با توجه به  مطرح شدن برخی ابهامات در زمینه عدالت جنسیتی، در میزگردی با حضور سوسن باستانی- معاون بررسی‌های راهبردی معاونت امور زنان و خانواده و اشرف بروجردی- عضو شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواوه و فعال حوزه زنان- به بررسی ابعاد عدالت جنسیتی و مشکلات پیش روی جاری‌سازی این مفهوم در کشور پرداختیم.

ایسنا: تعریف شما از عدالت جنسیتی چیست؟

باستانی: تعریف عدالت جنسیتی و شاخص سازی برای آن و سنجش مفاهیم مرتبط با آن اهمیت زیادی دارد و چالش برانگیز است. برخلاف دنیا که عرصه رقابت جدی برای حضور زنان در حوزه‌های مختلف است، در ایران بحث توسعه و نقش زنان در فرآیند توسعه به عنوان عاملان و ذینفعان به یک چالش تبدیل شده است و نبود وحدت نظر  در زمینه تعریف عدالت جنسیتی  موضوع مهمی است.

یکی از مشکلات اصلی ما سیاستگذاری و ارزیابی این است که ملاک ومعیاری وجود ندارد تا بتوانیم وضعیت زنان را در حوزه‌های مختلف ارزیابی کنیم؛ البته در برخی از شاخص‌ها مانند سلامت و آموزش، وضعیت زنان بهتر شده است؛ اما به طور مشخص نمی‌توان تعیین کرد که وضعیت زنان به طور کلی چقدر تغییر کرده است و در برخی موارد کیفی، کار دشوارتر می‌شود.

در برخی از حوزه‌ها مانند آموزش و سلامت مشکلی نداشته و تقریبا برابری را قبول داشته‌ایم. و در این موارد با اعتراضی در زمینه برابری زنان و مردان مواجه نمی‌شویم. اما برای پرداختن به حضور زنان در عرصه‌های اقتصادی و سیاسی وجود شاخص‌هایی نیاز است. و از اینجا مفهوم عدالت جنسیتی مطرح شده است. این مفهوم را  ایران در اجلاس پکن  به عنوان جایگزینی برای برابری جنسیتی مطرح کرد و علاوه بر ایران، برخی دیگر از کشورهای اسلامی نیز برابری جنسیتی را نپذیرفته‌اند.

حال این پرسش مطرح می‌شود که چرا پس از گذشت 25 سال از طرح عدالت جنسیتی، این مفهوم همچنان مسکوت باقی مانده است؟ البته برخی معتقدند تعاریفی از عدالت جنسیتی ارائه و اقداماتی در این زمینه انجام شده است؛ اما در عمل اتفاقی نیفتاده که به ما در زمینه شاخص‌سازی کمک کند. بنابراین ما در معاونت امور زنان و خانواده تصمیم گرفتیم که به عدالت جنسیتی در برنامه ششم توسعه بپردازیم و با دستگاه‌های مختلف در این زمینه صحبت و این موضوع را بررسی کردیم که آیا می‌توان دستورالعملی را به منظور اجرا در همه دستگاه‌ها تدوین و صادر کرد یا  متناسب با وظایف هر دستگاه،  سیاستگذاری‌های عدالت جنسیتی را مشخص کنیم.

به نظر می‌رسد اگر بتوانیم تعریف مشخصی را از مفهوم عدالت جنسیتی ارائه دهیم و شاخص‌های آن را تعیین کنیم، هر دستگاهی می‌تواند زیرمجموعه سیاست‌های کلان خود به سیاست‌های عدالت جنسیتی  بپردازد.

برخی معتقد بودند که ورود به موضوع عدالت جنسیتی، کار دشواری است؛ چراکه نگاه ایدئولوژیک و علمی در این زمینه اهمیت زیادی دارد که باید به این دیدگاه‌ها به طور دقیق پرداخت. ما در معاونت امور زنان معتقد هستیم که عدالت جنسیتی زیرمجموعه عدالت اجتماعی است. برخی اصول قانون اساسی به صراحت به عدالت اجتماعی اشاره کرده است. بر اساس این اصول، عدالت اجتماعی فارغ از سن، جنس و قومیت باید ساری و جاری شود. به همین علت عدالت جنسیتی را به عنوان زیر مجموعه‌ای از عدالت اجتماعی مورد توجه قرار داده‌ایم. در این شرایط لازم بود که تعریفی از عدالت و جنسیت ارائه دهیم.

