به گزارش ایسنا، از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون شرکت‌ها، سازمان‌ها و نهادهای متعددی در قالب بخش‌های خصوصی، نیمه‌خصوصی و دولتی به فعالیت پرداخته‌اند و همواره هر یک از آنها نقاط قوت و ضعف خاص خود را داشته و بر همین اساس موافقان و منتقدان متعددی درباره کار آنها نظر داده‌اند.

با این حال، شاید بتوان گفت در این چند دهه نهاد و سازمانی نبوده که از تیغ منتقدان جان سالم به در برده باشد اما حجم انتقادات نسبت به عملکرد جهاد دانشگاهی بسیار کمتر بوده و شاید به نوعی بتوان گفت که حتی سخت‌گیرترین منتقدان هم نتوانسته‌اند بر فعالیت‌های مثبت و دستاوردهای این نهاد چشم ببندند.

در چنین شرایطی است که می‌توان توجیه کرد چرا جهاد دانشگاهی و سالگرد تاسیس آن مهم است. شاید در میان عامه مردم این روزها بیش از همه جهاد دانشگاهی با پژوهشگاه‌های رویان و ابن‌سینا و اقداماتی که در زمینه درمان ناباروی صورت گرفته شناخته شود اما قطعاً این تمام فعالیت و دستاورد این نهاد نبوده است.

البته پرداختن به دستاوردهای جهاد دانشگاهی از طریق خبرگزاری ایسنا که زیرمجموعه این نهاد انقلابی محسوب می‌شود شاید این شُبهه را بوجود بیاورد که می‌تواند دید تبلیغاتی به مخاطب ارائه دهد! بر همین اساس شاید بهتر آن بود که کارنامه حدوداً چهار دهه‌ای فعالیت این نهاد از دید رسانه‌ای دیگر مورد بررسی قرار گیرد اما به هرحال دید رسانه‌ای و خبرنگاری معمولا اجازه نمی‌دهد فرد از قلم خود در راستای تبلیغ استفاده کند، ضمن آنکه برای این منظور قطعاً راهکارهای تاثیرگذارتری نیز مانند تبلیغات مستقیم وجود خواهد داشت.

با تمام این تفاسیر اگر بخواهیم در آستانه چهل سالگی انقلاب دستاوردهای جهاد دانشگاهی را بررسی کنیم به طور قطع به این نتیجه می‌رسیم که در سالیانی که در بخش‌های مختلف از فرهنگ و اقتصاد گرفته تا مسائل عمرانی، بخش زیادی از سرمایه و انرژی نهادهای مختلف کشور صرف شد؛ جهاد دانشگاهی تولید علم را فراموش نکرده و از ابتدای کار بر اهیمت آن واقف بوده و با بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی و پژوهشی، اقدامات متعددی را در دستور کار قرار داد به‌گونه‌ای که اکنون در مرز علم حرکت می‌کند.

در شرایط حساس امروز و دورانی مثل تحریم‌ها شاید بیش از همیشه مشخص شود که چنین نهادی تا چه اندازه می‌تواند تاثیرگذار ظاهر شود. در هفته‌ها و ماه‌های گذشته همه ما شاهد بوده‌ایم که بحث اعمال تحریم‌های امریکا چه تاثیراتی بر صنعت خودروسازی کشور و بازار خودرو گذاشت. در چنین شرایطی اعلام می‌شود که جهاد دانشگاهی  با انعقاد قراردادی مسئولیت تامین محلول کاتالیست‌های خودرویی را بر عهده گرفته تا شاهد قطع وابستگی به تولیدکنندگان انحصاری جهانی باشیم.

از سوی دیگر در حوزه‌هایی مانند اشتغال که این روزها دغدغه بسیار بزرگ دولت و خانواده‌ها محسوب می‌شود وزارتخانه‌های مختلف تلاش‌های متعددی کرده‌اند و بخشی از بودجه دولت برای ایجاد اشتغال اختصاص داده شده اما با این وجود نهادی مانند جهاد دانشگاهی اقدام به برگزاری طرحی به نام"توسعه مشاغل خانگی" می‌کند تا بدین ترتیب با هزینه‌ای کمتر و دیدگاهی متفاوت برای درد بیکاری درمان ارائه شود، نکته جالب هم اینکه در نهایت کیفیت اجرای این طرح به‌گونه‌ای است که با بهره‌گیری از پتانسیل فعالیتی که در خانه‌ها وجود دارد، برخی افراد از تولید محصول و ارائه آن به برندهای جهانی خبر داده و اعلام می‌کنند که به طور مثال تولیدات آنها در خودروهای جنسیس یاهواپیمایی امارات مورد استفاده قرار گرفته است.

