رضا قنبری در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با بیان اینکه تعریف علمی پارک، محیط شاد و مفرحی است که نوآوران، کارآفرینان مبتنی بر دانش، دانشجویان، پژوهشگران، سرمایه‌گذاران و مشتریان را گرد یکدیگر آورده و یک مرکز "شبکه" تلقی می‌شود، اظهار کرد: بنابراین این مرکز نسبت به حجم مأموریت آن، ستاد بزرگی ندارد چرا که تعریف آن تسهیل در ارتباط گیری است.
وی با اشاره به اینکه این موضوع به کمک متخصصانی که با مباحث علمی، کارآفرینی، تجاری‌سازی، سرمایه‌گذاری، بازار و ... آشنا هستند محقق می‌شود، اضافه کرد: برخی از این افراد در ستاد پارک و برخی دیگر در دایره مشاوران، مِنتورها، اساتید دانشگاه و ... هستند که وظیفه پارک نیز کنار هم قرار دادن این افراد است.
رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی دیگر وظیفه پارک را بالا بردن فرهنگ نوآوری و همچنین کمک به ایجاد پیوند بین پژوهشگران و افراد نیازمند پژوهش‌ها دانست و گفت: این پیوند به کمک هسته‌های فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان محقق می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت پارک یک نهاد دولتی است که به بخش خصوصی در ثروت‌اندوزی و تبدیل علم به ثروت کمک می‌کند.
استان خراسان رضوی؛ دارای رتبه سوم به لحاظ تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان
قنبری تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان استان خراسان رضوی را حدود 180 شرکت اعلام کرد و توضیح داد: فرآیند دانش‌بنیانی یک فرآیند ملی است که پارک‌ها به عنوان یک نهاد حقوقی در آن نقشی ندارند.
وی با اشاره به اینکه این موضوع در نهاد معاونت علمی ریاست جمهوری بررسی و تأیید می‌شود، ادامه داد: از این تعداد 71 شرکت در شبکه مستقیم پارک بوده و با آن ارتباط مستقیم دارند که این عدد معادل با 40 درصد شرکت‌های دانش‌بنیان استان است.
رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی اضافه کرد: بیشتر این شرکت‌ها در پارک مستقر هستند و برخی دیگر فقط واحد تحقیق و توسعه خود را در پارک مستقر کرده‌اند.
قنبری محیط کوچک پارک خراسان رضوی و فاصله آن از مرکز شهر را یادآور شد و گفت: استقرار برخی شرکت‌ها صد در صدی نبوده و انگیزه استقرار آن‌ها به جهت استفاده از خدمات شبکه‌سازی پارک است. در صددیم این مشکل را با مشارکت نهادهای دیگر استان از جمله دانشگاه، آستان قدس و ... برطرف کنیم.
وی تعداد واحدهای فناور این پارک را حدود 300 واحد اعلام کرد و گفت: برخی از این واحدها در مرحله پیش‌رشد بوده و 6 تا 9 ماه فرصت دارند که مدل تجاری‌سازی ایده خود را عرضه کنند. آن‌ها در صورت پذیرش و پس از گذراندن یک دوره سه ساله، فارغ‌التحصیل شده و وارد چرخه صنعت خواهند شد.
رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی با اشاره به اینکه بیشتر شرکت‌های دانش‌بنیان در پایتخت متمرکز شده‌اند، استان خراسان رضوی را دارای رتبه سوم در کشور به لحاظ تعداد شرکت‌ها دانست و گفت: 5 درصد کل این شرکت‌ها در استان خراسان رضوی هستند در حالی که استان اصفهان، بنا به اقتصاد دولتی آن، دارای 10 درصد شرکت‌هاست.
انرژی، ICT و کشاورزی؛ حوزه‌های فعال استان
قنبری یکی از ظرفیت‌های ویژه پارک خراسان را حوزه انرژی عنوان و تشریح کرد: در این حوزه پتانسیل بسیار خوبی (نزدیک به 50 شرکت) داریم که باید ظرفیت شرکت‌های دانشگاه‌هایی را نیز به آن افزود.
وی حوزه دیگر را حوزه ICT معرفی کرد و توضیح داد: این حوزه نیز دارای شرکت‌های بزرگ و واحدهای فناور است که بالطبع مراکز رشد دانشگاهی نیز در آن فعال هستند.
رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی همچنین حوزه‌های فنی- مهندسی را به سبب نزدیکی به شهرک صنعتی دارای ظرفیت بالا توصیف کرد و ادامه داد: مشکل ما در این زمینه کمبود فضای کارگاهی است که امیدواریم در این خصوص نیز با سایر نهادهای استانی و خیرین هم‌افزایی ایجاد کرده و از فضاهای خالی موجود استفاده کنیم.
قنبری تأکید کرد: به طور ویژه و خاص بر دو موضوع دیگر نیز متمرکز شده‌ایم که یکی از آن‌ها حوزه کشاورزی است؛ 3 مرکز رشد در شهرهای نیشابور، تربت حیدریه و گناباد در پارک خراسان بر این مأموریت متمرکز شده‌اند.
وی در همین زمینه به مرکز رشد مشترک با مرکز آموزش و تحقیقات کشاورزی، همکاری‌های جدید با گروه کشاورزی دانشگاه فردوسی و مؤسسه پژوهش صنایع غذایی که در محوطه پارک واقع شده اشاره کرد و افزود: مرکز رشد تربت حیدریه بیشتر بر روی محصول زعفران متمرکز شده است.
رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی در ادامه به مرکز رشد فرهنگی و زیارت در شهر مشهد اشاره و تشریح کرد: وظیفه این مرکز بیشتر پیش بردن فناوری‌های نرم و هویت‌ساز و آن چیزی است که در گردشگری و زیارت وجود دارد. در این مرکز 30 شرکت کوچک و بزرگ قرار داشته و اخیراً نیز چند شرکت از مرکز فوق فارغ‌التحصیل شده‌اند و درخواست استقرار در پارک را دارند.
هوشمندسازی از "اتوماسیون" تا "تصمیم‌گیری هوشمند"
قنبری زمینه دیگر را "هوشمندسازی" نام برد و گفت: به طور عام این مفهوم اتوماسیون تا "تصمیم‌گیری هوشمند" را دربرمی‌گیرد.
وی یکی از طرح‌های اجرا شده در حوزه هوشمندسازی را طرح مطالعاتی "شهر هوشمند مشهد" عنوان کرد و گفت: 2 الی 3 شرکت در حوزه اتوماسیون‌های صنعتی و اتوماسیون‌های مربوط به پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها فعالیت دارند که موفق به دریافت نمایندگی منطقه خاورمیانه از سوی برندهای خارجی شده و نیز بسیاری محصولات و نرم‌افزارهای پالایشگاه‌ها را تولید کرده‌اند.
رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی اضافه کرد: سایر شرکت‌ها نیز از هوشمندسازی در حوزه اپلیکیشن‌های موبایل استفاده کرده‌اند که در سطح ملی شناخته شده و شهرداری تهران مشتری آن است. این در حالی است که برخی شرکت‌ها محصولاتی را در تصمیم‌گیری هوشمند تولید کرده‌اند که در حد زیادی توسعه پیدا کرده و اساساً مفهوم هوشمندسازی به نام آن شرکت شناخته می‌شود.
قنبری با بیان اینکه مجموع 20 شرکت اِی تا زِد این حوزه را انجام داده و برخی محصولات آن‌ها مورد تأیید وزیر ارتباطات و وزارت نیرو بوده است، خاطرنشان کرد: منظور از محصول هوشمند، محصول فیزیکی نیست، بلکه یک تلاش پژوهشی است که منجر به یک خدمت در راستای رفع نیاز شده است؛ بدین ترتیب محصول می‌تواند یک بسته مدیریتی نیز باشد.
وی سپس به مثالی در این زمینه پرداخت و گفت: یکی از اولویت‌های وزارت ICT، استفاده از نقشه الکترونیکی ملی است. یکی از شرکت‌های ما یک نقشه الکترونیک بومی تولید کرده که تاکنون نزدیک به نیم میلیون نصب داشته است.
رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی افزود: یکی دیگر از شرکت‌ها نرم‌افزار مربوط به تصمیم‌گیری هوشمند خود را بر روی یکی از دستگاه‌های پمپاژ نصب کرده و موجب بهره‌وری 35 درصدی این دستگاه و کاهش مصرف برق به همین میزان شده داده است.