بی توجهی به تفاوت جنس و جنسیت از عوامل موثر در ایجاد شبهه درباره عدالت جنسیتی

یکی از مسائل موثر در ایجاد شبهه‌ در زمینه عدالت جنسیتی بی‌توجهی به تفاوت بین جنس و جنسیت است. در عدالت جنسیتی به معنای عدالت جنسی تعبیر  و گمان می‌شود که در عدالت جنسیتی تفاوتی بین زن و مرد لحاظ نمی‌شود؛ در حالی‌که توجه به مفهوم جنسیت بسیاری از دغدغه‌های مطرح شده را از بین می‌برد چرا که جنسیت بر اساس انتظارات جامعه از زن و مرد تعریف می‌شود و به همین علت مفهوم جنسیت از زمانی به زمان دیگر و از مکانی به مکان دیگر متفاوت است. به عنوان نمونه انتظاراتی که جامعه از یک زن در حال حاضر با 10 سال پیش آن داشته است با انتظارات کنونی تفاوتی دارد. این انتظارات حتی از نسلی به نسل دیگری متفاوت است. از این جنبه مسائل فرهنگی، اجتماعی جامعه در تعریف ارائه شده از عدالت جنسیتی تاثیرگذار است.

افرادی که مفهوم عدالت جنسیتی را زیرسوال می‌برند، حتی در جاهایی به اسلام ظلم می‌کنند چرا که عدالت یک واژه مورد پذیرش اسلام است و من تعجب می‌کنم از کسانی که با عدالت جنسیتی مخالفت می‌کنند. عدالت به معنای انصاف و دادگری و قرار دادن هر فرد در جایگاه و مرتبه درحد شأن،مرتبه و قابلیت‌های اوست. بنابراین عدالت جنسیتی بر مبنای شاأن و مرتبه  و ارزش‌هایی تعریف می‌شود که در جامعه برای زن و مرد در حوزه‌های مختلف مانند آموزشی، اقتصادی و سیاسی در نظرگرفته شده است.

بروجردی: عدالت جنسیتی جزو اولیه‌ترین مفهوم‌ها در جامعه‌ای است که داعیه دینداری و اجرای عدالت را دارد

بروجردی: عدالت به معنای قرار گرفتن هر چیز در جای خود است. وقتی عدالت بر جنسیت بار می‌شود یعنی اینکه انسان به عنوان موجودی تعریف شود که بر حسب قابلیت‌ها، توانایی‌ها، شایستگی‌ها و ظرفیت‌های وجودی خود می‌تواند در جایگاهی قرار بگیرد، بنابراین عدالت جنسیتی جزو اولیه‌ترین مفهوم‌ها در جامعه‌ای است که داعیه دینداری و اجرای عدالت را دارد و دین را محملی برای پیشبرد اهداف و مقاصد خود قرار می‌دهد. در این شرایط انسان‌ها باید بتوانند بر حسب قابلیت‌های خود جایگاهشان را در جامعه اسلامی بیابند.

جنس با جنسیت متفاوت است. در حال حاضر برداشت و فهم متفاوت از جنسیت ما را دچار مشکل کرده است. تفاوت‌های بین زن و مرد از نظر خلقت، روحیات و ظرفیت وجودی وجود دارد، پس نمی‌توانیم آنها را یکسان ببینیم. وقتی که واژه عدالت جنسیتی ساخته شده است نمی‌توان با آن معارضه و آن را حذف کرد چرا که در دیدگاه عامه زنان که در حوزه مسائل زنان کار می‌کنند عدالت جنسیتی یک مفهوم نهادینه شده و یک ادبیات است. زمانی‌که قصد داریم به حضور اجتماعی زن و حضور در عرصه تصمیم گیری و سیاست و حتی خانواده توجه کنیم لاجرم باید جنسیت را لحاظ کنیم.

