دکتر شاهزاده فاضلی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: خوشبختانه طی ۴ دهه اخیر رویکرد دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و حتی بخش‌های تحقیقاتی خصوصی کشور برای تولید علم و تحقیقات علوم زیستی قابل قیاس با قبل از انقلاب نیست و خیزی که دانشمندان جوان و نخبه کشور برای اینکه بتوانیم در حوزه علوم زیستی در مرزهای دانش حرکت کنیم، برداشتند بسیار قابل تقدیر است.
وی ادامه داد: پیشرفت‌هایی که در حوزه سلول‌های بنیادی، میکروبیولوژی و ژنتیک صورت گرفته است، بیانگر این است که کشور ما از نظر نیروی علمی جوان قادر است در مرزهای دانش قدم بردارد؛ اما مساله مهم در این میان هدفگذاری تحقیقات و پژوهش‌ها است که در حوزه علوم زیستی با نیازهای کشور متناسب نیستند و تحقیقات ما هدف‌دار و برنامه محور برای رسیدن به پاسخ و محصولی که متناسب با نیازهای کشور باشد، نیست.
رییس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران با اشاره به اینکه کاربردی نبودن پژوهش‌ها صنعت را مایوس و دولت را نیز از اختصاص بودجه نا امید می‌کند، گفت: این عدم اختصاص بودجه خود دلیل مضاعفی می‌شود تا وضعیت پژوهش در کشور تضعیف شود.
وی تصریح کرد: متاسفانه اختصاص بودجه نسبت به حجم پژوهش‌ها در حوزه علوم زیستی کامل و کافی نیست و این مساله موجب می‌شود خروجی پژوهش‌ها، خیلی سطحی باشد.
دکتر افضلی با بیان اینکه سیاست‌گذاری در خصوص تحقیقات به این ترتیب است که بخش عمده آن با بودجه دولتی است، گفت: متاسفانه با وجود اینکه ما برنامه‌های توسعه‌ای و برنامه‌هایی نظیر برنامه ششم توسعه و افق ۱۴۰۴ را داریم، اما این برنامه‌ها به دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و پژوهشگاه‌ها ابلاغ نشده است تا بودجه‌هایی که اختصاص داده می‌شود در راستای نیازهای برنامه‌های کشور هزینه شود.
وی ادامه داد: مهمترین معیاری که برای ارزیابی مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی مدنظر است، در حال حاضر ارزیابی تعداد مقالات است و به همین دلیل اعضای هیات علمی و محققان سعی می‌کنند تعداد مقالات بیشتری داشته باشند و عدم امتیازدهی به تولید محصول یا دانش فنی که از نظر اقتصادی برای کشور موردنیاز است، موجب بی توجهی به این حوزه شده است.
رییس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران تاکید کرد: اگر در ارزیابی‌های وزارت علوم، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت و سازمان‌های نظارت‌گر امتیازات خاصی برای معیارهایی مانند پتنت، تولیدمحصول و دانش فنی قائل شوند و بیشترین امتیازات برای اعضای هیات علمی و تشویق آنها صورت گیرد، در این حوزه پیشرفت حاصل می‌شود؛ امادر غیر اینصورت تعداد مقالات همچنان افزایش می‌یابد و از نظر تعداد مقاله جزو یک درصد دانشمندان جهان می‌شویم، بدون اینکه دانش فنی به ازای آن تولید شده باشد.
شاهزاده فاضلی با تاکید بر اینکه باید سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه کشور را در نظر بگیریم و آنها را به عنوان چالش به مراکز تحقیقاتی، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها اعلام کنیم، بیان کرد: باید در ارزشیابی و ارزیابی سالانه دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و اعضای هیات علمی بیشتر از آن که به تعداد مقاله بها دهیم، به خروجی دانش فنی و یا محصول و پتنت اهمیت دهیم؛ اما در حال حاضر بیشترین توجه به تعداد مقاله است و موجب می‌شود کسی به سراغ تولید محصول نرود و این تفاوت عمده ما با کشورهایی است که تولیدکننده بزرگ در دنیا هستند؛ آنها از دانش و علم ثروت تولید می‌کنند و ما ثروت را برای تولید همان مقالات صرف می‌کنیم.
