به گزارش ایسنا، ریزگرد پدیده‌ای اتمسفریک است و مجموعه‌ای است از گرد و غبار، دود و دیگر ذره‌های خشک معلق در هوا که باعث کدر شدن آسمان می‌شوند. خاستگاه ریزگرد آلاینده‌های صنعتی، آمدوشد خودروها، آتش‌سوزی جنگل‌ها، گسترش بیابان‌ها، شخم زدن زمین در آب‌وهوای خشک و ... است. ریزگرد اغلب زمانی رخ می‌دهد که ذرات گردوغبارودود در هوای خشک افزایش یابد.

فعالیت‌های انسانی نقش پررنگی در ایجاد ریزگردها دارد اما تحقیقات دانشمندان شان می‌دهد علاوه بر فعالیت‌های انسانی در مناطق مختلف، تغییرات آب‌وهوایی در کل کره زمین نیز می‌تواند بر این پدیده تاثیرگذار باشد.

فعالیت‌های سدسازی و در پی آن خشک شدن تالاب‌های پایین‌دست پررنگ‌ترین نقش را در تقویت منابع ریزگردها دارد. علاوه بر این  بهره‌کشی بی‌رویه از منابع طبیعی و مدیریت نامناسب و یکسونگرانه براین منابع و همچنین رهاسازی زمین‌های کشاورزی که فرسایش خاک را در پی دارد از جمله فعالیت‌های انسانی هستند که سبب می‌شوند طوفان‌های ریزگردی ایجاد شوند.

از میان رفتن باتلاق بین‌النهرین، ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۹ میلادی

کشاورزی سنتی و غیر روشمند، چرای بیش از حد دام، عدم استفاده از سیلاب‌ها همه دست به دست هم می‌دهند که زمین‌های بارور از میان رفته، و جای خود را به بیابان‌هایی جدید بدهند.

 پوشش گیاهی به‌ویژه گیاهان بومی مانند خار و خاشاک بیابانی، نقش بسیار  مهمی را در تثبیت شن‌های روان و جلوگیری از تولید ریزگرد ایفا می‌کنند.

پاشیدن مالچ نفتی یکی از راهکارهایی است که برای مقابله با این پدیده پیشنهاد می‌شود اما تقریبا تمام محققان معتقدند این روش نمی‌تواند به عنوان راهکاری مفید، موثر و بلندمدت باشد.

مشکل مالچ بوی تند آن و سیاه کردن زمین است و بعلاوه مالچ ضریب حرارتی را بالا می‌برد و تمام منطقه را گرم‌تر می‌کند، حتی گیاهان را ممکن است نابود کرده و موجودات زنده را از بین ببرد.

 همچنین نمی‌توان روی آن رفت و آمد کرد و هزینه مالچ بالاست و به تکنولوژی پیشرفته نیاز دارد.

علاوه بر مشکلات تولید مالچ، عمر مفید آن حدود پنج سال است و پس از این مدت اثری از آن دیده نمی‌شود و در صورتی که منابع نفتی موجود نباشد این راهکار قابل اجرا نخواهد بود.

مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد اعلام کرده‌است: «گسترش کویرها و خشکسالی، سالانه ۴۲ میلیارد دلار از ارزش تولیدات کشاورزی کاسته و باعث عدم امنیت قضایی، قحطی و فقر می‌شود.

از طرفی گروهی از محققان معتقدند که تنها ساکنان مناطق دارای ریزگرد در ایجاد این پدیده دست ندارند و تغییرات کلی اقلیم زمین نیز در این پدیده موثر است.

پروفسور "الی بوزید"(Elie Bou-Zeid) محقق لبنانی دانشگاه "پرینستون"(Princeton) آمریکا در طی تحقیقات خود دریاره منشا ایجاد طوفان‌های ریزگردی به این نتیجه رسید که فاکتورهای اقلیمی و آب‌وهوایی نیز در ایجاد این پدیده موثرند.

وی افزود: در بررسی وفان‌هایی که در سوریه به  وقوع پیوست اطلاعات میدانی ما نشان می‌دهد که در بسیاری از مناطق پوشش گیاهی در حد مناسبی وجود داشته است اما باز هم طوفان ریزگردی اتفاق اقتاده است و این نکته جالب توجه این است که در برخی مناطق میزان پوشش گیاهی نسبت به سال‌های گذشته افزایش نیز داشته است و این موضوع نشان می‌دهد که تغییرات اقلیمی هم می‌توانند مجزای از آسیب‌های انسانی سبب ایجاد طوفان شوند.

طوفان ریزگرد در بیروت در سال 2015

تابستان‌های فوق‌العاده گرم و سوزانی که در سال‌های اخیر در خاورمیانه دیده می‌شود در 20 سال اخیر بی‌سابقه بوده است که مهمترین علت آن نیز افزایش دمای کره زمین بوده است.

از نظر "الی بوزید" عامل دیگری که می‌تواند سبب ایجاد طوفان ریزگردی شود تغییر در الگوی وزش باد در منطقه است.

تیم تحقیقاتی دانشگاه پرینستون در تحقیقات خود هشدار دادند که این روند با توجه به تسریع تغییرات آب‌وهوایی زمین و گرم‌تر شدن آن شدیدتر خواهد شد و ساکنان در صورتی که خودشان نیز با اعمالشان بخواهند به این روند کمک کنند، سختی تنفس در این منطقه اولین و ساده‌ترین پیامد ممکن خواهد بود.

نتایج این تحقیق در سال گذشته در نشریه علمی  Environmental Research Letters منتشر شد.

انتهای پیام