استاد علی مصباح در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، به مناسبت یکم شهریورماه روز درگذشت استاد دکتر محمد پروین گنابادی، محقق معاصر اظهار کرد: استاد پروین گنابادی در سال 1282 شمسی در شهر کاخک از توابع شهرستان گناباد متولد شد؛ ایشان فرزند عباس ملقب به شمس الذاکرین هستند که از بزرگان و عارفان کاخک بوده و از نوادگان ملاامیر نیز بوده اند.

وی ادامه داد: برادر ملاامیر، فاضل خان نام داشته که شغل وی تجارت بوده و ثروت زیادی نیز بدست آورده بود و به توصیه برادرش ملاامیر، مدرسه فاضل خان را در دوره شاه عباس صفوی بنیان گذاری می کند که این مدرسه یکی از مشهورترین مدارس علمیه مشهد بوده و موقوفات بسیاری نیز داشته و بسیاری از روحانیون گذشته گناباد فارغ التحصیل این مدرسه هستند.

مصباح افزود: مرحوم پروین گنابادی تحصیلات مقدماتی را نزد پدرش فرا گرفت و پس از آن یک سال در مدرسه حبیبه فردوس و یک سال نیز در مدرسه قدیم قاین و در سن 15 سالگی برای ادامه تحصیل به مشهد رفته و در همان مدرسه فاضل خان در نزد اساتید مختلفی تدریس می کند.

پروین گنابادی از شاگردان خاص ادیب نیشابوری بود

این پژوهشگر حوزه ادبیات فارسی بیان کرد: ایشان برای ادامه تحصیل به خدمت مرحوم ادیب نیشابوری اول می رود؛ ادیب نیشابوری هر کسی را به شاگردی قبول نمی کرد و باید طرف  شایستگی هایی می داشت.

مصباح تصریح کرد: مرحوم استاد پروین گنابادی دارای قریحه شاعری بود و به نزد مرحوم ادیب که رفت به شاگردی ایشان پذیرفته شد و از شاگردان خاص ادیب نیشابوری نیز محسوب میشد؛ وی پس از ایجاد آموزش و پرورش نوین برای گذران زندگی به آموزش و پرورش می رود و در سال 1302 مشغول تدریس در مدرسه احمدی مشهد می شود.

وی عنوان کرد: پروین گنابادی در سال 1322 به عنوان رئیس دانشسرای دختران مشهد منصوب می شود و در سال 1324 نیز از طرف مردم سبزوار به نمایندگی مجلس انتخاب می شود.

مصباح خاطرنشان کرد: یک مسئله تاریخی باید اینجا روشن شود و آن هم اینکه برخی همیشه ایراد می گرفتند؛ مرحوم پروین در مجلس که بود به خاطر شعارهای مردمی که حزب توده می داد جذب این حزب شده و تنها یک سال در فراکسیون توده بود ولی در تنش هایی که این حزب ایجاد می کرد هیچ نقش و دخالتی نداشته است.

مسئول انجمن ادبی محمد پروین گنابادی تأکید کرد: در سال 1335 که مرحوم دکتر مصدق لایحه انحلال حزب توده را به مجلس برد با موافقت مجلس این حزب منحل شد و مرحوم پروین گنابادی نیز از همان سال ارتباط خود را با این حزب قطع کرد و پس از پایان دوره اش به کلی از سیاست کناره گرفت.

وی اضافه کرد: مرحوم پروین گنابادی از سال 1328 به دهخدا پیوست و همکاری با لغت نامه دهخدا را آغاز کرد و از همان اوایل علاقه مندی شدیدی بین این دو نفر به وجود آمد؛ همچنین پروین گنابادی طی دو سال نزدیک به یک میلیون فیش جمع آوری نمود و در شبانه روز بیش از سه ساعت بیشتر نمی خوابید.

مصباح بیان کرد: وی علاوه بر تنظیم حرف «ذ» با همکاری دهخدا و حرف «غ» با همکاری شهاب فردوسی و آماده سازی واژگان حرف «ط» و حرف «الف» را نیز بر عهده داشت.

وی همچنین گفت: قبل از آن در اواخر سال 1313 به مدت 12 سال ویراستاری کتاب های علمی دانشگاه تهران را عهده دار بود و از اواخر سال 1340 نیز تا پایان عمر با بنیاد فرهنگ ایران همکاری نمود؛ پروین گنابادی علاوه بر اینها به امر تدریس هم می پرداخت و در دانشکده های ادبیات تهران و پژوهشکده فرهنگ ایران دانشجویان بسیاری را تربیت کرد.

مسئول انجمن ادبی محمد پروین گنابادی افزود: ایشان در شاعری هم در زمره شاعران صاحب سبک محسوب میشد به گونه ای که یکی از موضوعات نخستین کنگره نویسندگان ایران در سال 1325 سبک شعری مرحوم پروین گنابادی بود، اما این استاد هرگز ادعای شاعری نمی کرد.

