امروزه یافتن موضوعی برای تهیه خبر و گزارش شاید از اصلی‌ترین امور سردبیران و دبیران سرویس‌ها باشد و در این میان به طور قطع رسانه‌ای موفق خواهد بود که بتواند موضوعات تازه و مهم و به عبارت دیگر دارای ارزش‌های خبری را به مخاطبان ارائه کند؛ موضوع یابی محصول تعقیب عمقی و خبری هر پدیده است.

بدون شک به دنبال تهیه خبر، مصاحبه و یا گزارش بودن با وجود نداشتن موضوع مورد نظر، کاری بیهوده است؛ چرا که  باید از ابتدا تمام زوایا و مسیر حرکت خبرنگار مشخص باشد.

مشاهده همراه با تعمق و تفکر به یافتن سوژه منجر می‌شود

به گزارش ایسنا، کتابخانه مرکزی اصفهان صبح تا عصر امروز (پنجشنبه- ۱۷ بهمن ماه)  به همت فرهنگسرای تخصصی رسانه شهرداری اصفهان، میزبان برپایی کارگاه آموزشی «تکنیک‌های سوژه‌یابی و سوژه‌سازی» بود. فریدون صدیقی با سابقه حدود ۴۷ ساله در تاریخ روزنامه نگاری ایران که در شکل‌گیری و حیات ده‌ها روزنامه و مجله نقش داشته است، در این کارگاه، اظهار کرد: آنچه مخاطب را برای خواندن یک مطلب ترغیب می‌کند، موضوع یا سوژه خوب است. به همین دلیل سوژه‌یابی یکی از پایه‌ای‌ترین اصول در نگارش و تولید محتوا است. 

 به گفته وی به تعداد افراد روی کره زمین سوژه وجود دارد و مشاهده همراه با تعمق و تفکر است که خبرنگار را به سمت سوژه‌های ناب هدایت می‌کند. 

برای یافتن یک سوژه باید خوب فکر کرد

این روزنامه نگار با بیان اینکه دنیای اطراف ما مملو از سوژه‌های مختلف است که بی تفاوت از آنها عبور می‌کنیم، تصریح کرد: یک خبرنگار برای یافتن یک سوژه خوب باید خوب فکر کند و همراه با تعمق و تفکر باید قوه تخیل خوبی داشته باشد و موضوع و سوژه مورد نظر را به خوبی به رشته تحریر درآورد تا یک گزارش هدفمند که به نتیجه برسد را بنویسد.

به گفته صدیقی همه چیز تکراری است و سوژه ها هم تکراری هستند، آنچه تکرار را از گزارش می‌گیرد، زاویه دید متفاوت است. اینکه از چه زاویه‌ای به یک موضوع کهنه نگاه شود، مهم است. در نهایت یک پرداخت خوب منتج به یک گزارش خبری خوب می‌شود. 

وی ادامه داد: تفکر، فکر کردن تنها نیست، بلکه فکر کردن آگاهانه است که باید همراه با تخیل باشد. یک روزنامه نگار باید بداند که بدون قوه تخیل نمی‌توان روزنامه نگار موفقی بود.

این روزنامه نگار در توصیف یک خبرنگار و روزنامه نگار موفق گفت: روزنامه نگار کسی است که کنجکاو است، دنیای اطراف را با دید پرسشگر دنبال می‌کند و همواره در جستجوی علت پدیده‌ها است. خبرنگار باید بداند که رسانه باید جلوتر از مردم عادی باشد و در جایگاه یک کارشناس و تحلیلگر گزارش نویسی کند. خبرنگار موفق دارای قوه تخیل است، بیان روایی خوب دارد و غیرقابل پیش بینی است؛ اگر فردی فاقد این ویژگی‌هاست، حرفه خبرنگاری به درد او نمی‌خورد.

 وی ادامه داد: روزنامه نگار باید نسبت به پدیده‌ها حساس باشد و واکنش سریع داشته باشد. کار روزنامه نگار این است که خوب ببیند. روزنامه نگار باید با دیگر افراد جامعه فرق داشته باشد. 

روزنامه نگاری انشاءنویسی نیست

وی با بیان اینکه روزنامه نگاری انشانویسی نیست، ادامه داد: روزنامه نویسی درام نویسی است که خاستگاه اول روزنامه است. اگر روزنامه نگار بیان روایی خوبی نداشته باشد، نمی‌تواند موفق شود. برای روایت خوب در گزارش هم نیاز به دایره واژگان گسترده است که این مهم تنها با مطالعه بسیار محقق خواهد شد. روزنامه نگار باید سینما برود، کتاب‌های مختلف در حوزه‌های متفاوت را مطالعه و به طور مداوم اطلاعات خود را به روز کند.