در خانواده مرد و زن بر حسب جنس خود وظایفی دارند و هر کدام باید در جایگاه خود تعریف شوند. نباید زن مورد ظلم و تعدی قرار بگیرد و قدرت آزادی و انتخاب از او سلب شود. افرادی که گمان می‌کنند اگر عدالت را بر جنسیت بار کنیم، در آن صورت مجبور به پذیرفتن تساوی هستیم به علت فهم نادرست از کلمه عدالت اینگونه تصور می‌کنند، بنابراین به جای عدالت واژه تناسب را پیشنهاد می‌دهند.

به نظر می‌رسد هنوز بخشی از جامعه زنان ما مفهوم عدالت جنسیتی را درنیافته‌اند و همین امر موجب شده که حتی نمایندگان زن مجلس واژه تناسب جنسیتی را پیشنهاد دهند.

نمایندگان زن مجلس واژه تناسب را به عنوان حربه‌ای برای پیشبرد اهداف و مقاصد عدالت جنسیتی در مقابل افرادی که با آن مخالفت می‌کنند، به کار برده‌اند. تناسب همان معنی عدالت را می‌دهد یعنی هر کس متناسب با شأن، مقام، ظرفیت و توانایی‌های خود بتواند در جامعه فعالیت کند، بنابراین تفاوت چندانی بین عدالت جنسیتی و تناسب جنسیتی وجود ندارد اما عدالت جنسیتی واژه پذیرفته شده جمعی است و امروزه جامعه زنان ایران به این واژه توجه می‌کند.

ارتقای ساختار زنان به تنهایی راهگشا نیست

ایسنا: به نظرمی‌رسد یکی از دلایل مخالفت‌ها با عدالت جنسیتی و تلاش برای جایگزین کردن برخی واژه‌ها، تعریف نشدن شاخص‌های عدالت جنسیتی است. به نظر شما چه زمانی باید این شاخص‌ها تعریف شود؟ و آیا فقط معاونت امور زنان و خانواده باید این شاخص‌ها را تعریف کند یا دستگاه‌های دیگر حوزه زنان نیز در این زمینه اقدام کنند؟

باستانی: یکی از مشکلات، تعریف مفهوم عدالت جنسیتی است؛ البته تعریفی در این زمینه وجود دارد اما لازم است مورد پذیرش قرار گیرد تا بتواند اساس سیاستگذاری‌ها در کشور قرار بگیرد. این موضوع را با ساختار حوزه زنان در کشور نیز می‌توان مرتبط دانست. خیلی مواقع گمان می‌کردیم که تغییر ساختار حوزه زنان از دفتر به مرکز و از مرکز به معاونت راهگشاست؛ در حالی‌که تجربه‌ها و بررسی‌ها نشان داده که در خیلی مواقع تغییر در ساختار حوزه زنان نتوانسته است به ما کمک کند.

در هر یک از دوره‌های ریاست جمهوری جدا از خط فکری که در آن دولت پیگیری می‌شده است، مسئولان حوزه زنان گمان می‌کردند که با ارتقای ساختار، مشکل حوزه زنان حل می‌شود. اگرچه ممکن است این نظر تا حدودی درست باشد؛ اما پذیرش عدالت جنسیتی یا هر مفهوم دیگری که تبیین کننده جایگاه و حق زنان ایرانی است، اهمیت دارد و لازم است این نگاه در حوزه‌های مختلف جاری و ساری شود.

 در دستگاه‌های مختلف و در برنامه‌های توسعه مانند برنامه چهارم و پنجم توسعه در دوره‌های مختلف برنامه‌هایی در حوزه عدالت جنسیتی تدوین شده است ولی هر کدام از برنامه‌ها قوت و ضعف دارند و از جهاتی خاص به این مقوله پرداخته‌ است، بنابراین ما به دنبال راهکاری برای سیاستگذاری بودیم که هم مرتبط با سیاستگذاری های قبلی کشور و هم پاسخگوی نیازهای موجود باشد.

