به گزارش ایسنا، آثار به نمایش درآمده در موزه و به ویژه محوطه کاروانسرا حرکت کاروان‌ها، زنگ شتران و آهنگ پای اسبان را برای گردشگران تداعی می‌کند. این موزه با بیش از 20 غرفه، آیین‌های سنتی و مشاغل مردم سبزوار را نمایش داده است، در محوطه کاروانسرا چهار ایوان و چند غرفه وجود دارد و در ورودی کارونسرا در سمت راست، موزه قرار گرفته است.
 
سبزوار شهر آیین‌های نستوه است حتی نام یکی از روستاهای سبزوار "آیین" است و آیین ‌سنگ‌اندازی، شال‌اندازی، چشم آرو و آیین طلب باران یا چولی چغل جز آیین‌های مختص سبزوار است. قدمت مکان موزه به دوره قاجار و عهد ناصرالدین شاه قاجار برمی‌گردد و از آثار تاریخی ارزشمند این دوره و بناهای چهار ایوانی به شمار می‌رود.

آیین اسب چوبی

در ابتدای ورودی و در وسط موزه غرفه اسب چوبی قرار دارد. آیین اسب چوبی که در مجالس شاد شهرستان سبزوار اجرا می‌شود، در دل خود حکایت از پیکار مردمان دیار بیهق یا سبزوار فعلی با مغولان و مقاومت مردم این سرزمین دارد.

این آیین در دهه فجر سال 88 به عنوان اولین میراث معنوی خراسان رضوی در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. در مجالس عروسی اسب چوبی عروس را با پارچه‌های رنگی و اسب چوبی داماد را با پارچه سیاه تزیین می‌کردند.

برای ساخت اسب چوبی بر روی قطعات چوب‌هایی که بر بدن و سراسب ساخته می‌شود پارچه‌هایی نصب می‎کنند تا یک نفر به راحتی در میان آن قرار بگیرد و با استفاده از شال‌های طرفین که بر روی شانه‌های فرد می‌افتد اسب مهار شده و افسار آن را به دست می‌گیرد، سپس با حرکات پا چرخش بدن و چوبدستی اجرای حرکات موزون آغاز می‌‎شود که در حقیقت نمادی از جنگ و پیکار با سربازان مغولی است.

آیین شال اندازی

ازجمله آیین‌های دیگر مردم سبزوار مراسم شال‌اندازی در شب یلدا است که یکی از غرفه‌های موزه به این آیین اختصاص یافته است. در این شب عده‌ای از ساکنان شهر از دریچه پشت‌بام منازل، کمربند خود را به داخل می‌انداختند، اگر آن پارچه برای صاحب‌خانه آشنا باشد درون پارچه آجیل می‌ریزد و در صورتی که ناآشنا باشد شال را به پایین می‌کشد.

غرفه‌های مشاغل

از هنرهای مردم سبزوار خراطی است، در گذشته تولیدات کارگاه‌های خراطی از چنان تنوع و حجمی برخوردار بوده است که تولیدات آن به سایر مناطق از جمله مشهد و تهران صادر می‌شده است که بخشی از موزه به نمایش حرفه خراطی اختصاص دارد.

چوب درخت‌های ملچ، سپیدار، راش، گرد، چنار و بید در کارگاه‌های خراطی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در این غرفه از ادوات کار خراط‌ها از جمله پرما، رنده، مغار، تیشه، سمبه، گونیا و خط‌کش به‌چشم می‌خورد. تولیدات خراط‌ها در سبزوار شامل گهواره، در و پنجره، نیمکت، گاوآهن، تیرهای نرده، پارو و... است.

این حرفه مانند آهنگری از حرفه‌های خاص گروه موسوم به "غربت‌ها" در سبزوار است و هم‌‎اکنون نیز کارگاه‌های خراطی به فعالیت خود در این شهرستان ادامه می‌دهند.

از جمله مشاغل سبزواری‌ها می‌توان به رنگرزی اشاره کرد. از نکات قابل توجه حرفه رنگرزی در سبزوار، ثبات رنگ نخ‌ها به علت استفاده از رنگدانه‌های طبیعی مانند روناس، پوست گردو، پوست انار، برگ حنا و... است. در گذشته بعد از برداشت پنبه و سپس نخ‌ریسی، نخ‌ها در رنگریزی رنگ می‌گرفتند.

دامداری در سبزوار به دو شکل رمه‌گردانی گوسفند و شترداری باعث رواج و رونق حرفه نمدمالی بوده است، هرچند تعداد کارگاه‌های نمدمالی در شهرستان سبزوار در سه سال اخیر رو به نقصان است اما در بازار قدیمی هنوز چند کارگاه نمدمالی به چشم می‌خورد. برای تولید نمد ابتدا پشم را کمان می‌زنند سپس بر روی صفحه‌ای حصیری پهن می‌کنند.   

از دیگر غرفه‌های موزه می‌توان به غرفه عطاری اشاره کرد. در سبزوار بیش از یکصد نوع گیاه دارویی وجود دارد که در غرفه عطاری تعدادی از آنها به نمایش گذاشته شده است.

شهرستان سبزوار به دلیل قرار گرفتن در یک منطقه خشک و نیمه خشک بیابانی دارای گونه‌های مختلف گیاهی است که بخشی از آنها دارای خواص طبی و دارویی هستند.

یکی دیگر از غرفه‌های موزه، غرفه گلیم و پلاس‌بافی است. زنان روستایی در کنار فعالیت‌های روزمره اوقاتی از زندگی خود را به بافت گلیم و یا پلاس اختصاص می‌دهند که در گذشته به دلیل رواج شترداری از پشم شتر برای بافت گلیم استفاده می‌شده است، اما در حال حاضر بیشتر از پشم گوسفند تهیه می‌شود. به وسیله دستگاه‌های گلیم‌بافی تولیدات دیگری از جمله پشتی خورجین، سفره، پی‌تاوه، سیاه چادر، چوقه و ... بافته می‌شود.

موزه مرمشناسی سبزوار در خیابان کارگر سبزوار واقع شده است و ساعت بازدید از موزه از ساعت 9 تا 6 بعدازظهر است.

انتهای پیام