اما درباره چگونگی ایجاد و تاسیس جهاد دانشگاهی در ویکی‌پدیا اینگونه آمده است که : «بدنبال حضور جمعی ازدانشجویان پیرو خط امام(ره)  در میدان نبرد، در جلسه‌ای با حضور حضرت امام(ره) به پیشنهاد سپاه و طرح موضوع توسط آقای هاشمی رفسنجانی مبنی بر ایجاد نهادی سازمانی در کنار دانشگاه‌ها تا علاوه بر حضور فیزیکی به‌ عنوان رزمنده بتوان از قابلیت اساتید و دانشجویان در جهت کمک به نیازهای  فنی تخصصی جبهه‌ها و تلاش‌های خلاقانه در جهت تهیه نمونه  وسایل و تجهیرات  جدید جهت تسهیل و برتری در میدان رزم انجام گیرد .در ۱۶ مرداد ۱۳۵۹ ستاد عالی انقلاب فرهنگی، جهاد دانشگاهی را در راستای اهداف انقلاب فرهنگی ایران تأسیس نمود. با تبدیل ستاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی، اساسنامه جهاد دانشگاهی در ۱۱ آذر ۱۳۶۵ بازنگری و تصویب شد.»

بدین‌ترتیب در این سال‌ها جهاد دانشگاهی با اهداف تعیین شده‌ای چون گسترش تحقیقات و شکوفایی استعدادها در سطح جامعه برای رسیدن به خود اتکایی، توسعه امور فرهنگی با همکاری حوزه و دانشگاه، گسترش طرح‌های کاربردی به منظور به‌کارگیری نتایج پژوهش فعالیت‌های خود را دنبال کرده است.

حال نیز دایره فعالیت‌های جهاد دانشگاهی را می‌توان در بخش‌هایی از آموزش و پژوهش گرفته تا بخش‌های فرهنگی گسترده دانست. بر این اساس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، پژوهشگاه علوم سلولی(رویان)، ‌پژوهشگاه فناوری‌های نوین زیستی (ابن‌سینا) در این مجموعه در حال فعالیت هستند و واحدهای جهاد دانشگاهی در شهرها و استان‌های مختلف نیز تاسیس شده است.

این سه پژوهشگاه در کنار پژوهشکده‌های متعددی که در این مجموعه فعالیت دارند، تمرکز خود را بر روی موضوعات مهمی از درمان سرطان و سلول‌های بنیادی تا درمان ناباروری گذاشته‌اند و بدین‌ترتیب جدیدترین متدهای درمان ناباروری همپای دنیا در ایران هم مورد استفاده قرار گرفته‌است؛ به گونه‌ای که در موارد متعدد به دلیل برخورداری از تجهیزات پیشرفته و قیمت مناسب حتی از کشورهای دیگر برای درمان راهی ایران می‌شوند.

همچنین با تمرکز بر سلول‌های بنیادی تلاش شده است در زمینه‌های متعدد از درمان سرطان گرفته تا مواردی مانند ترمیم ضایعات قرنیه چشم اقدام شود.

مجتمع تحقیقاتی، پارک های علم و فناوری، مراکز رشد و شرکت های دانش بنیان و تجاری دیگر بخش‌های فعال این نهاد هستند که در زمینه تولید علم سهم دارند.

واحدهای استانی نیز در این سال‌ها با انجام پژوهش‌های لازم در راستای حل مشکلات استانی و ارائه راهکاری برای برون‌ رفت از معضلات خود فعالیت‌هایی را دنبال کرده‌اند و در حوزه‌های متعددی از جمله خشکسالی اقدامات متعدد داشته‌اند.

البته اینکه در کشور تا چه اندازه از نهادها و شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت شود موضوعی است که جای بررسی و تامل بسیار دارد.

در شرایطی که از سویی نوسانات نرخ ارز و از سوی دیگر بیم‌ تحریم‌ها دست‌اندازهای مختلفی برای فعالان عرصه‌های پژوهشی کشور ایجاد کرده، این‌که مجموعه‌های دانش‌بنیان تاچه اندازه مورد حمایت قرار گرفته و محصولات آنها به نمونه‌های خارجی ارجح دانسته می‌شود امری است که جای بررسی دارد.

البته ناگفته نماند که در کنار تمام دستاوردهای مثبت جهاد دانشگاهی نیز مانند هر مجموعه دیگری مشکلات و کاستی‌های خاص خود را دارد به‌ گونه‌ای که حتی به زعم برخی مسئولان این نهاد اگر بخواهیم نسبت به مراکزی که در جهان ساختار مشابه با جهاد دارند و طول عمرشان چیزی حدود ۳۵ تا ۴۰ سال است، بررسی کنیم ممکن است نمره ما در قیاس با مراکزی که در کره‌جنوبی و آلمان وجود دارد، پائین‌تر باشد اما به هر روی باید تمامی شرایط را در رشد و پیشرفت مجموعه‌ها در نظر داشت.

انتهای پیام