاندار بالغ که به راحتی در دسترس است، دارای سلول‌های بنیادی بوده که مشابه سلول‌های مشتق از مغز استخوان می‌توانند به نورون‌ها، انواع سلول‌های گلیال و سلول‌های اندوتلیال فعال تمایز یابند. خون بندناف نیز شامل جمعیتی از سلول‌های بنیادی است که توانایی بالقوه تبدیل شدن به رده‎‌های سلولی خونی و عصبی را دارا بوده و منبع سلولی در دسترس و ارزان قیمتی به حساب می‌آید. سلول‌های بنیادی جنینی سلول‌هایی هستند که توانایی تکثیر و تمایز به انواع مختلف سلول‌ها و از جمله سلول‌های عصبی را دارند اما در استفاده از آن‌ها باید به این نکته توجه کرد که در شرایط کنترل نشده این سلول‌ها ممکن است تومورزا باشند و از طرف دیگر در نتیجه پاساژهای مختلف می‌توانند دچار تغییرات ژنتیکی و اپی ژنتیکی شوند».

در این پژوهش آمده است: «علاوه بر این باید توجه داشت که این سلول‌ها ممکن است به وسیله سیستم ایمنی پس‌زده شوند. سلول‌های بنیادی عصبی جزو سلول‌های بنیادی بالغی هستند که چند توان بوده و قابلیت تمایز به نورون‌ها و سلول‌های گلیال را دارند و می‌توان آن‌ها را از نخاع و مغز قدامی به دست آورد. این سلول‌ها در مقایسه با سلول‌های بنیادی جنینی دارای مزایایی هستند که از جمله می‌توان به عدم رد آن‌ها به وسیله سیستم ایمنی و عدم تغییرات ژنتیکی و اپی ژنتیکی اشاره کرد. بنابراین سلول‌های بنیادی جنینی می‌توانند به عنوان منبع مناسبی در سلول درمانی در بیماری‌های عصبی مطرح باشند».

نویسندگان این مقاله می‌گویند: «سایر سلول‌های بنیادی از جمله سلول‌های بنیادی مزانشیمی با اینکه در مقایسه با سلول‌های بنیادی جنینی و عصبی قابلیت تکثیر و تمایز کمتری دارند اما از آنجایی که اتولوگ هستند برای درمان تعدادی از بیماری‌های عصبی مورد توجه ویژه قرار گرفته‌اند. این مقاله به بررسی چگونگی کاربردی شدن سلول درمانی برای درمان بیماری‌های مرتبط با سیستم عصبی پرداخته است».

این پژوهش در دوره سوم، اولین شماره فصل‌نامه پژوهش سلول‌های بنیادی منتشر شده است.

انتهای پیام