دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله و عضو وابسته فرهنگستان علوم در گفت‌وگو با ایسنا افزود: رشته کوه‌های زاگرس از بعد از زمین‌لرزه ۲۱ آبان ماه سال گذشته ازگله سرپل ذهاب، محدوده وقوع زمین‌لرزه‌های متعددی در غرب رشته کوه‌های زاگرس در نزدیکی مرز ایران و عراق بوده است.
وی "زاگرس" را حوزه‌ای دانست که از حاشیه قاره‌ای شمال شرقی آفریقا-عربی امتداد یافته است، یادآور شد: نوار چین راندگی زاگرس به عنوان بخش خارجی کوه‌زایی زاگرس، از جنوب شرقی عراق تا غرب و جنوب ایران امتداد دارد و پوسته قاره‌ای عربی از ۳۵ کیلومتر ضخامت در نزدیک دریای سرخ تا ۵۵ کیلومتر در بخش‌های مرکزی نوار چین راندگی زاگرس تغییر می‌کند.
زارع با تاکید بر اینکه ورقه عربی و ایران با زاویه ۶۰ درجه همگرایی دارند، یادآور شد: بنابراین همگرایی به ۲ مولفه قابل تقسیم است؛ یکی از مولفه‌ها موازی با امتداد زاگرس است و دارای روند شمال‌غرب-جنوب‌شرق و با سرعت ۳ میلی‌متر در سال است که موجب لغزش گسل‌های "امتداد لغز راستگرد" مانند "گسل اصلی جوان زاگرس" می‌شود.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با بیان اینکه مولفه دیگر با حرکت قائم و سرعت حدود ۶.۵ میلی‌متر در سال ارزیابی می‌شود، اظهار کرد: به دلیل تداوم حرکت پوسته قاره‌ای عربستان، چین‌خوردگی زاگرس ادامه دارد. چین‌ها از نظر نوع، بیشتر از نوع "دکولمان" (جدای از پی سنگ) هستند و پیدایش و توسعه آنها نتیجه حرکات متناوب بین پی‌سنگ و پوشش سنگی رویی است.
به گفته این محقق حوزه زلزله بیشتر چین‌ها، به دلیل داشتن شیب بیشتر در پهلوی جنوب باختری، نامتقارن و از شمال خاور به جنوب باختر، ضمن کاهش شدت چین‌خوردگی، چین‌ها جوان‌تر هستند.
عضو وابسته فرهنگستان علوم ادامه داد: تعداد ۳۵۱ زلزله با بزرگای بیش از ۳.۵ رخ داده از ۲۱ آبان ۹۶ تا ۱۱ آذر ماه جاری در محدوده سامانه گسلی "خمیدگی جبهه کوهستان" زاگرس رخ داده که این پهنه گسله شامل قطعه‌هایی از راندگی مدفون مرز ساختاری مهمی بین زاگرس "چین‌خورده" و زاگرس "کوهپایه" است.
وی خاطر نشان کرد: مطالعه نواحی کلان لرزه‌ای (پهنه با بیشترین خرابی) با زمین‌لرزه‌های با بزرگای بزرگ تا متوسط در طول قطعات مختلف گسله "خمیدگی جبهه کوهستان زاگرس" نشان می‌دهد که زمین‌لرزه‌های مطالعه شده بر شکستگی‌ها در امتداد این سامانه متمرکز شده است که مثال‌هایی از این زمین لرزه‌ها در منطقه کرمانشاه نیز وجود دارد.
زارع تصریح کرد: زمین‌لرزه‌های ۹۵۸ میلادی، ۱۰۵۲ میلادی و همچنین زلزله ۲۰۱۷ (۲۱ آبان ماه سال گذشته) ازگله سرپل ذهاب در همین پهنه گسلی در ناحیه سر پل ذهاب از نمونه‌های این زلزله‌ها است که رخ داد و بر این اساس می‌توان گفت سامانه گسلی خمیدگی جبهه زاگرس سامانه‌ای فعال است.
وی با بیان اینکه زمین‌لرزه ۹۵۸ (آوریل)، حلوان (سرپل ذهاب) را ویران کرد و بسیاری را در منطقه جبال کشت، اضافه کرد: این زمین‌لرزه در بغداد هم حس شد و پس‌لرزه‌های آن به تناوب تا ماه‌ها ادامه داشت. این زمین‌لرزه بر منابع آب زیر زمینی در زاگرس اثر گذاشت.
زارع همچنین به زلزله یکشنبه شب ۱۶ شعبان ۳۹۸ قمری (۱۰۰۸ م) در "دینور" (صحنه امروزی) اشاره کرد و گفت: این زمین‌لرزه یک زلزله ویرانگر در زاگرس مرکزی بوده است، به گونه‌ای که شهر باستانی "دینور" در اثر زلزله تخریب شد؛ طوری که خرابه‌های زلزله در تپه‌ای باستانی در کنار روستای "شیرخان" صحنه دیده می‌شود.
استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله تاکید کرد: تمرکز آسیب‌ها در شهر مهم "دینور" بود که به کلی ویران شد و بیش از ۱۶ هزار تن افزون بر آنکه در زمین‌لغزه‌ها ماندند، جان خود را از دست دادند. بازماندگان در بیرون شهر سرپناه‌هایی برای خود ساختند. در شهر زیان‌های رسیده به دارایی‌های مردم بیش از آن بود که بتوان برآورد کرد.
انتهای پیام
نظرات