از آذین‌بندی خیابان‌ها در آغاز دهه فجر و حال و هوای دانش آموزان با اجرای گروه‌های مختلف سرود و تئاتر دهه فجری، تهیه روزنامه دیواری و تزئین کلاس‌های درس با نوارهای رنگی و پرچم گرفته تا حضور در راهپیمایی باشکوه ۲۲ بهمن، از پخش سرودها تا تصاویر قدیمی مبارزات خیابانی و سرنگونگی رژیم طاغوت، یا حتی پخش فیلم های سینمایی آن دوران، همگی بخشی از خاطره های ماندگار حافظه همه ماست که با سرگذشتمان گره خورده است.

اما آنچه بیش از هر چیز باعث ماندگاری خاطرات دهه فجر در حافظه همه ایرانیان شده پخش ترانه‌ها و سرودهای انقلابی دهه فجر است. در لا به لای همه خاطرات نمی‌توان نقش سرودهای انقلابی یا ترانه‌های دهه فجری را انکار کرد چراکه قطعا نقش آن در زنده نگه داشتن یادواره دهه فجر پر رنگ‌تر از هر نوستالژی دیگری است.

تازه شدن خاطراتی که با پخش ترانه‌های نظیر «بهمن خونین جاویدان، بانگ آزادی، ایران ایران خون و مرگ عصیان، بوی گل سوسن و یاسمن، بهاران خجسته باد، لاله در خون خفته، بیست و دو بهمن، خمینی ای امام، برخیزید ای شهیدان راه خدا» و چندین و چند ترانه دلنشین دیگر در خاطرمان ایجاد می‌شود ناخودآگاه ما را وارد فضای انقلاب ۵۷ می‌کند.

به جرات می‌توان گفت پخش مجدد این ترانه‌ها محور و شالوده خاطرات ایرانیان از دهه فجر است اما حقیقتا چرا این آهنگ‌ها و ترانه‌ها تا این حد ماندگار شدند.

موسیقی ماندگار بیانگر وضعیت جامعه است

رئیس انجمن موسیقی شهرستان محمودآباد و دارنده مدرک دکترای هنر می‌گوید: موسیقی و هر هنری که بخواهد خود را زنده و شناور نگاه دارد باید با شرایط جامعه متصل بوده تا بتواند خود را با محیط تطبیق دهد.

ایمان خسروی در گفت‌وگو با ایسنا از اصطلاح «آنچه بر دل برآید لاجرم بر دل نشیند» سخن گفت و اظهار کرد: موسیقی و ترانه‌های دهه فجر از دل هنرمندانی برآمد که گویای شرایط جامعه آن دوران بود و بر روی آن با شور و هیجان کار شد بنابراین مورد استقبال مردم قرار گرفت.

وی ژانر (Genre) یا بن مایه موسیقی دوران انقلاب را حماسی معرفی کرد و افزود: این ترانه‌ها و موسیقی‌ها برآمده از بطن جامعه با همان شور و حماسه مردم بود که توانست ماندگار شده و برای همیشه حال و هوای آن دوران را زنده کند.

رئیس انجمن موسیقی محمودآباد با بیان اینکه موسیقی خوب همواره مانا بوده و فراموش نخواهد شد، تاکید کرد: اگر همین امروز بابت مسائل اقتصادی و مشکلات مردم، ترانه سرا و آهنگسازی کاری را منتشر کنند که واقعا درد اجتماع را فریاد زده و از بطن جامعه برآید قدر مسلم ماندگار خواهد شد چراکه ماندگاری یک آهنگ در شرایط برابر، رابطه مستقیم با حال و هوای جامعه دارد.

خسروی در پاسخ به این پرسش که شعر و ترانه پرمغز و معناگرا تا چه اندازه به ماندگاری موسیقی کمک کرده است، گفت: موسیقی ایرانی با شعر عجین شده و بدون شعر در هیچ دورانی معنا نداشته است، در واقع موسیقی ایرانی بی کلام اساسا وجود ندارد، یعنی شما نمی‌توانید یک آلبوم موسیقی ایرانی که یک ساعت بی کلام باشد را در ایران پیدا کنید.

وی ملت ایران را مردمانی شاعرپیشه و شعر را جزء لاینفک موسیقی ایرانی معرفی و خاطرنشان کرد: حتی در بسیاری از اشعار ایرانی آهنگ نهفته است و به همین علت هیچگاه یک شعر ضعیف و سخیف نمی‌تواند موسیقی ایرانی قوی و اصیلی داشته باشد، بر این اساس یکی دیگر از دلایل ماندگاری آهنگ مرهون شعر پرمعناست و در کمترین حالت، شعر وزین ۵۰ درصد نقش ماندگاری یک آهنگ را عهده‌دار است.

علل بوجود آمدن موسیقی‌های سخیف امروزی

رئیس انجمن موسیقی محمودآباد مقصر سخیف شدن موسیقی‌های کنونی را در درجه اول اساتید موسیقی سنتی و سپس اجرای برخی ممیزی‌ها دانست و گفت: از آنجا که باید هنر نسبت به زمان خود بروزرسانی شود، موسیقی سنتی ایران نیز نیاز به تکامل داشت اما این اتفاق نیفتاد و هیچ خلاقیت فردی برای موسیقی سنتی انجام نشد.

