در روز ۱۷ بهمن ۱۳۵۷ تظاهرات عظیمی به پشتیبانی از مهدی بازرگان به راه افتاد. در همین روز هواپیماهای جنگی نیروی هوایی بر فراز تهران پرواز کردند. لایحه انحلال ساواک و محاکمه وزرای فاسد در مجلس به تصویب رسید. رئیس ستاد مشترک آمریکا ادعا کرد که از یکپارچگی ارتش ایران اطمینان دارد. آیت‌الله طالقانی گفت "اگر مارکسیست‌های ایرانی از خارج مرزها دستور نگیرند و با کمونیست بین‌الملل رابطه نداشته باشند، آزادند."

بختیار خروج ایران را از پیمان سنتو اعلام کرد.

شاپور بختیار ساعت ۹:۱۰ صبح امروز به صورت غیرمنتظره‌ای با بالگرد به مجلس آمد و به اتاق جواد سعید، رئیس مجلس رفت و مدتی با او به گفت‌وگو پرداخت. جلسه علنی مجلس با حضور بختیار ساعت ۹:۳۰ آغاز شد و رئیس مجلس ابتدا ورود آیت‌الله خمینی را به کشور تبریک گفت و اظهار امیدواری کرد که حضور ایشان در ایران توام با صلح و صفا باشد. پس از آن وزیر پست و تلگراف، سرهنگ زاده نماینده سابق لنجان را به سمت معاون پارلمانی و اداری این وزارتخانه معرفی کرد و بعد از آن لوایح انحلال ساواک و محاکمه و مجازاتِ نخست‌وزیران و وزیران سابق مورد بررسی قرار گرفت و به تصویب رسید.

پس از تصویب لوایح، شاپور بختیار پشت تریبون رفت و در نطقی گفت "روش دولت در برابر هر قانون‌شکنی مشخص است. قانون‌شکن دیروز ساواک، عده‌ای قلدر و دیکتاتوری بود، ولی از این دیکتاتوری و قانون‌شکنی نباید به سوی یک دیکتاتوری جدید برویم. وقتی صحبت از قانون اساسی می‌کنیم صحبت از اجرای صحیح قانون اساسی می‌کنیم."

نخست‌وزیر شاه تأکید کرد "از اینکه هر روز یک نفر حکومتی و دولتی تشکیل دهد تا زمانی که شوخی و حرف است تحمل می‌کنیم، ولی اگر وارد عمل شوند عمل را با عمل جواب می‌دهیم. اگر خونی ریخته شود و اگر تجاوزی به مردم شد، من متجاوزان را به اسم و به رسم در همین مکان اعلام خواهم کرد".

در آن‌ سو امام خمینی در اطلاعیه‌ای از احساسات مردم به مناسبت بازگشتشان تشکر کردند. در این اطلاعیه آمده بود "اینجانب از تمام کسانی که پس از بازگشت من به ایران به وسیله تلگراف، نامه و مطبوعات تبریک گفته یا شکرگزاری و اظهار محبت، وفاداری، قدردانی و همبستگی کرده‌اند، تشکر می‌کنم و پیروزی همه را در غلبه بر دشمنان اسلام و مسلمین و برقرار ساختن جمهوری اسلامی از خداوند متعال خواستارم."

جامعه روحانیت تهران هم در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که برای تایید مهندس بازرگان نخست‌وزیر دولت موقت که به پیشنهاد شورای انقلاب اسلامی و انتخاب امام خمینی انجام گرفته، روز پنج‌شنبه یک راهپیمایی عمومی انجام می‌گیرد و تمام کسانی که نخست‌وزیری بازرگان را تایید می‌کنند در این راهپیمایی شرکت خواهند کرد.

امروز در تهران مردم در نقاط مختلف شهر با توجه به فرمان تشکیل دولت موقت از سوی امام برای اعلام همبستگی، رو به سوی محل اقامت ایشان آوردند. تظاهرکنندگان شعارهایی مثل "بازرگان بازرگان حکومتت مبارک"، "مهندس بازرگان نخست‌وزیر ایران"، بازرگان بازرگان مجری حکم قرآن"، سلام بر بازرگان درود بر خمینی رهبر آزادگان"، نخست‌وزیر بازرگان منتخب امام است" سر دادند. در تبریز هم تظاهرات مشابهی با حضور نزدیک به ۳۰۰ هزار نفر از مردم صورت گرفت..

