به گزارش ایسنا، کشاورزی یکی از بخش‌های مهم اقتصادی کشور را تشکیل می‌دهد که بخش عظیمی از تولید ناخالص ملی، اشتغال و ارزش افزوده ایجاد شده سالانه را در بر می‌گیرد.

هر چند که تولید انواع محصولات کشاورزی موجب به وجود آمدن این ارزش افزوده در سطح ملی می‌شود، اما وجود برخی از محصولات ویژه و منحصر بفرد که فقط در کشورمان تولید می‌شوند، اهمیت این بخش را دو چندان کرده است.

یکی از محصولاتی که دارای این ویژگی بوده زرشک است، که در مناطق خراسان‌جنوبی تولید می‌شود و به عنوان یک محصول استراتژیک شناخته شده است.

هم‌اکنون بیش از ۹۸درصد زرشک کشور در خراسان‌جنوبی تولید می‌شود که در این راستا کشاورزان زیادی چشم‌ انتظار کمک‌های مسئولان در برنامه‌ریزی و کمک‌های تسهیلاتی برای ایجاد بارگاه‌های بهداشتی و صنایع تبدیلی کوچک هستند تا براساس نیازهای روز رونق بیشتری به کسب‌وکارشان دهند.

کشاورزان خراسان‌جنوبی در قطب تولید زرشک ایران و جهان با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند که در این زمینه تدبیر، برنامه‌ریزی و کمک‌های مسئولان بسیار لازم است.

با تمام این ویژگی‌ها اما معرفی محصول زرشک در بازار جهانی اقدام بسیار دشواری است که در فرهنگ فرنگی استفاده از این محصول رایج نیست، بنابراین رسیدن زرشک به جایگاه بین‌المللی نیازمند توزیع گسترده و سیستم قوی بازاریابی به منظور ترغیب و تغییر رفتار مصرف‌کننده است.

بازار مصرف زرشک در خراسان‌جنوبی سنتی است

محسن پویان مدیر پروژه دهکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی در گفت و گو با ایسنا گفت: زرشک ازجمله محصولاتی است که دارای بازار محدودی بوده و مصرف آن به صورت سنتی است.

وی افزود: این محصول مسیر تولیدکننده تا مصرف‌کننده را به صورت سنتی طی می‌کند و گسترده آن بیشتر درشهرستان‌های بزرگ کشور است.

مدیرپروژه دهکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی اظهارکرد: زرشک خشک به عنوان ماده غذایی مکمل و بیشتر بعنوان چاشنی در پخت مواد غذایی بکار می‌رود، لذا مصرف آن درحد گسترده عمومیت نداشته و بیشتر در میهمانی‌ها، جشن‌ها و رستوران‌ها مصرف می‌شود.

پویان تصریح کرد: درمجموع مصرف زرشک بسیارمحدود است به طوری که سرانه مصرف آن در ایران به 85گرم درسال است که عمدتا بدون فراوری است.

وی با بیان اینکه برخی از افراد زرشک را یک محصول لوکس و تجملی محسوب می‌کنند، ادامه داد: انتظار آن است که تقاضای این محصول به قیمت و درآمد خانواده‌ها بستگی داشته باشد، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که تقاضا برای این محصول وابستگی چندانی به متغییر درآمد خانوار نداشته و حتی میزان تقاضا درمقابل نوسان قیمت آن حساسیت چندانی ندارد.

این محقق و پژوهشگر گیاهان دارویی گفت: بازارهای موجود زرشک شامل؛ بازار سرباغ، عمده فروشی و بازار خرده فروشی است.

پویان افزود: در خراسان‌ جنوبی 43 درصد از معاملات زرشک در بازار عمده فروشی، 20 درصد دربازار خرده فروشی و 37 درصد در بازار سرباغ انجام می‌گیرد.

خریداران محلی و دلالان؛ عوامل موثر در بازاررسانی زرشک

مدیر پروژه دهکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی با بیان اینکه بازار سرباغ محدود به سطح باغات است، گفت: فروشندگان این بازار کشاورزان هستند، این بازار ممکن است مورد سوء استفاده برخی عاملان خرید قرارگرفته و از این راه مواردی به کشاورز تحمیل شود.

پویان اظهارکرد: بررسی‌ها نشان می‌دهدکه پیله‌وران و خریداران محلی و نمایندگان عمده فروشی و دلالان بعنوان عوامل موثر در بازار رسانی زرشک ایفای نقش می‌کنند و بخش اعظم بازار رسانی زرشک توسط این گروه انجام می‌شود.

وی تصریح کرد: همین نتایج نشان می‌دهد سهم و نقش تعاونی‌ها دولتی و غیردولتی دربازار زرشک از جایگاه موثری برخوردار نیست.

پویان گفت: درشرایط کمبود نقدینگی و اعتبار برخی از باغداران محصول خود را به صورت سلف به فردش می‌رسانند، دراین شرایط محصول قبل از برداشت به قیمت‌های نازلتر به فروش می‌رسدکه به زیان باغداران است.

مدیر پروژه دهکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی یادآورشد: اعطای وام وتسهیلات کوتاه مدت وبلندمدت به باغداران برای جلوگیری ازاین پدیده می‌تواند مفید باشد.

وی خاطرنشان کرد: صادرات زرشک می تواتدنقش بسزایی درتوسعه سطح زیرکشت افزایش درامد باغداران و کارایی بازار داشته باشد

مدیر پروژه دهکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی گفت: بررسی‌ها حاکی از آن است ک زرشک در سطح جهانی و بازارهای بین المللی ناشناخته و صادرات آن بسیار اندک است.