پروین گنابادی شمع جمع دوستان اهل علم بود

وی با اشاره به اینکه مرحوم پروین گنابادی شمع جمع دوستان اهل علم بود ، اظهار کرد: روان شاد احمد آرام از استاد پروین به عنوان صاحب نظری شایسته در زبان و ادب فارسی و عربی یاد می کند و خواندن تحقیقات ادبی این استاد را لذت بخش می داند.

مصباح با بیان اینکه مرحوم پروین گنابادی کار ترجمه را نیز انجام می داد ، افزود: از جمله آنها می توان به ترجمه مقدمه ابن خلدون از متن عربی و تاریخ بلعمی را نام برد که یک شاهکاری است و علاوه بر این در زمینه های مختلف ادبیات، لغت، عرفان و غیره کتب و مقالات مختلفی از ایشان به چاپ رسیده است.

وی تصریح کرد: از جمله کتاب های ایشان می توان به شرح حال فردوسی و هفت خان رستم با تفسیر لغات در سال 1313، شیوه نگارش در سال 1317، اندیشه ها در سال 1313، فن مناظره در سال 1315 و غیره اشاره کرد.

وی ادامه داد: مرحوم پروین گنابادی همچنین در زمینه فرهنگ عامه نیز کارهایی انجام داد که از جمله انها جمع آوری بازی های محلی خراسان بوده و در حوزه لغت نیز علاوه بر لغت نامه دهخدا، لغات و اصطلاحات گویش مردم مشهد و گناباد و افغانستان را جمع آوری نموده است.

این پژوهشکر حوزه ادبیات فارسی افزود: مرحوم بدیع الزمان فروزان فر یکی از هم کلاسی های مرحوم پروین گنابادی بوده که به تهران رفته بود و بارها اصرار داشت که پروین نیز به آنجا برود ولی این استاد هر چند که در فقر بود، اما اعتنایی به مال دنیا نداشت و نیز تعهدی که در آموزش و پرورش و علاقه ای که به تعلیم و تربیت فرزندان این آب و خاک داشت را نمی توانست رها کند و این درخواست ها را نمی پذیرفت.

مصباح اضافه کرد: بسیاری از بزرگان چون عبدالحسین زرین کوب، محمدرضا سمیعی گیلانی، عبدالمحمد آیتی و غیره از جمله شاگردان مرحوم استاد پروین گنابادی بودند.

وی گفت: در سال 1355 مرحوم استاد پروین گنابادی مدرک دکتری افتخاری را از دانشگاه تهران دریافت و در همان سال شاگردانش مراسم نکوداشتی برایش برگزار نمودند و ویژه نامه ای نیز با عنوان «جشن نامه پروین گنابادی» به چاپ رساندند.

مسئول انجمن ادبی محمد پروین گنابادی خاطرنشان کرد: مرحوم پروین گنابادی در سال های آخر عمرش مشکلات جسمی زیادی برایش بوجود آمده به طوری که به زحمت قلم به دست می گرفت تا اینکه در یکم شهریورماه سال 1357 از دنیا می رود.

پروین گنابادی یکی از خدمت گذاران به فرهنگ و ادب پارسی بود

مصباح در ادامه گفت: ایشان یکی از خدمت گذاران بزرگ به فرهنگ و ادب پارسی بوده و تا این فرهنگ زنده بماند نام پروین گنابادی نیز بر تارک آن خواهد درخشید.

وی عنوان کرد: در سال 70 پس از تشکیل انجمن نمایش و انجمن سینمای جوان در گناباد ، ضرورت تأسیس انجمن ادبی در این شهرستان احساس میشد و لذا اولین انجمن ادبی با عنوان مرحوم استاد پروین گنابادی در این شهرستان تشکیل و رفته رفته شعرای برجسته زیادی تربیت شد و این روند همچنان ادامه یافته است.

این پژوهشگر حوزه ادبیات فارسی همچنین گفت: این انجمن در طول 26 سال مدت فعالیت خود علاوه بر برگزاری مراسم شب شعر و حرکت های فرهنگی دیگری که انجام داد تأثیر بسزایی در رشد ادبیات و فرهنگ در گناباد داشته است.

مصباح افزود: هم اکنون با تأسی از استاد پروین گنابادی نسبت به جمع آوری فرهنگ مردم گناباد اقدام و چند سالی روی آن کار شده و تاکنون نیز حدود 7 هزار فیش جمع آوری و تدوین شده و آخرین مراحل ویراستاری را طی می کند.

مسئول انجمن ادبی محمد پروین گنابادی تأکید کرد: این کتاب 15 مقوله مختلف شامل لغات، اصطلاحات، ضرب المثل، بازی ها، مراسم ها ، آداب و رسوم و غیره را در برگرفته که در 5 جلد در آینده ای نزدیک به چاپ خواهد رسید.

انتهای پیام