صدیقی با تاکید براینکه باسواد کسی است که تولید اندیشه کند، خاطرنشان کرد: وقتی سوژه را انتخاب کردیم، در وهله اول باید به موضوع نگاه کرد و زاویه دید مختلف را در نظر گرفت. خبرنگار باید برای هر اتفاق سناریو داشته باشد؛ نه یکی بلکه ۴ سناریو برای یک موضوع نیاز است.

کار روزنامه نگاری کاربردی کردن ایده‌ها است 

این استاد روزنامه نگاری با بیان اینکه قرار نیست، گزارش تنها جنبه سرگرمی داشته باشد، تنها یکی از کارکردهای گزارش را سرگرمی دانست و کار اصلی آن را اطلاع رسانی اعلام کرد.

صدیقی کار روزنامه نگار را پیگیری موضوعات معرفی کرد و گفت: این کار با تولید خبر، تکمیل، تفسیر و تحلیل خبر اگر خبر را از دست دادیم انجام می شود. 

اگر دلیل کافی برای گزارش ندارید، نباید به موضوع بپردازید

وی اظهار کرد: در پرورش سوژه و نوشتن گزارش، کلی گویی را باید کنار بگذاریم تا گزارش به نتیجه برسد. وقتی به دنبال پیدا کردن سوژه می گردیم باید بدانیم که هر موضوعی یک دلیل می خواهد و این یعنی به اطلاعات، آمار و داده مشخص برای تهیه گزارش نیاز داریم نه یک باور شخصی.

صدیقی ادامه داد: بنابراین هر چیزی که به ذهن می رسد را نمی توان گزارش کرد. زمانی که سوژه مناسب که دارای دلیل مشخص و کافی است را انتخاب کردیم، پرسش اصلی در مورد سوژه را مشخص می کنیم و بعد به دنبال مصاحبه شونده می رویم.

 وی داشتن اطلاعات کافی در مورد موضوع مورد مصاحبه را ضروری اعلام کرد و گفت: اگر خبرنگار از موضوع اطلاعات و آمار درستی نداشته باشد، مصاحبه به درستی انجام نخواهد گرفت. برای انجام یک مصاحبه خوب داشتن اطلاعات ضروری است و حتما باید با اطلاعات مصاحبه کرد، در غیر این صورت کنترل در دست مصاحبه گیرنده نخواهد بود و گزارش موفقی نوشته نمی شود.

هیچ وقت نباید با ذهن خالی مصاحبه کرد 

وی با بیان اینکه مصاحبه به مثابه اجرای یک نمایش است، تصریح کرد: برای مصاحبه باید اول خودمان را بشناسیم و بعد مصاحبه شونده را. آمار و اطلاعات در مورد سوژه مورد مصاحبه را بدانیم و در هنگام مصاحبه از آن استفاده کنیم. اگر از موضوع شناخت داشته باشیم و با اطلاعات حرف بزنیم، اعتماد مصاحبه شونده نیز دریافت می شود و کنترل مصاحبه در دست مصاحبه گیرنده است. 
 
وی ادامه داد: اگر از سوژه مورد مصاحبه ناآگاه هستید، شیوه بیان و اعتماد به نفس خوب باعث می شود، کنترل را در دست بگیرید. 

کار روزنامه نگاری، پاسخ به چراها است

صدیقی تمام کار روزنامه نگاری را پاسخ به چرا معرفی کرد و گفت: کل خرد انسان محصول پرسش و پاسخ است. مخاطب همواره جمعی از افراد است و بنابراین باید پرسش هایی داشته باشیم که نیاز به پاسخ دارند. مهمترین رکن مصاحبه مخاطب است که باید به نیاز آن پاسخ داد. 

صدیقی ضعف بسیاری از مصاحبه ها را ناشی از این اشتباه دانست که مصاحبه ها تبدیل به مکالمه می شوند و گفت: مکالمه، مصاحبه نیست، هرچند در آن پرسش و پاسخ مطرح است. مکالمه، مصاحبه شونده و مصاحبه کننده ندارد، تابع زمان، مکان و مدت نیست، مخاطبی ندارد و پیام هم در آن مطرح نیست.

وی بهترین نوع مصاحبه را مصاحبه حضوری معرفی و اظهار کرد: بعد از آن مصاحبه باید به صورت تلفنی باشد و بدترین نوع مصاحبه کتبی است، زیرا سوال ثانویه ندارد.
  
صدیقی برای داشتن یک مصاحبه کتبی خوب گفت: در هنگام مصاحبه کتبی هیچگاه سوال کلی نپرسید. مصاحبه سخنرانی نیست و در نتیجه در مصاحبه کتبی سعی کنید سوالات مثبت، کوتاه و جزیی باشد. 
انتهای پیام