تظاهرات مردم در شهرهای مختلف هم در حمایت از بازرگان و دولت موقت او برگزار شد. این تظاهرات در شهرهای نور، بابل، هشترود، عباس‌آباد شهسوار، تربت‌حیدریه، کرج، ساری، کاشمر، صفاد، بهبهان، همدان، خوانسار، هرسین، نیشابور، زرین‌شهر، نجف‌آباد، قزوین، استهبان، جهرم، شاهرود، سبزوار، گلپایگان، پیشوای ورامین، کلاله، اصفهان، زاهدان، بهار همدان، خرمدره، چالوس، کرمانشاه و گرگان با حضور صدها هزار نفری مردم برگزار و شعارهایی در حمایت از مهندس بازرگان و مخالفت با بختیار و شاه سر داده شد.

محمدتقی فلسفی واعظ مشهور با امام خمینی ملاقات کرد و به دستور امام در حضور ده‌ها هزار نفر که در محل اقامت ایشان و خیابان‌های اطراف اجتماع کرده بودند، سخنرانی کرد. آیت‌الله‌العظمی شهاب‌الدین مرعشی‌نجفی مرجع تقلید از قم در تلگرافی انتصاب مهدی بازرگان را از سوی امام به نخست‌وزیری دولت موقت تبریک گفت.

کریم سنجابی رهبر جبهه ملی ایران هم در گفت‌وگویی عنوان کرد که "مردم همه باید دولت منتخب امام را قبول داشته باشند". از طرفی ابوالفضل قاسمی رهبر حزب ایران تاکید کرد که "دکتر بختیار تسلیم خواست‌های انقلابی مردم ایران خواهد شد".

صبح امروز علمای اهواز به دیدار امام خمینی رفتند و شهیدی به عنوان سخنگوی آنها همبستگی خود را با نهضت و پیروی از امام و نقش علمای خوزستان در قضیه نفت یادآور شد. امام هم پس از تشکر و دعا در پاسخ آنها گفتند "این اولین قدم است. تا به حال حکومت خرابکارها بوده و ضمن آن خسارتی به مملکت وارد شده است که در جبرانش به تلاش زیادی نیازمندیم و علما هر کجا هستند لازم است مردم را ارشاد و در ساختن یک ایران که خراب شده همکاری کنند."

جامعه اسلامی دانشگاهیان و فرهنگیان هم در بیانیه‌هایی به حمایت از نخست‌وزیری بازرگان پرداختند. از طرفی دومین روز تحصن خانواده‌های همافران، افسران و درجه‌داران نیروی هوایی با همبستگی گروه‌های مختلف مردم ادامه یافت. امروز کارکنان و کارمندان چندین وزارتخانه و اداره دولتی و همچنین گروه‌های مختلف مردم به عنوان همبستگی با خانواده‌های متحصن به کاخ دادگستری و کانون وکلای دادگستری رفتند. خانواده‌های متحصن در حالی دومین روز تحصن خود را پشت سرگذاشتند که ۲۸ تن از همافران دستگیر شده از پایگاه‌های مختلف که به خاش انتقال یافته بودند، آزاد شدند. ولی هنوز گروهی از درجه‌داران هوانیروز در بازداشت به سر می‌برند.

در آن سوی مرزها رادیو مسکو در خبری اعلام کرد که "سیا و ساواک برای قتل رهبران مذهبی و سیاسی ایران توطئه کرده‌اند".

خبرگزاری فرانسه هم گفت‌وگوی شاه با روزنامه انگلیسی "دیلی‌میل" را منتشر کرد که محمدرضا پهلوی در این گفت‌وگو عنوان کرد: "من دزدان، کلاهبرداران و امتیازدارانی را که از قدرت خود سوءاستفاده کرده و قانون را به ریشخند گرفتند، محکوم کردم. همین افراد هستند که ایران را ویران کردند اما به شدت تنبیه خواهند شد."

شاه ادامه داد "خود من هم از انتقاد مبرا و مستثنی نیستم. اما چطور می‌توان تصور کرد که من ۳۷ سال روزی ۱۰ ساعت برای کمک به کشورم کار کرده باشم، فقط برای اینکه ببینم به همانجایی رسیده‌ام که آغاز کرده بودم."

منبع:

*نجاتی، غلامرضا(۱۳۷۳): تاریخ سیاسی بیست و پنج ساله ایران از کودتا تا انقلاب، جلد دوم، موسسه خدمات فرهنگی رسا، تهران.

انتهای پیام