تمام برنامه‌های وزیران هنگام اخذ رأی اعتماد را در معاونت امور زنان و خانواده بررسی کردیم تا مواردی را مشخص کنیم که در قالب آنها به حوزه زنان بپردازیم  و نهادها علاوه بر زنان شاغل در دستگاه به جامعه مخاطب  خود نیز توجه کنند و فعالیت‌هایشان فقط مناسبتی نباشد. در این شرایط باید علاوه بر داشتن جایگاه مناسب در ساختار قدرت از ابزاری برای سیاستگذاری برخوردار باشیم تا خط مشی برای دستگاه‌ها مشخص کند و آنها موظف باشند که در چارچوب مشخص حوزه زنان عمل کنند اما در این زمینه‌ها دچار فقدان شاخص هستیم.

زمانی‌که شاخص‌های بین المللی را مطرح می‌کنیم به علت آنکه پایه اصلی این شاخص‌ها برابری جنسیتی و رفع هر گونه تبعیض است بلافاصله از ما ایراد می‌گیرند که به دنبال تحقق برابری جنسیتی هستیم.زمانی‌که ما برابری جنسیتی را رد می‌کنیم باید جایگزینی برای آن معرفی کنیم. عدالت جنسیتی پس از گذشت 25 سال از طرح آن مسکوت مانده است. ما می‌توانیم بر اساس وظایف هر دستگاه، از مفهم عدالت جنسیتی تعریف مشخص و شاخص ارایه دهیم و هر دستگاه بر اساس سیاست‌های کلان خود به این موضوع بپردازد.

در بحث جنسیت نمی‌توان فارغ از نگاه بین‌المللی باشیم

در بحث جنسیت ما نمی‌توانیم نگاه برون‌نگر نداشته باشیم و فارغ از نگاه بین المللی باشیم ، بنابراین اگر تعریف برابری جنسیتی را نمی‌پذیریم و به آن انتقاد می‌کنیم باید بتوانیم تعریف جایگزینی ارائه دهیم و ملاک‌های آن را مشخص کنیم که این ملاک‌ها چقدر با ارزش های دینی ما هماهنگ است و تا چه حد در سطح بین المللی نیز قابل ارائه است؟

زمانی که استدلال صحیحی داشته باشیم در خارج از مرزها هم مورد پذیرش قرار می‌گیرد پس تعامل بین سطوح را نمی‌توان نادیده گرفت، بنابراین هنگام بحث در زمینه عدالت جنسیتی لازم است به برخورداری از نگاه بین المللی نیز توجه کنیم چون باید بتوانیم کشور خود را در سطح بین المللی معرفی کنیم چرا که ما قصد معرفی الگوی زن مسلمان را داریم.

مسایل فرهنگی و حقوقی برای زنان ایرانی اهمیت زیادی دارد

ما تلاش کردیم مطالبات زنان را شناسایی کنیم. در بررسی‌های انجام شده متوجه شدیم که مسائل فرهنگی و حقوقی برای زنان ایرانی اهمیت زیادی دارد، بنابراین لازم است در برنامه‌ریزی‌های خود به بحث فرهنگی توجه کنیم. در حالیکه در شاخص‌های بین المللی آموزش، بهداشت، اقتصاد و سیاست مهم است. حوزه فرهنگ را شاید بتوان به بحث آموزش ربط داد ولی چندان مورد توجه آنان نیست.

درسال‌های گذشته اقداماتی درزمینه عدالت جنسیتی انجام شده است؛ اما به علت فقدان انسجام به نتیجه نرسید. برخی معتقدند که رویکرد معاونت امور زنان و خانواده در  بیان عدالت جنسیتی نخبه گرایانه است؛ این در حالیست که ما با نگاه طبقه متوسط این مباحث را مطرح می‌کنیم. در حوزه اقتصادی توجه معاونت امور زنان و خانواده به گروه‌هایی بوده که تا کنون به آنها جدی پرداخته نشده است و این موضوع را در گزارش‌های سیاستی می‌توان دید. در این گزارش‌ها به گروه‌هایی مانند زنان کارگر، زنان شاغل در بخش غیر رسمی پرداخته‌ایم؛ این در حالیست که زنان طبقه متوسط و نخبه در بخش دولتی مشغول فعالیت هستند.

