دکتر منصور فاتحی در گفت‌گو با ایسنا، بی و بانک‌ها را مجموعه‌های سازمان یافته از نمونه‌های زیستی دانست و گفت: بی و بانک‌ها برای ذخیره سازی نمونه‌های زیستی و داده‌های قابل استخراج از آنها، راه اندازی می‌شوند تا پژوهشگران بتوانند آنها را بازیابی کنند و به طور مکرر برای پژوهش‌های خود استفاده کنند.

وی با اشاره به تفاوت بی و بانک با بخش بایگانی مراکز پزشکی و درمانی، توضیح داد: در بخش بایگانی مراکز پزشکی، داده‌ها برای کاربردهای بالینی نگهداری می‌شوند و بازیابی این اطلاعات برای مصارف پژوهشی در محیط‌های بسیار دشوار است و انرژی و زمان زیادی می‌طلبد. اما داده‌های بی و بانک‌ها علاوه بر آنکه برای درمان و یا خدمات بالینی به کار برده می‌شوند توسط پژوهشگران برای یافتن پاسخ سوالات به کار برده می‌شود.

فاتحی، در خصوص داده‌های بی و بانک نقشه برداری مغز ایجاد شده در آزمایشگاه ملی نقشه برداری مغز اظهار کرد: این بانک یک بانک بین رشته‌ای است که کلیه رشته‌هایی که با دانش مغز سر و کار دارند و داده‌هایی را از نمونه‌ها استخراج می‌کنند، در بی و بانک ذخیره می‌شود.

مدیر بی و بانک خاطر نشان کرد: فاز اول این بی و بانک حاوی تصویربرداری‌های مغز است و در فازهای دوم و سوم به تدریج سایر انواع ارزیابی‌های مغز شامل نوار مغزی و عضله و انواع سیگنال‌های مغزی در این بی و بانک ذخیره خواهند شد.

به گفته وی در این بیوبانک همچنین ارزیابی‌های دیگر مغز چون ارزیابی‌های روان شناختی، روانشناسی ذخیره سازی می‌شوند ضمن آنکه نمونه‌هایی که از مغز و تظاهرات بیماری‌های مغزی در حوزه علوم آزمایشگاهی از بیمار دریافت می‌شود مانند نمونه خون و مایع مغزی و نخاعی در این بانک ذخیره خواهد شد.

فاتحی نمونه‌هایی بعد از عمل جراحی را از دیگر موارد ذخیره سازی در این بانک نام برد و یادآور شد: بعد از اعمال جراحی مربوط به مغز آنچه که از بدن بیمار خارج می‌شود مانند تومورهای مغزی در بایو بانک نگهداری می‌شود تا در اختیار پژوهشگران قرار گیرد.

همکاری مراکز تصویربرداری با بی و بانک

مدیر بی و بانک نقشه‌برداری مغز با اشاره به همکاری این مرکز با مراکز تصویربرداری، خاطر نشان کرد: در این راستا ما با مراکزی که چه به صورت داوطلبانه با ما همکاری دارند و چه مراکزی که با دعوت ما آماده همکاری شدند تفاهم نامه‌هایی را مبادله کردیم که بر اساس آن با اخذ رضایت از بیماران، نمونه‌ای از تصاویر دریافت شده به بی و بانک ارسال شود و ما نیز با حفظ محرمانگی و حذف مشخصات فردی بیماران، آنها را در بی و بانک ذخیره سازی می‌کنیم تا برای انجام فعالیت‌های پژوهشی در اختیار محققان قرار گیرد.

وی تعداد نمونه‌های جمع‌آوری شده در این بانک را بیش از ۵۰۰۰ نمونه ذکر کرد و ادامه داد: در حال حاضر با ۶ مرکز همکار داریم و در این مرحله تنها تصویر برداری‌های مغزی در این بانک جمع آوری شده است؛ چراکه امکان جمع آوری و پالایش تصاویر برای در اختیار قرار دادن پژوهشگران در این مرکز بیشتر فراهم بود.

فاتحی ابراز امیدواری کرد که تا دو ماه آینده تعداد قابل توجهی از نمونه‌های نوار مغزی (الکتروانسفالوگرام) به بانک اصافه شود و این تصاویر در اختیار محققان قرار گیرد.

این فوق تخصص انفورماتیک تصویربرداری اضافه کرد: با در اختیار قرار دادن داده‌های این بانک به محققان امکان مقایسه داده‌ها برای محققان فراهم خواهد شد به گونه‌ای که محققان می‌توانند یافته‌های نوار مغزی را با تصاویر MRI و یا MRI را با تست هوش بیمار مطابقت دهند.

تعاملات بین المللی

وی با بیان اینکه راه اندازی بیوبانک نقشه‌برداری مغز با مشورت کارگروه بی و بانک انجمن رادیولوژی اروپا شکل گرفت، گفت: این نوع بی و بانک‌ها در کشورهای مختلف راه اندازی شده است. و ما نیز با استفاده از تجربیات آنها و آنالیز الگوهای آنها، این بانک را طراحی کردیم ضمن آنکه با بیوبانک دانشگاه والنسیا همکاری مشترکی در زمینه متدلوژی‌ها داریم.

فاتحی در پاسخ به این سوال که آیا داده‌های موجود در این بی و بانک در اختیار محققان خارجی قرار خواهد گرفت با تاکید بر اینکه در حال حاضر این امر در سیاست‌های این مرکز نیست، افزود: در حال حاضر خدمات این بی و بانک را در سطح ملی ارائه می‌کنیم و امیدواریم به صورت همکاری‌های منطقه‌ای راهی برای توسعه همکاری‌ها ایجاد شود.

مدیر بی و بانک نقشه‌برداری مغز با ابراز امیدواری از اینکه در چند ماه اخیر زمینه همکاری منطقه‌ای فراهم شود، ادامه داد: در منطقه بیوبانک تصویربرداری مغز در منطقه نداریم.

وی ادامه داد: در بی و بانک آزمایشگاه ملی نقشه‌برداری مغز، داده‌های تصویری CT، MRI، X-Ray با مدالیته‌های مختلف، داده‌های تصویری MRI با Task های مختلف، داده‌های سینگنال مغزی fNIRS، EMG، EEG با Task های مختلف، اطلاعات ارزیابی بالینی شامل روان‌پزشکی و جراحی اعصاب، اطلاعات آزمایشگاهی شامل آزمایش‌های مختلف مربوط به بیماری و سلامت مغز انسان و اطلاعات آزمایشگاهی نوروپانولوژی ذخیره سازی می‌شود.

به گزارش ایسنا، بی و بانک مجموعه سیستماتیک از نمونه‌ها و داده‌های زیستی است که به منظور دسترسی و بهره برداری مجدد در امور پژوهشی تشکیل می‌شود از این رو گونه‌ای در این بانک نه تنها خود نمونه‌ها بلکه داده‌ها و نشانه‌های استخراج شده از آنها نیز بایگانی می‌شوند تا بتوان از زوایای مختلف جستجو و بازیابی را انجام داد. در آزمایشگاه نقشه برداری مغز به منظور تکمیل زنجیره مطالعات حوزه مغز اقدام به راه اندازی بی و بانک نقشه‌بردازی مغز ایران شده است.

متقاضیان برای بهره برداری از خدمات این بی و بانک می‌توانند با عضویت در بیوبانک، نام کاربری و رمز عبور را دریافت کنند. هر عضو می‌تواند تعدادی نامحدودی پژوهش در بیوبانک تعریف کند.

انتهای پیام