قنبری به نرم‌افزارهای کنترلی پیاده شده بر روی نیروگاه‌ها اشاره کرد و گفت: این شرکت‌ها نیز نمایندگی منطقه‌ای زیمِنس را دریافت کرده و کار کنترل نیروگاه‌ها را به صورت هوشمند و اتوماتیک انجام می‌دهند.
چالش بازار و معرفی محصول در حوزه ICT/کندیِ سیستم‌های دولتی در به جا آوردن تعهدات مالی
وی بزرگ‌ترین مشکل شرکت‌های دانش‌بنیان را "بازار" عنوان و اضافه کرد: همچنین در حوزه ICT، مهم‌ترین چالش معرفی محصول و بحث کیفیات آن است چرا که عمده‌ترین مشتری آن مردم هستند؛ به عبارتی این خود مردم هستند که باید نسبت به خدماتی از قبیل تاکسی یا فروشگاه اینترنتی رغبت پیدا کرده و از آن‌ها خرید کنند.
رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی با اشاره به اینکه دسته بزرگی از شرکت‌های دانش‌بنیان در عرصه فعالیت خود مشکلاتی دارند که گریبان‌گیر خود دولت است، خاطرنشان کرد: برای مثال زمانی که می‌گوییم در شرایط تحریم نیازمند نرم‌افزارهایی هستیم که بخش‌هایی مانند نیروگاه یا پالایشگاه و ساخت محصولات فیزیکی مانند پمپ و شیر را که نمی‌توانیم وارد کنیم، مدنظر قرار دهند، بالطبع بزرگ‌ترین مشتری این محصولات خود دولت خواهد بود.
قنبری افزود: این موضوع برای دوستان ما مشکل‌ساز است، چرا که سیستم‌های دولتی معمولاً کندتر از سایر سیستم‌ها هستند. بنابراین چابکی مورد نظر از طرف مقابل وجود نداشته و سخت‌گیری‌های قانونی هم وجود دارد. بنابراین یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های شرکت‌های دانش بنیان، استفاده از ظرفیت دولت برای حمایت آن‌ها به عنوان مشتری است که اگر این موضوع به درستی انجام شود، زنجیره پژوهش، فناوری و تجاری سازی کامل خواهد شد.
رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی با بیان اینکه تجاری‌سازی به معنی فروش است و این فروش باید همراه با تعهد مالی از سوی طرف مقابل باشد، چابک نبودن قوانین را یادآور شد و گفت: در حال حاضر همه در تلاشند که قوانین را برای شرکت‌ها و واحدها تعدیل کرده تا آن‌ها بتوانند فروش داشته باشند.
قنبری تصریح کرد: به عنوان مثال خیلی از محصولات استاندارد داخلی ندارند و اینکه یک محصول استاندارد دریافت کند، فرآیندی زمان‌بر است؛ این موضوع باعث می‌شود که محصول بخشی از بازار خودش را که لازمه رقابت با محصولات خارجی نیز هست، از دست بدهد.
صادرات 1 میلیون دلاری پارک خراسان رضوی در سال/همکاری با پارک‌های خارجی به منظور تسهیل صادرات
وی تحریم را یک تیغ دولبه و تهدید و در عین حال فرصت توصیف کرد و گفت: برای کسانی که می‌خواهند نیاز خود را از علم برطرف کنند، تحریم یک فرصت به شمار می‌رود که برای ساخت محصول نیز کسی بهتر از دانش‌آموخته دانشگاه وجود ندارد.
رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی ادامه داد: از طرف دیگر ارتباطات بین‌المللی و توسعه بازار دانش‌بنیان در بیرون از کشور به مشکل بر خورده است؛ در حال حاضر به لحاظ فروش برخی محصولات به مشکل برخورده‌ایم و همچنین وارد کردن مواد اولیه یا دستگاه‌هایی که مورد نیاز شرکت‌ها برای تولید محصول دانش‌بنیان است، پردردسر و هزینه‌بر است.
قنبری درباره صادرات شرکت‌ها توضیح داد: به طور متوسط در 5 سال اخیر سالی 1 میلیون دلار صادرات داشته‌ایم. همکاری با کشورهایی از جمله عراق و سوریه در این زمینه تأثیرگذار بوده، اما این موضوع حلقه‌ای است که سیاست‌ها و دیپلماسی خارجی کشورها بر آن اثرگذار است.
