علی قنبری در گفت‌وگو با خبر نگار ایسنا- اظهار کرد: نخستین ویژگی فضای مجازی تعاملی بودن آن است و در این فضا، افراد منفعل نیستند و می‌توانند کامنت گذاری کنند، اظهار نظر کنند، به اشتراک بگذارند و حتی اطلاعات اصلاح کنند.

وی ادامه داد: بر خلاف بسیاری از رسانه‌های سنتی، زمانی که اطلاعاتی ارسال می‌شود، مشخص نیست مصرف کننده این اطلاعات از چه قشر و طبقه‌ای است. البته این ویژگی را نمی‌توان به عنوان یکی از ویژگی‌های مثبت این فضا ارزیابی کرد. زمانی که مصرف کننده مشخص باشد می‌توان برای آن برنامه ریزی کرده و بر اساس ویژگی‌های آن، تولید محتوا کرد.

این استاد جامعه شناسی دانشگاه اصفهان با اشاره به تعاملی بودن فضای مجازی، گفت: همانطور که از خود عبارت «فضای مجازی» هویدا است، این فضا واقعی نیست و سایه‌ای از واقعیت است به همین دلیل کاربرانی که استفاده زیادی از این فضا دارند افرادی ناامید، گوشه‌گیر و بدبین بوده و به دنبال یافتن مقصر برای این وضعیت هستند؛ در حالی که مقصر اصلی هیچ‌کس غیر از خودشان نیست.

به باور قنبری فضای مجازی می‌تواند برای جوانان ایجاد یاس و نا امیدی کند. چرا که هنگامی که پیامی به اشتراک گذاشته می‌شود، مخاطب به جای اغناء آن پیام به دنبال نقد است؛ در حالی که بیشتر باید امید و بعد از آن اعتماد در محیط ایجاد شود. به عبارتی دیگر امید به تدریج در کسانی که استفاده بیش‌ از ‌حد از فضای مجازی دارند کاهش یافته و آنها را به افرادی منزوی مبدل می‌سازد. در بعضی از موارد برخی کاربران فضای مجازی خود به این مسئله که به افرادی منزوی و به دور از جامعه تبدیل شدند، اشاره کردند.

وی خاطرنشان کرد: این وضعیت تنها در ایران صدق نمی‌کند و در خارج از ایران نیز این مشکلات وجود دارد. اما در ایران نظارت لازم وجود نداشته و انواع اطلاعات در دسترس همه رده‌های سنی قرار دارد. در حالی که در کشوری مانند فنلاند نوع تلفن همراه و کاربرد آن برای یک دانش‌آموز با تلفن همراه و کاربرد ان برای  معلم او متفاوت است؛ اما در ایران بدین صورت نیست.

این استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان تاکید کرد: در ایران نظارت صحیحی وجود نداشته و انواع اطلاعات در دسترس همه رده‌های سنی قرار دارد. در حالی که در کشوری مانند فنلاند نوع تلفن همراه و کاربرد آن برای یک دانش‌آموز با تلفن همراه و کاربرد ان برای معلم او متفاوت است؛ اما در ایران بدین صورت نیست.

وی افزود: از اصطلاحاتی همچون «پنجره شکسته»، «هویت پنجره‌ای»، «سفره دیجیتال» و امثال اینها چنین برداشت می‌شود که فضای مجازی دنیایی موهوم و سرشار از انتخاب‌های متعدد است و فرد را دچار نسبی‌گرایی کرده و ارزش غایی برای او ارایه نمی‌دهد. بنابرین فرد دچار اشفتگی ذهنی شده و نظمی در دنیای او وجود ندارد. در اثر گذر زمان این ذهنیت به رفتار انسان منتقل شده و در نهایت وضعیتی به وجود می‌آید نظیر وضعیت کنونی که آمار خودکشی، دزدی، قتل و دیگر معضلات هر روز رو به افزایش است.

کاربران افراطی فضای مجازی به مشکلات ارتباطی بر می‌خورند

قنبری گفت: ریشه به وجود آمدن چنین معضلی در نبود نظارت توسط خانواده و نهادهای آموزشی است. در سال‌های اخیر پژوهش‌هایی در این مورد صورت گرفته که نشان داده کاربران افراطی شبکه‌های مجازی، با خانواده خود نیز پس از مدتی به مشکلات ارتباطی بر می‌خورند. اکثر آنها واقع بین نبوده و زندگی خود را منحصر به فضای مجازی می‌دانند و هدف مشخصی برای آینده خود ندارند.

وی ادامه داد: راه حل این مشکل، آموزش سواد رسانه‌ای و چگونگی عملکرد شهروندان در قبال فضای مجازی است. اقداماتی که در این مورد انجام شده که واکنش و مقاومت زیادی در برابر آن وجود دارد که کار را برای مسئولان دشوار کرده است.

فضای مجازی، ایدئولوژیک است

این استاد جامعه شناسی دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه فضای مجازی، یک فضای ایدئولوژیک است، ادامه داد: اگر منظور از فضای مجازی، تنها شبکه‌های مجازی باشد، موضوع با زمانی که منظور از این واژه کل اینترنت باشد، متفاوت است. زمانی که یک پروفایل در فضای مجازی ایجاد می‌شود خواه ناخواه یک ایدئولوژی و تفکر در پشت آن قرار دارد و تلاش دارد یک مفهومی را تعریف کند. پس گروه‌های فعال در فضای مجازی یک پیشینه دارند.

وی با اشاره به اینکه در فضای مجازی باید پیام به گونه‌ای حرفه‌ای و رسا منتقل شود، تاکید کرد: دلیل این است که از یک پیام ثابت، برداشت‌های متناقض، انجام نشود. به همین دلیل فضای مجازی بی زمان و بی مکان است و در فضایی تخیلی و با گردش آزاد اطلاعات شکل می‌گیرد. ویژگی بعدی فضای مجازی تکثر و گردش سریع اطلاعات است. هر چیزی اعم از یک موضوع فرهنگی، اجتماعی و حتی شایعه در این فضا با سرعت بسیار زیادی منتقل می‌شود. به همان اندازه که در فضای مجازی می‌توان با شایعه پراکنی، به تخریب پرداخت، به همان اندازه نیز می‌‎توان اقدامات سازنده انجام داد.

انتهای پیام