رییس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران گفت: وقتی تعداد مقالات معیار ارزیابی قرار می‌گیرد، آفت‌هایی نظیر مقالات تقلبی نیز به وجود می‌آیند که عده‌ای برای این مساله دکان باز کرده‌اند و این بازارها به رشد قارچ‌گونه و سوءاستفاده‌هایی که در این زمینه وجود دارد، می‌رسد و در نهایت نیز بدنامی موسسات تحقیقاتی و جامعه علمی کشور را موجب می‌شود.
وی با اشاره به میزان موفقیت در تجاری‌سازی نتایج پژوهش‌ها در کشور، تصریح کرد: با روند فعلی، فقط مقدار کمی توانسته‌ایم نتایج محصولات را به ثروت تبدیل کنیم و اگرچه محصولات از نظر تعداد مقالات رشد خوبی داشته، اما از نظر تجاری‌سازی و تولید محصول دانش محور پیشرفتی نداشته‌ایم و علت نیز هدف‌گذاری‌های اشتباهی است که قرار داده‌ایم؛ ما نیاز داریم سازمان‌های نظارتی نظیر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم و وزارت بهداشت که متولی‌های بخش تحقیق و پژوهش کشور هستند، معیارها را عوض کنند و قوانین را تغییر دهند و در تخصیص بودجه نتیجه و خروجی را در نظر بگیرند.
رییس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران با تاکید بر اینکه باید زیرساخت‌های پژوهش در کشور قدرتمند شوند، گفت: در حوزه علوم زیستی یکی از زیرساخت‌ها مرکز ذخایر ژنتیکی و بانکهای زیستی است که متاسفانه در خصوص بانکهای زیستی ضعیف‌ترین حمایت‌ها نیز دریغ می‌شود، درحالی‌که اگر بخواهیم در حوزه علوم زیستی، تحقیقات محصول‌محور انجام شود، باید حمایت تام و کامل از بانکهای زیستی صورت گیرد؛ اما متاسفانه در حال حاضر بانکهای زیستی در شرایط بسیار نامساعدی قرار دارند.
شاهزاده فاضلی در ادامه با اشاره به مشکلات مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران گفت: این مرکز در واقع کتابخانه و مجموعه کاملی از ژنتیک تمام موجودات کشور اعم از گیاهی، جانوری و انسانی و ... است و بهره‌برداری از آن توسط محققان علوم زیستی بسیار مورد نیاز است.
وی گفت: ما در مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران ظرف ۱۰ سال گذشته پدیده‌ای ایجاد کرده‌ایم که در نوع خود از حیث داشتن تعداد قابل توجهی نمونه استاندارد و قابل اعتماد کم‌نظیر بوده است، بنابراین توانمندی ما برای توسعه و افزایش نمونه‌های زیستی فوق‌العاده زیاد است، اما حمایتهای مادی از آن بسیار ضعیف است.
رییس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران خاطرنشان کرد: در تمامی کشورهای دنیا بانکهای زیستی از حمایتهای دولتی قوی و خوبی برخوردار هستند و حتی برخی کشورها نظیر قطر طی ۵ سال اخیر سرمایه‌های هنگفتی را به این بانک‌ها اختصاص داده‌اند، در حالی‌که از نظر تنوع زیستی بسیار پایین و کوچک هستند؛ اما متاسفانه در کشور ما که تنوع زیستی بالایی نیز وجود دارد ولی حمایتهای کافی انجام نمی‌شود.
شاهزاده فاضلی تاکید کرد: حمایت‌ها از ما به نحوی شده است که حتی قادر به پرداخت حقوق پرسنل خود نیز نیستیم و نگرانی ما این است که همه آنچه را ظرف این ۱۰ سال فراهم کرده‌ایم، با ادامه یافتن این شرایط حمایتی ضعیف از بین برود.
انتهای پیام
نظرات