وی با اشاره به اینکه بعضی از این شرکت‌ها محصولات فرهنگی را فقط به منظور صادرات تولید می‌کنند، از همکاری برخی شرکت‌های دیگر این پارک با پارک‌های خارجی در زمینه تسهیل صادرات خبر داد و گفت: استفاده از تمام محصولات، از مدیران دولتی به عنوان مشتری که باید فرهنگ استفاده از محصولات و ریسک‌پذیری را داشته باشند تا استفاده از انواع نرم‌افزارهای هوشمند، نیاز به فرهنگ‌سازی و احتیاج به یک فرهنگ عام دارد.
رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی ادامه داد: به تدریج به سمت استفاده از داده‌ها در تصمیم‌گیری‌ها در حرکت هستیم که عرضه این محصولات، چه برای مشتری عام و چه مشتری خاص، نیازمند جلب اعتماد است. این اعتماد به محصول از طریق جا انداختن فرهنگ استفاده از آن اتفاق می‌افتد.
قنبری خاطرنشان کرد: هر جا که دانشی مورد استفاده قرار می‌گیرد، از آن رو که تغییری در حال اتفاق افتادن است، فرهنگ پذیرش آن تغییر نیز مورد نیاز است. البته بعضی محصولات از آنجایی که مهندسی معکوس بر روی آن‌ها انجام شده است، استفاده از محصول برای مشتری جا افتاده و تفاوت آن نوع تولید محصول است. این در حالی است که فرهنگ استفاده در مورد محصولات کاملاً فناورانه کاملاً تأثیرگذار است.
وی تأکید کرد: در حال حاضر جنگ اقتصادی مطرح است و سربازان جان بر کف در این جنگ اقتصادی، دوستان ما در هسته‌های فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان استان به عنوان بخش خصوصی هستند که محصولات مورد نیاز را تولید کرده و از این طریق اشتغال می‌آفرینند.
هزینه 10 برابری تولید شغل در اشتغال غیردانش‌بنیان/ نیازمند فضایی نزدیک به دانشگاه هستیم
رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی از اشتغال حدود 3 هزار نفر در شرکت‌های زیر نظر این پارک خبر داد و گفت: افراد شاغل در این شرکت‌ها در طیفی از یک الی 2 نفر تا 150 الی 200 نفر متغیر هستند.
قنبری ذیل موضوع استفاده افراد شاغل در این پارک از تسهیلات بنیاد ملی نخبگان، تشریح کرد: در این زمینه قانون‌ها نسبت به قبل شفاف‌تر شده و پیچیدگی آن‌ها کمتر شده است. در این خصوص هنوز به نقطه مطلوب نرسیده‌ایم اما نقطه فعلی شروع خوبی است.
وی با اشاره به اینکه پارک‌ها به وسیله شرکت‌های خصوصی مستقر در آن‌ها قادر به تولید اشتغال پایدار و ارزان‌قیمت هستند، گفت: به طور متوسط تولید شغل در شرکت‌های دانش‌بنیان معادل 40 تا 50 میلیون تومان برای دولت هزینه دارد که این رقم در تولید اشتغال غیر دانش‌بنیان چیزی معادل 400 میلیون تومان است.
رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی خاطرنشان کرد: پارک‌ها باید به سمت مدیریت بهتر بودجه و جذب بیشتر بودجه غیردولتی حرکت کنند. بودجه پارک‌ها در مقایسه با بودجه سایر مراکز آموزشی و پژوهشی بودجه بزرگی نیست، اما تخصیص این بودجه در حوزه‌هایی که مسئولیت دانش‌بنیانی بر عهده گرفته‌اند، از دانشگاه‌های نسل سوم گرفته تا پارک‌ها، بازدهی بسیار خوبی دارد.
قنبری تأکید کرد: همچنین پارک ما نیازمند فضایی نزدیک دانشگاه است که بتوان در آن فرهنگ سخت‌کوشی را گسترش داد. در حال حاضر 12 کیلومتر با فضای دانشگاه و 20 کیلومتر با دانشگاه فردوسی فاصله داریم که این موضوع یکی از معضلات اصلی ماست.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد تا با کمک نهادهای دیگر ، چند فضا به این مرکز اختصاص پیدا کرده و شور و شوق کارآفرینیِ مبتنی بر دانش در شهر، گسترش پیدا کند که به موجب آن استان نیز از میوه پربرکت آن بهره‌مند شود.
انتهای پیام
نظرات