در حال حاضر مشارکت زنان در بخش دولتی کاهش پیدا کرده اما در بخش خصوصی و غیر رسمی پنج برابر افزایش یافته است. بر اساس گزارش‌های سیاستی، زنان متأهل شاغل بیشترین تبعیض را تجربه می‌کنند و اکثر آنها افرادی هستند که حقوق پایین دریافت می‌کنند و بیمه نیستند. کارفرمایان ترجیح می‌دهند که زنان سرپرست خانوار و دختران مجرد را به کار گیرند چراکه دختران مجرد وابسته به خانواده‌های خود هستند و نیاز به حقوق چندانی ندارند. این موارد باید در برنامه‌ها مورد توجه قرار گیرد و رفع تبعیض به معنای فراهم کردن فرصت‌ها و شرایط به گونه‌ایست که انصاف و عدالت درقبال این گروه‌ها نیز رعایت شود.

ایسنا: چقدر طول می‌کشد تا به شاخص‌های عدالت جنسیتی دست یابیم؟

باستانی: اقداماتی در زمینه عدالت جنسیتی انجام شده است اما ما شاخص‌ها را تعریف نکرده‌ایم. لازم است چارچوب دقیقی را بر اساس ارزش‌ها و باورهای خود تعریف کنیم و همه دستگاه‌ها در آن چارچوب موظف به سیاستگذاری شوند. برخی معتقدند که وضعیت زنان ایران از کشورهای دیگر  منطقه بهتر است اما چرا در شاخص‌های بین المللی از آنها عقب‌تر هستیم؟ آیا مشکل این است که شاخص‌هایمان را به درستی اندازه گیری نمی‌کنیم؟

بروجردی: در عرصه سیاست دچار مشکل هستیم

بروجردی: با نگاهی کلی به شاخص‌های مرتبط به زنان می‌توان گفت که زنان خودشان در تعیین منزلت و شاخص‌های مربوط به خودشان نقشی ندارند. بخش اصلی کار را یقه سفیدان و مدیران اصلی نظام دارند. اگر قصد داشته باشیم در زمینه میزان فعال بودن زنان در حوزه سیاست شاخصی ارائه دهیم مهمترین نکته میزان دخالت آنان درتصمیم‌گیری‌ها و بهره‌مندی جامعه از مدیریت زنان در رده‌های مختلف مدیریتی است. عمدتا در عرصه سیاست مانند حزب و تشکیلات سیاسی برای زنان دچار مشکل هستیم و نمی‌توانیم چشم انداز مشخصی پیش رو داشته باشیم. مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجلس، دولت و قوه قضائیه هیچ کدام حضوری برای زنان در این عرصه‌ها تعریف نکرده‌اند.در حوزه اقتصادی هم میزان فراهم بودن شرایط برای فعالیت زنان اهمیت دارد. در سال 78 درخواست کردیم که برای زنان نیز به منظور تجارت در مرزها، کارت بازرگانی صادر کنند. مردان از این درخواست تعجب کردند و در نهایت با تلاش زیادی این کارت به زنان هم تعلق گرفت.

در کل می‌توان گفت، نگاه حاکمیتی حرف اول را در حوزه زنان می‌زند که ملهم از دیدگاه ایدئولوژی است. ما جامعه‌ای مستثنی از جوامع دیگر هستیم و نمی‌توانیم خود را با آنها مقایسه کنیم و داعیه ما مبنی بر عمل بر اساس اسلام، ما را متفاوت می‌کند. حاکمیت نحوه نوع برداشت و فهم از اسلام را تعیین می‌کند. به عنوان نمونه در برهه‌ای به نوعی خاص از وظایف برای زنان اعتقاد داشتند.

زمانی که بازوی اجرایی حاکمیت تغییر می‌کند و رئیس جمهوری با دیدگاهی متفاوت بر سر کار می‌آید باید تلاش زیادی برای از بین بردن باور قبلی بکند تا دیدگاه خود را حاکم کند. در نتیجه باید شاخصی تعریف کرد و اطمینان داشت که بتوان به آن رسید.

هنوز چارچوب مشخصی برای جایگاه زنان تعریف نکرده‌ایم

ما هنوز چارچوب مشخصی به منظور رسیدن به یک جایگاه تعریف شده برای زنان نداریم. هیچ وقت نتوانسته‌ایم استراتژی خود را در این حوزه تعیین کنیم. به همین علت آینده زنان ایرانی مشروط است.

