دکتر محسن شریفی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه در وزارت علوم در دو بخش نسبت به پیشگیری و رسیدگی به تخلفات علمی اقدام شده است، اظهار کرد: بخشی از این اقدامات جنبه‌های پیشگیرانه دارد که این اقدامات برای جلوگیری از بروز تخلفات و بدرفتاری‌های علمی است و بخش دیگر اقدامات ما در جهت رسیدگی و برخورد با تخلفات است.
وی با اشاره به اقدامات پیشگیرانه از تخلفات علمی خاطرنشان کرد: بخشی از تخلفات می‌تواند شامل کپی برداری و استفاده از مقالات منتشر شده توسط سایر دانشجویان و محققان بدون ذکر نام باشد و تصور ما بر این است که دانشجویان و یا پژوهشگران به دلیل ناآگاهی مرتکب چنین اشتباهی می‌شوند؛ ولی از نظر قانون این نوع اقدامات مصادیق تخلف است.
شریفی اضافه کرد: به منظور افزایش آگاهی‌ها اقداماتی را در دستور کار قرار دادیم که یکی از این موارد برگزاری دوره‌های آموزشی در دانشگاه‌ها است. در این کارگاه‌های آموزشی دانشجویان و اعضای هیات علمی با مصادیق تخلفات علمی آشنا می‌شوند.
وی این اقدام را در راستای پیشگیری از تخلفات علمی دانست.
ایجاد کمیته‌های اخلاق
مدیر کل دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایجاد کمیته اخلاق علمی- پژوهشی در وزارت علوم را از دیگر اقدامات نام برد و یادآور شد: در این کمیته اصول و موازین اخلاق علمی استخراج و علاوه بر بارگذاری در سایت وزارت علوم، به دانشگاه‌ها ارسال شده است تا از این طریق دانشجویان و اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها با اصول و موازین اخلاق علمی آشنا شوند.
تعیین مصادیق تخلف علمی
شریفی به اقدامات این وزارتخانه در زمینه برخورد با متخلفان حوزه‌های علمی و پژوهشی اشاره کرد و گفت: رسیدگی به این تخلفات از یک سو نیاز به شناسایی، بررسی، اثبات و میزان تخلف دارد و از سوی دیگر نیازمند صدور حکم برای جرایم تخلفات علمی است که جنبه‌های حقوقی دارد.
وی با بیان اینکه در کمیته اخلاق پژوهش وزارت علوم با حضور حقوقدانان مصادیق تخلفات، استخراج و به دانشگاه‌ها ابلاغ شده است، اضافه کرد: در این ابلاغیه مواردی چون کپی برداری و استفاده از یک مقاله که قبلا منتشر شده است و ارجاعی به آن مقاله نشده باشد، استفاده از بخشی از کتاب بدون ذکر نام مؤلف، انتشار مقاله از پایان‌نامه‌ها بدون نام بردن از دانشگاه و یا مرکز پژوهشی و یا عدم درج اسامی افراد درگیر در تولید مقاله از جمله مصادیق تخلفات علمی و پژوهشی ذکر شده است.
شریفی با تاکید بر اینکه در این ابلاغیه فرایند بررسی و شناسایی تخلفات نیز تعیین شده است، خاطرنشان کرد: برای این منظور کارگروه‌هایی با نام کمیته اخلاق در پژوهش در معاونت‌های پژوهشی دانشگاه‌ها متشکل از ۳ نفر عضو ثابت و دو نفر متخصص مرتبط با موضوع تشکیل شده است.
وی ماموریت این کارگروه را بررسی و کارشناسی شکایات و تخلفات احتمالی در دانشگاه ذکر کرد و یادآور شد: این کارگروه اقدام به تهیه ادله‌هایی برای متهم و یا رفع اتهام از متهمان دانشگاهی کرده است و نتیجه کارشناسی این کارگروه بدون صدور حکمی در اختیار مراجع حقوقی ذی‌صلاح قرار می‌گیرد ولی باید تاکید شود که نقش حقوقی برای این کارگروه و کمیته تعیین نشده است.
آغاز به کار کمیته‌های اخلاق در دانشگاه‌ها
شریفی از ابلاغ آیین‌نامه نحوه رسیدگی به تخلفات پژوهشی احتمالی به دانشگاه‌ها خبر داد و اظهار کرد: با ابلاغ این آیین‌نامه در بیش از ۷۰ دانشگاه کمیته و کارگروه بررسی تخلفات و یا کمیته اخلاق تشکیل شده است و این کمیته‌ها در حال بررسی پرونده‌ها و شکایات هستند.
وی با تاکید بر اینکه این کارگروه‌ها اخیرا در دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم تشکیل شده است، از ارسال گزارش‌هایی از سوی این کمیته‌ها خبر داد.
مدیر کل دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، ایجاد این کمیته‌ها را راهکاری برای ارائه مشاوره و کارشناسی به مراکز حقوقی دانست و گفت: در خصوص تقلبات علمی اخیر نیز از این کمیته‌ها گزارش‌هایی را دریافت کردیم، ولی این گزارش‌ها مرجع حقوقی ندارند و تا زمانی که مراجع حقوقی این گزارش‌ها را تایید نکنند، فاقد اعتبار حقوقی است؛ ولی این کمیته‌ها کار کارشناسی در این زمینه انجام داده‌اند.
شریفی تاکید کرد: ایجاد این کمیته‌ها برای پیشگیری از تخلفات و تقلبات علمی بسیار مؤثر خواهد بود.
اقدامات دفتر سیاستگذاری پژوهشی در خصوص تقلبات اخیر
شریفی با اشاره به اقدامات عملی وزارت علوم در زمینه بررسی تقلبات علمی اخیر، یادآور شد: ما در حوزه پژوهشی تمام مقالات تهیه شده در دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم را مورد بررسی قرار دادیم و به تفکیک دانشگاه‌ها مشخص شد که سهم دانشگاه‌ها در این تخلف به چه میزان بوده، هر فرد در چند مقاله مشارکت داشته و نقش هر فرد در تهیه ۵۸ مقاله اعلام شده از سوی «نیچر» تعیین شد.
وی با تاکید بر اینکه بررسی جامعی در این خصوص انجام شده است، افزود: نتایج این بررسی را استخراج کرده و در اختیار دانشگاه‌ها قرار دادیم تا این نتایج در کمیته‌های اخلاق مورد بررسی قرار گیرد تا در صورت نیاز پیگیری‌های حقوقی صورت گیرد.
شریفی تدوین لایحه مقابله با تخلفات علمی را از دیگر اقدامات مؤثر این وزارتخانه دانست و یادآور شد: این لایحه می‌تواند در پیشگیری و مقابله با تخلفات علمی موثر باشد؛ ضمن آنکه شیوه‌نامه‌ها و آیین‌نامه‌های مرتبط با آن باید با دقت بالا تدوین شود تا بتوانیم به اهداف مورد نظر در این زمینه دست یابیم.
انتهای پیام
نظرات