به گزارش ایسنا، ابراهیم متقی در نشست "آمریکا پژوهی و نخبگان ایرانی" در دانشگاه علامه طباطبایی با طرح این مساله که «آمریکا نتوانست درباره ایران وضعیت براندازی را حاصل کند چون وضعیت "پاندولی" در سیاست‌اش نسبت به ایران حاکم است» افزود: وضعیت امروز روابط ایران و آمریکا تراژیک‌تر از زمان اشغال سفارت آمریکا در اوایل انقلاب اسلامی است؛ چراکه ما هم‌چنان نه آمریکا را می‌شناسیم و نه ساخت داخلی تصمیم‌گیران آن را و نه شناختی دقیق نسبت به خودمان داریم از این رو فضا مبهم و تراژیک است.

وی گفت: اگر فضای شناحت تهدید در کشوری انقلابی در قالب کنش عقلانی شکل می‌گرفت، هیچ وقت کنشگری حاصل نمی‌شد. وقتی انقلاب‌ها ظهور پیدا می‌کنند شناخت‌ها ویژگی اسطوره‌ای پیدا می‌کنند به ویژه ایران که دچار شرایط موعودگرایی است. اگر ولادیمیر پوتین پنج روز پیش آمریکا را تهدید به ساز و کار بازدارنده کرد برای این است که روسیه هم نشانه‌هایی از موعودگرایی در آن موج می‌زند. خانم هلن کارر دانکوس در کتاب "شوربختی روس" بهتر از همه فضای روسیه را تبیین کرده که چرا در وضعیت تقابلی با آمریکا قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: در ارتباط با فضای ایران و این‌که چرا رادیکال شد باید گفت که چون ذات انقلاب‌ها رادیکال است. یک حقوقدان آمریکایی در کتابی به این مساله پرداخته است که چرا سفارت آمریکا در ایران اشغال شد؟ او به این سوال این‌گونه پاسخ می‌دهد که "اقدام ایران باید در چارچوب کنش پیشگیرانه که در حقوق بین‌الملل وجود دارد تفسیر شود." بنا بر این باید گفت، چارچوب کشور ما انقلابی است و وقتی سفارت را گرفتند می‌دانستند که اگر بگیرند چه وضعیتی پیش می‌آید و اگر نگیرند چه می‌شود. این نکته برای همه روشن است که انقلاب‌ها در تعارض با ساخت نظام بین‌الملل هستند.

این استاد دانشگاه با بیان این‌که "ما امروز نه خودمان و نه آمریکا و نه فرآیندهای نظام بین‌الملل را نمی‌شناسیم" اظهار کرد: یک نوع تجدیدنظر طلبی در کشور و در بین مقامات و مسوولان شاهد هستیم. در جلسه‌ای معاون وقت وزیر خارجه در رابطه با نگاه ایران به آسیای میانه و قفقاز اعلام کرد که این نگاه مبتنی بر منافع ملی بوده است، در حالی که این‌گونه نبوده و نگاه ما ایدئولوژیک محور بود. وقتی بحران‌ جمهوری‌های تازه استقلال یافته در ۱۹۹۱ شکل گرفته بود، وزارت خارجه ایران اعلام کرد تحولات را بر اساس نگاهی که مسکو به آن‌ها دارد دنبال می‌کند اما من نمی‌دانم این وارونه نشان دادن سیاست‌ها و نگاه‌ها ناشی از چیست! کسانی که تا دیروز الگوی رفتاری‌شان در فضای رادیکالیزم و انقلابی تعریف می‌شد امروز به فضای تجدیدنظر طلبی حرکت کرده‌اند اما سوال اینجاست که این تغییر رویکرد آگاهانه است؟ آیا امروز می‌دانند که دیروز کحا بودند و امروز کجا هستند و  می خواهند به کجا بروند، بعید می‌دانم.

وی با اشاره به توافق هسته‌ای میان ایران و 1+5 تصریح کرد: برخی بر این نظر بودند اگر توافقی را با رییس‌جمهور آمریکا انجام بدهیم همه چیز تمام است اما به نظر من آن‌ها ساختار و نظام آمریکا را نادیده گرفتند. وقتی خودت و دیگری را نشناسی در دیپلماسی و سیاست و حتی جنگ به نتیجه نمی‌رسید. کافی است رویکرد مقام‌های رسمی ایران در رابطه با بحث‌های مختلف در سازمان ملل یا در ارتباط با اروپا را ببینیم. وقتی توافق هسته‌ای به دست آمد می‌گفتند تا سه ماه دیگر تضادهایی بین اروپا و آمریکا ایجاد می‌شود که آن سرش ناپیدا. این در حالی است که ایران در نگاه آمریکایی‌ها وضعیت نسبتا یکسانی دارد اما برای اروپایی‌ها باید گفت که آن‌ها نسبت به ما در مقایسه با آمریکا نگرانی بیشتری دارند؛ چراکه نگاهشان به ما شرق شناسانه است.

وی گفت: امروز برخی ژست سیاسی تجدیدنظرطلب‌ها را می‌گیرند در حالی که هیچ‌گونه شناختی نسبت به آینده ندارند، مثل کتاب "مسیر آشتی با آمریکا" که در زمان مذاکرات هسته‌ای نوشته شد. این کتاب این مساله را القاء می‌کند که با این توافق ایران و آمریکا در شرایط نرمالی قرار می‌گیرند در حالی که اصلا به این شکل نیست. در سند راهبردی آمریکا ایران تهدید آمریکاست و همین‌طور برای متحدان و شرکایش تهدید اصلی است، اما الگوی رفتاری‌شان در ارتباط با ما در دوران اوباما و ترامپ مبتنی بر جنگ نبود بلکه مبتنی بر "مهار" و "تحریم" بوده است. جنگ توجیه دیپلمات‌ها بود برای مذاکره و امروز همان کسانی که استراتژی جدال بر سر تولید هسته‌ای و موشکی و افزایش قدرت نظامی را با هزینه مردم موجه می‌دانستند، روندهای معکوس را طی می‌کنند. از این رو معتقدم یکی از چالش‌های اساسی که در آینده داریم همین مساله تجدیدنظر طلبی است.