خسروی افزود: اگر هم افرادی اقدام به تغییر اندک فرم کردند با محکوم کردن آنان که از دایره موسیقی سنتی خارج شده‌اند اجازه تحرک به موسیقی اصیل داده نشد و موسیقی سنتی ایرانی وسعت پیدا نکرد بنابراین از یک زمانی نسل جوان برای خود موسیقی ایجاد کرده است.

این کارشناس هنر، مدرس و آهنگساز با اشاره به نقش خلاقیت در پویایی موسیقی تصریح کرد: هنر باید با زمان تغییر کند، در واقع هر زیرسیستمی از فرهنگ، نسبت به عصر خود باید در حال تغییر باشد در غیر این صورت محکوم به فنا است، به این معنا که محتوا باید در قالب فرم جدید برای جامعه گویا باشد.

نقش خوانندگان، موسیقیدانان و شعرای برجسته در ماندگاری آهنگ

محسن زرین کلام عضو هیئت مؤسس ارکستر فیلارمونیک تنکابن در گفت‌وگو با ایسنا درباره علل ماندگاری ترانه‌های انقلابی گفت: آهنگ‌های دهه فجری زمانی ساخته شد که برخاسته از روحیه انقلابی مردم در آن زمان بود و ضمن وصف شور و حال آنان به مردم انگیزه می‌داد.

وی دیگر دلیل موفقیت و ماندگاری ترانه‌های انقلاب را به توانایی آهنگسازان، موسیقی دانان، شعرا و خوانندگان آن ها نسبت داد و خاطرنشان کرد: همه اعضای تشکیل دهنده یک قطعه موسیقیایی اعم از شاعر و نوازنده تا آهنگساز و خواننده همگی توانمند، مجرب، دارای پیشینه عالی، مشهور، مردمی و تعلیم یافته بوده اساتید بزرگ بودند و تعداد آنان انگشت شمار بود.

عضو هیئت مؤسس ارکستر فیلارمونیک تنکابن خاطرنشان کرد: یکی دیگر از دلایل ماندگاری آهنگ ها مربوط به تیم آهنگسازی بود چراکه ترانه سرا، آهنگساز، نوازنده و خواننده با هم کار می‌کردند و هر یک وظیفه خود را بر عهده داشته و چندین نفر در ایده پردازی و چگونگی اجرا مشارکت می‌کردند که پس از بررسی تمامی جوانب یک قطعه اجرا می‌شد اما اکنون تمامی این وظایف را یک نفر انجام داده و موسیقی نیز به‌صورت رایانه‌ای مهیا شده است.

بازگویی پخش آهنگ و نزدیکی آن با موسیقی اصیل ایران دیگر علل ماندگاری

عضو کانون نوازندگان کلاسیک کشور پخش همیشگی آهنگ‌ها از رادیو و علاقه مردم به آن را دیگر دلیل به ذهن سرده شدن ترانه‌ها دانست و اظهار کرد: رادیو به عنوان یک پایگاه تبلیغاتی و پر مخاطب‌ترین رسانه آن روزها، نقش موثری در جا انداختن موسیقی و بیاد سپاری آهنگ‌های دهه فجری و حتی دفاع مقدس داشت.

وی اصالت و نزدیکی آهنگ‌ها به ریشه‌های فرهنگی اصیل ایرانی و همچنین اجرای بدون نقص توسط اساتید موسیقی آن عصر را سبب ماندگاری موسیقی های انقلابی و حتی فاخر ایرانی دانست و گفت: بیشتر آهنگ‌ها نزدیک به موسیقی فولکلور ایران زمین و برای مردم ملموس بود که این قرابت باعث ماندگاری آهنگ در اذهان می‌شد.

سطحی نگری علت اصلی زوال موسیقی امروز است

زرین کلام در پاسخ به پرسشی مبنی بر علل اضمحلال موسیقی در عصر حاضر خاطرنشان کرد: سطحی نگری علت اصلی زوال موسیقی امروز است، در غالب موارد همه اجزای تشکیل دهنده برای یک موسیقی اعم از شاعر، نوازنده، آهنگساز و خواننده را یا یک نفر تشکیل داده و یا همگی سطحی نگر شده و توانمند نیستند، البته نمی‌توان منکر برخی آهنگسازان وخوانندگان مطرح و بسیار خوب شد.

عضو هیئت مؤسس ارکستر فیلارمونیک تنکابن تصریح کرد: وقتی شما آبگوشت طبخ نمی‌کنید و به جای آن از فست فودها استفاده می‌کنید یعنی به دنبال صرف غذا در مدت زمان کوتاه هستید با اشراف به اینکه حتی آن غذای جایگزین برای سلامت شما مضر است، موسیقی جامعه ما نیز اکنون به این بیماری مبتلا شده و برای آن نه زمان، نه تهیه کننده خوب و نه سلامت روح افراد جامعه اهمیت دارد.

وی موسیقی ایران امروز را تب‌دار و بیمار توصیف کرد و یادآور شد: همانگونه که امروز یک فیلم فاخر در سالن سینما گیشه ندارد اما یک فیلم دم دستی و مضحک و هزل فروش میلیاردی دارد، موسیقی ایران نیز تبدیل به راهی برای کسب درآمد شده و موسیقی نفیس ایرانی و با اصالت جایگاهی در اذهان پیدا نمی‌کند.

انتهای پیام