محصولات تراریخته محصولاتی هستند که با تکنیک‌های دقیق مهندسی ژنتیک(Genetic Engineering) برای رفع نیاز بشر با محصولات مفید تولید می‌شوند و می‌توانند در بخش‌های مختلف مانند پزشکی، دارویی، صنعتی و کشاورزی استفاده شوند.

داستان محصولات تراریخته یا تراژنیک(Transgenic Products) یکی از مباحث جنجال‌ برانگیز جهانی است به‌طوریکه بروز بیماری‌های ژنتیکی در نسل های بعد، بروز سرطان و حتی عقیم شدن انسان به عنوان مضرات تراریخته‌ها از سوی برخی از مخالفان محصولات تراریخته بیان شده است.

محصولات دست‌کاری‌شده‌ ژنتیکی یا همان تراریخته‌ انسان محصولاتی هستند که از انتقال یک یا چند ژن بین دو نوع موجود زنده‌ مختلف به‌وجود می‌آید و تولید این دسته از محصولات تابه‌امروز مشکلات مختلفی در کشورهای مختلف جهان میان استادان و صاحب‌نظران حوزه‌ زیست‌فناوری در دو طیف مخالفان و موافقان این محصولات ایجاد کرده است.

ایالات متحده آمریکا از سال ۱۹۹۶ با تولید محصولات تراریخته‌ای مانند پنبه مقاوم به آفات بال‌پولکدار(پروانه‌ای مثل کرم غوزه، کرم سرخ و …)، ذرت مقاوم به علف‌کش و سویای مقاوم به علف‌کش وارد این عرصه شد و در حال حاضر با تولید بیش از ۷۱ میلیون هکتار انواع محصولات تراریخته، بزرگترین تولیدکننده و مصرف‌کننده این محصولات در جهان است.

کشورهای برزیل با ۴۴ میلیون هکتار، آرژانتین با ۲۹ میلیون هکتار و هند با ۱۲ میلیون هکتار در رده‌های بعدی هستند. در سال ۲۰۱۷ سطح زیرکشت این محصولات به ۱۸۵ میلیون هکتار رسیده‌است. با این وجود، کاربرد محصولات تراریخته به کشاورزی مدرن منحصر نشده و امروزه گیاهان تراریخته در صنعت داروسازی برای تولید صنعتی برخی ترکیبات دارویی یا ترکیبات دارای کاربرد پزشکی نیز مورد استفاده قرار داده می‌شوند.

منتقدین تراریخته‌ها معتقدند نوع کشت و تولید این محصولات، استفاده از سمومی مانند سم گلایفوسیت(با نام تجاری RoundUp) را افزایش داده‌اند که ورود این سموم به چرخه غذایی انسان می‌تواند باعث ایجاد بیماری شود. همچنین برخی از بررسی‌های دانشمندان نشان می‌دهد که محصولات تراریخته می‌توانند به‌صورت غیرمستقیم سرطان‌زا باشند و باعث ایجاد بیماری‌های متنوعی شوند. براساس نظرات برخی از کارشناسان، اینکه موادغذایی تراریخته مضر باشد تا کنون به قطعیت ثابت نشده هر چند مواردی از مضرات آن نیز مطرح شده است.

ناچار به استفاده از محصولات تراریخته هستیم

رئیس مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان در این باره در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه در ایران محصول تراریخته تولید نمی‌شود، اظهار کرد: کشورها برای تأمین غذای جمعیت خود ناگزیر به استفاده از محصولات تراریخته هستند.

قاسم اسدیان با اشاره به اینکه 28 کشور محصولات تراریخته کشت می‎کنند، گفت: از سال 1996 تا 2015 دو میلیارد هکتار از اراضی دنیا تحت کشت محصولات تراریخته قرار داشت.

وی با بیان اینکه بهترین حالت استفاده از محصولات ارگانیک است، تصریح کرد: محصولات ارگانیک محصولاتی هستند که هیچ گونه ماده شیمیایی و ترکیبات مصنوعی در تولید آن استفاده نشده باشد و این در حالی محقق می‌شود که آب، خاک و مواد مورد استفاده هیچ گونه ترکیبات مضری وجود نداشته باشد.

اسدیان بیان کرد: از 7.2 میلیارد نفر جمعیت جهان حدود 900 میلیون نفر جزء گرسنگان بوده و 1.8 میلیارد نفر از جمعیت جهان از دسترسی به آب شرب محروم هستند و از طرفی با کشاورزی سنتی نمی‌توانیم نیاز این جمعیت را تأمین کنیم.

رئیس مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان افزود: براساس پیش‌بینی‌ها جمعیت جهان تا سال 2050 بیش از 9 میلیارد نفر خواهد شد و سوالی که مطرح می‌شود چگونه باید غذای این جمعیت را تأمین کرد.

وی با بیان اینکه با توجه به اینکه زمین توان تولید محدودی داشته و در منابع دیگر نیز محدودیت وجود دارد باید از روش های مختلف مهندسی در تولید محصولات غذایی استفاده کرد، گفت: استفاده بیش از حد از منابع طبیعی منجر به فرسایش خاک شده و از طرفی بالا بودن هدررفت آب، چرای بی رویه دامدار کشورها باعث شده اکوسیستم‌ها تغییر کند بنابراین در چنین شرایطی که منابع موجود پایدار نبوده، ما نمی‌توانیم از مهندسی ژنتیک استفاده نکنیم.

رئیس مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان با بیان اینکه تراریخته به گیاهان و جانورانی گفته می‌شود که ترکیب ژنتیکی آنها به طریقی تغییر پیدا کرده که در طبیعت و از طریق لقاح یا نوترکیبی ایجاد نمی‌شود، ادامه داد: در گیاهان تراریخته ساختار مولکولی شکسته شده و از ساختار مدنظر استفاده می‌شود.