پویان ادامه داد: میزان اندک صادرات زرشک دو دلیل عمده دارد، یکی عدم آشنایی مصرف‌کنندگان خارجی با این محصول و دیگری مشکلات مربوط به نگهداری زرشک و عدم بسته‌بندی مناسب آن که به تیره و نامناسب شدن ظاهر محصول هنگام صدور در هوای گرم و مرطوب بخصوص از طریق دریا می‌شود.

ضرورت ایجاد بازارهای جهانی برای زرشک خراسان‌جنوبی

هاشم ولی‌پور مطلق رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان‌جنوبی خواستار قرار گرفتن زرشک در بازارهای جهانی شد و گفت: در جامعه کنونی زرشک خراسان‌جنوبی به خوبی شناخته شده نبوده و نیازمند معرفی است.

وی افزود: وضعیت ارزش افزوده بخش کشاورزی در کشور نسبت به صنایع ۱۲.۶ درصد و در خراسان‌جنوبی نیز ۳۱.۶ درصد است.

رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان‌جنوبی با بیان اینکه بخش کشاورزی استان با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کند، اظهارکرد: ارزش افزوده بخش کشاورزی خراسان‌جنوبی 2 برابر کشوری است.

ولی‌پورمطلق با بیان اینکه بالا بودن کیفیت و ارزش نوع تولید محصولات کشاورزی در خراسان‌جنوبی سبب بالا رفتن ارزش افزوده آن می‌شود، گفت: با وجود مشکلات موجود، بخش زنده و قابل بحثی در بخش کشاورزی داریم که باید مواظب باشیم این فعالیت دراستان نابود نشود.

رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان‌جنوبی با اشاره به محصولات استراتژیک استان، بیان کرد: امسال نزدیک به ۳۰ هزار هکتار از مساحت استان زیر کشت زرشک و زعفران بوده است.

زرشک خراسان‌جنوبی به خوبی شناخته نشده است

وی با بیان اینکه زرشک و زعفران دو محصول منحصر به فرد خراسان جنوبی است، افزود: زعفران بیشتر از زرشک در بازارهای جهانی شناخته شده است.

ولی پورمطلق خواستار ایجاد بازارهای جهانی در زمنیه زرشک شد و افزود: در جامعه کنونی زرشک خراسان‌جنوبی به خوبی شناخته نشده و نیازمند معرفی است.

وی با بیان اینکه باید سرمایه‌گذاران را وارد بخش کشاورزی کنیم، اظهار کرد: همچنین دولت باید در یک مقطع زمانی مشخص به این بخش کمک کند تا قیمت تمام شده محصولات کاهش یابد.

بنا به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی، ۱۶۳ میلیارد تومان سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی استان است.

شروع به کار قطب صنایع تبدیلی زرشک در خراسان‌جنوبی

محمد زهرایی رییس سازمان بسیج سازندگی خراسان‌جنوبی نیز از شروع به کار قطب صنایع تبدیلی زرشک در استان خبر داد.

وی اظهار کرد: پرداخت تسهیلات به متقاضیان برای ایجاد کارگاه‌های اقتصاد مقاومتی و صنایع تبدیلی از مرداد ماه جاری آغاز شده که دراین مدت متقاضیان 100 کارگاه اقتصاد مقاومتی 947 میلیون تومان و 164 متقاضی صنایع تبدیلی دو میلیارد و 300 میلیون تومان تسهیلات دریافت کردند.

وی از شروع به کار قطب صنایع تبدیلی زرشک در استان خبرداد و افزود: در این قطب که شامل؛ شهرستان‌های درمیان، بیرجند، قاینات و زیرکوه است، پرداخت تسهیلات برای خرید دستگاه‌های زرشک پاک‌کنی و ایجاد سالن‌های زرشک خشک‌کنی بهداشتی به متقاضیان در دستور کار قرار گرفته است.

سود محصول زرشک خراسان‌جنوبی نصیب دلالان می‌شود

زهرایی با بیان اینکه سود محصول زرشک استان به جیب دلالان می‌رود، گفت: واسطه‌ها محصول زرشک این شهرستان مرزی را با چک‌های بلندمدت خریداری می‌کنند.

وی با بیان اینکه با فرآوری محصول زرشک می توان محصولات متنوعی در شهرستان تولید کرد، یادآور شد: با این اقدام ارزش افزوده این محصول به دست کشاورزان می‌رسد.

رییس سازمان بسیج سازندگی خراسان‌جنوبی خاطرنشان کرد: هم اکنون محصول زرشک شهرستان به صورت سنتی خشک و به صورت خام صادر می‌شود.

راه‌اندازی کارخانه فرآوری زرشک در امر اشتغال‌زایی منطقه موثر است

نظر افضلی نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی نیز به ایسناگفت: برای محصولات تولیدی استان از جمله محصولات استراتژیک کشاورزی باید کارخانه‌های فرآوری مختلف ایجاد شود.

وی با تاکید بر اینکه مسئولین باید خراسان‌جنوبی را دریابند و توجه ویژه‌ای به این استان شود، گفت: در بحث محصولاتی مانند زرشک به عنوان پتانسیل مهم استان کارخانه‌های فرآوری برای این محصولات در امر اشتغال‌زایی منطقه بسیار موثر است.

مساله مطرح  این است که چرا از زرشک خراسان جنوبی در صنایع تبدیلی به درستی استفاده نمی‌شود؟ چرا دست دلال و واسطه کوتا نمی‌شود؟ چرا در بازارهای جهانی زرشک خراسان‌جنوبی شناخته شده نیست و چرا باید محصول استراتژیک استان بعنوان کالای تجملاتی در رستوران و میهمانی‌ها مصرف شود؟

گزارش از سپیده قلندری اسفدن