متقی اظهار کرد: آمریکا در دوران گذشته نگاهش به سیاست "تغییر رژیم" نبود اما امروز در این فضا است و مبانی تحلیل‌شان این است که ساخت درونی ایران انسجام درونی خود را از دست داده است. مایکل دی آندریا یا همان آیت‌الله مایک که مورد توجه دستگاه حاکمه آمریکاست معتقد به انفجار از درون ایران است و نیروی رابط را هم اپوزیسیون خارج از کشور می‌داند که به مجموعه‌های آمریکایی متصل هستند در حالی که همان‌ها اطلاعات نادرست درباره ایران می‌دهند.

وی در ادامه این سخنان با بیان این‌که «نگاه آمریکا به ما ژئوپلتیکی است و معادله قدرت نقش تعیین کننده‌ای دارد» گفت: آمریکایی‌ها در ارتباط با ایران در قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ درست مشابه دسامبر 2017 ترامپ عمل کردند و آن استفاده از سیاست موازنه است که ماهیت منطقه‌ای دارد در حالی که در قرن ۱۹ و ۲۰ ماهیت بین‌المللی داشت. نگاه آمریکا به ایران موقعیت منحصر به فردی است که بر اساس آن سرنوشت ایران نباید دستخوش ماجراجویی میان روسیه و آمریکا شود. در گذشته بر اساس "بازی بزرگ" میان روسیه و بریتانیا قرارداد ۱۹۰۷ به دست آمد که آمریکا مانع اجرای آن و از پاره‌گی ایران شد، پس آمریکایی‌ها نقش رهایی‌بخش در آن مقطع برای ما داشتند. آن‌ها هم‌چنین با قرارداد قسطنطنیه در ۱۹۰۱۵ هم مخالفت کردند. قرارداد وثوق‌الدوله نیز در همین راستا اجرا نشد. آمریکایی‌ها همچنین در سال ۱۹۴۶ در خروج نیروهای روسیه از ایران نیز نقش داشتند.

این استاد دانشگاه در ادامه با طرح این پرسش که «آیا آمریکایی‌ها ایران را خوب می‌شناختند» پاسخ داد: خیر. جیمز بیل در کتاب "شیر و عقاب" می‌گوید آمریکایی‌ها حتی توکلی و توسلی را با هم اشتباه می‌گرفتند. بعد از ۳۳ سال وقتی محمد علی جعفری فرمانده سپاه شد او را با سردار جعفری از فرمانده عملیات رمضان در جنگ با عراق اشتباه گرفتند.

وی افزود: بعد از کودتای ۲۸ مرداد فضای ایران نسبت به غرب و آمریکا در تعارض قرار گرفت. حتی روشنفکران و نخبگان آن زمان از جمله شایگان، شادمان، ولی نصر مبانی اندیشه‌شان در برابر غرب بود. وضعیت در بین مارکسیست‌ها هم به همین شکل بود و حتی رمان‌هایی که مارکسیست‌های قبل از انقلاب نوشتند نسبت به غرب کاملا تعارضی بوده است و این نگاه در انقلاب بازتولید شد و به تضاد ایران و آمریکا منجر شد. از این رو معتقدم سیاست خارجی ایران با توجه به فرهنگ ایرانی با روح ایرانی هم‌خوانی دارد. ایران خود را کشور برتر در منطقه و جهان می‌داند و ریسک رویارویی با غرب را انجام می‌دهد.

وی با بیان این‌که «تجدیدنظرطلبی در چند سال گذشته واکنشی است به رادیکالیسم بی‌منطق احمدی‌نژاد» افزود: این فرایند روابط ایران را در منطقه و جهان تغییر می‌دهد اما مبتنی بر معادله قدر ت نیست. معتقدم کشوری که در فضای "سازش" قرار گیرد این سازش ماهیت دومینویی پیدا خواهد کرد.

متقی در ادامه ندادن سوخت در آلمان به هواپیمایی وزیر خارجه ایران را در تاکید این مساله دانست که تحریم‌های ایران کامل برداشته نشده است.

وی تاکید کرد: فضای تعارض در آینده برای امنیت ایران مخاطرات بسیار زیادی خواهد داشت. فضای "سازش" و "تجدیدنظر" بدترین نتیجه را برای یک کشور ایجاد می‌کند چون ابزار قدرت ایران یعنی توان هسته‌ای را در جریان مذاکرات از ما گرفتند و وقتی کار تمام شد دیگر سلام ما را هم جواب نمی‌دهند مگر دستور کار جدید داشته باشند.

این استاد دانشگاه تهدید آمریکا به خروج از برجام را یک ویترین برای نشان دادن دندان‌های تیزشان به ایران دانست و افزود: تهدید به این‌که در ماه می از برجام خارج می‌شوند توخالی است هم‌چنین درخواست برای مذاکرات جدید امر تازه‌ای نیست و قبلش هم انجام گرفته و ادامه خواهد یافت. معتقدم جهت‌گیری آمریکا این است فشار را باتداوم تحریم بیشتر علیه ایران ادامه دهد تا به حوزه‌های راهبردی مورد نظرش درباره ایران نزدیک شود.

انتهای پیام