وی بیان کرد: هدف از این کار، بهبود مقاومت گیاه نسبت به برخی از آفات یا بیماری‌های گیاهی(تنش‌های زیستی)، افزایش تحمل تنش‌های غیرزنده نظیر شوری و کم‌آبی، بهبود کیفیت و بازارپسندی محصول، افزایش تولید و عملکرد گیاه، افزایش بهره‌وری در کشاورزی و در نهایت، افزایش سطح سلامت جامعه از طریق کاهش مصرف انواع سموم و کودهای شیمیایی است.

وی گفت: در گذشته این مقاومت‌ها از طریق اصلاح نباتات کلاسیک انجام می‌گیرد اما امروزه در مهندسی ژنتیک یافتن، جداسازی و انتقال ژن یا ژنهای عامل این ویژگی‌ها، که گاهی در گیاهان غیر هم‌خانواده یا حتی موجود زنده دیگر مانند یک گونه باکتری موجود است، از طریق روش های متداول اصلاح نباتات محقق نخواهد شد.

اسدیان خاطرنشان کرد: هدف از دستکاری ژنتیکی انتقال ژن مقاومت به آفات، بیماری‌ها، شوری، علف‌های هرز، سرما و گرمای بیش از حد به گیاهان است که در نهایت به افزایش عملکرد در واحد سطح منجر می‌شود.

هدف اصلی دستکاری ژنتیکی افزایش عملکرد در واحد سطح است

رئیس مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان  اظهار کرد: هدف اصلی دستکاری ژنتیکی افزایش عملکرد در واحد سطح است به‌طوریکه تولید محصولات مقاوم نسبت به آفات، مصرف کم از نهاده‌ها و سموم و کودها، بهره‎وری بالای آب در راستای تأمین غذای مردم یا دام از اهداف اصلی مهندسی ژنتیک است.

وی با اشاره به اینکه در تراریخته ها محققان این توانایی را دارند که عامل انتقال صفت را از یک موجود زنده بگیرند، افزود: فرار ژن یکی از دلایل مخالفت برخی از افراد با تراریخته کردن گیاهان است.

اسدیان با بیان اینکه کیفیت محصولات تراریخته نیز مورد بحث مخالفان این موضوع است، خاطرنشان کرد: برخی اعتقاد دارند کیفیت این محصولات طبیعی نیست و در بلندمدت می‌تواند عوامل ایجاد بیماری های دائمی و سرطان ها باشد اما باید تحقیقات گسترده‌ای بر روی بیماری های متابولیسم و سرطان ها صورت بگیرد تا مطمئن شویم مطالب مطرح شده صحت دارد یا خیر؟

رئیس مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان با بیان اینکه در جهان حدود 22 سال از محصولات تراریخته استفاده می‌شود، ادامه داد: کل ذرت و روغن  وارداتی به کشور از محصولات تراریخته تولید می‌شود.

مهندسی ژنتیک به دنبال جلوگیری از فساد مواد غذایی است

وی آنچه مهندسی ژنتیک و تراریخته سازی گیاهان دنبال می‌کند جلوگیری از فساد مواد غذایی است، خاطرنشان کرد: احتمال تغییر ژن های میزبان و تغییرات نامحسوس در بلندمدت از خطرات تراریخته‌هاست.

اسدیان با تأکید بر اجتناب ناپذیر بودن محصولات تراریخته، افزود: احتمال آمیختگی با سایر ژن‌های گیاهی را نمی‌توان کتمان کرد اما اینکه اصلا از محصولات تراریخته استفاده نشود غیرممکن است.

وی با اشاره به اینکه در ایران تولید محصول تراریخته وجود ندارد، بیان کرد: در زمینه تولید برنج تراریخته اقداماتی صورت گرفت اما اجازه کشت این محصول در کل کشور داده نشد اما در حال حاضر تمام ذرت های وارداتی و بذور کلزای وارداتی تراریخته هستند.

رئیس مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان با بیان اینکه 100 درصد پنبه جهان تراریخته است، یادآور شد: 84 درصد از خوراک دام و طیور از خارج وارد می‌شوند که عمدتاً 10 تا 15 درصد این محصولات غیرتراریخته هستند.

فساد در محصولات تراریخته مطرح نیست

اسدیان درباره موضوع ذرت‌های آلوده در کشور، اظهار کرد: آنچه درباره ذرت ها اعلام شده بحث آلودگی بوده که آلودگی شامل کپک زدگی یا قارچ زدگی است که موجب تولید سم آفلاتوکسین می‌کند اما در محصولات تراریخته ساختار ژنی گیاه تغییر می‌کند و فساد در آن مطرح نیست.

اطلاعاتی در زمینه اثرات تراریخته بر بروز سرطان وجود ندارد

یک فوق تخصص خون و سرطان شناسی نیز درباره تأثیر محصولات تراریخته بر بروز سرطان به خبرنگار ایسنا گفت: در هیچ کتاب سرطان شناسی بحثی درباره تأثیر محصولات تراریخته بر بروز سرطان در انسان نشده است.

دکتر محمد عباسی با بیان اینکه اطلاعاتی در زمینه اثرات تراریخته‌ها بر بروز سرطان در انسان وجود ندارد، اظهار کرد: با توجه به اینکه کتب مورد مطالعه در علم سرطان شناسی کتب مرجع و مورد استفاده در تمام دنیاست اما هیچ صحبتی در زمینه محصولات تراریخته و ایجاد سرطان در انسان نشده است.

انتهای پیام