در حوزه فرهنگی معتقدیم که زنان باید خود را باور داشته باشند. دیگران نیز باید آنها را باور کنند. جامعه باید به آنها اعتماد کند. زنان باید به مردان جامعه و مدیران دیگر اعتماد کنند تا بتوان  ویژگی‌های زنان در موقعیت فرهنگی،اجتماعی و ... را تعیین کرد. در زمینه آموزش گفته می‌شد که زنان می‌توانند آزادانه زندگی خود را انتخاب کنند اما در سال 72 سهمیه‌بندی جنسیتی دانشگاه‌ها تصویب ‌شد. سال 76 خاتمی رییس جمهوری وقت گفت نیازی به سهمیه بندی نیست و همین امر موجب شد که در سال 82 متوجه شویم که 67 درصد از ورودی دانشگاه‌ها را دختران تشکیل می‌دهند.

این وضعیت یک مصیبت تلقی و سایر فاکتورها نیز مانند افزایش سن ازدواج، افزایش بیکاری به تحصیلات بالای دختران ربط داده شد، بنابراین ما نمی‌توانیم وضعیت آینده زنان را پیش بینی کنیم. این موضوع تابع فاکتورهای دیگری است که خارج از اراده زنان جامعه و عامه مردم است و مشروط به وجود اراده‌ غالب است. ذهنیت آن اراده غالب باید تغییر کند و می‌توان این هدف را با ارتباطات بیشتر، گفت‌وگو، طرح مطالبات و پیگیری مستمر محقق کرد.

سالها زن از زمین ارث نمی‌برد و تنها از ساختمان ارث می‌برد ، بالاخره فتوا صادر و سپس قانون شد که زن از هر دوی اینها می‌تواند ارث ببرد، بنابراین با تعاملات می‌توان به اهداف دست یافت اما این راه طولانی است و تلاش بسیاری را می‌طلبد. هم زنان و هم کل جامعه باید کوشش کنند.

نگاه حاکمیتی باید همسو با نگاه کلیت جامعه باشد. حاکمیت نمی‌تواند فقط برای خود تعریف داشته باشد و باید به شرایط جامعه و اقتضائات روز توجه کند. ما ادعای حکومت جهانی می‌خواهیم بکنیم چرا که اسلام توان پاسخگویی به تمام نیازهای بشریت را از جمله حضور زنان در عرصه‌های مختلف را دارد. زمانی‌که کشور هنوز چشم انداز روشن و استراتژی معینی در این زمینه ندارد چگونه می‌تواند دیدگاه‌های خود را به باور دیگران برسانیم.

ایسنا: چقدر تا تعیین شاخص‌های عدالت جنسیتی راه باقی مانده است؟

باستانی: عزم و اراده سیاسی دولتمردان در این زمینه نقش زیادی دارد. به ما نخبه گرا می‌گویند تا آن را به برابری جنسیتی وصل کنند در حالیکه اینگونه نیست. نیاز به اراده دولتمردان و عزم ملی برای کاهش شکاف‌ها و دستیابی به عدالت جنسیتی وجود دارد.

ایسنا: به عنوان فردی که در دولت مسئولیت دارید چقدر مجموعه دولت عزم و اراده برای کاهش شکاف‌های جنسیتی دارد؟

باستانی: در ماده 31 برنامه ششم توسعه به اهمیت تعیین مرجع ملی و قابلیت‌ها و ظرفیت‌های ستاد ملی زن و خانواده اشاره شده است اما  در کشور نهادهای موازی زیادی وجود دارد که در حال برنامه ریزی در حوزه زنان هستند.

بروجردی: دولت به تدریج وضعیت بهتری می‌تواند پیدا کند اما در شرایط فعلی نمی‌توان گفت که صد درصد عزم کاهش شکاف‌های جنسیتی را دارد چون همه مدیران دولتی یک نوع دیدگاه به حضور زنان ندارند و همه آنها به این موضوع جدی نگاه نمی‌کنند.

باستانی: به نظر می‌آید پذیرش جاری و ساری شدن عدالت جنسیتی در برنامه ششم توسعه یک تحول محسوب می‌شود؛ البته باید منتظر میزان پافشاری دولت برای تصویب ماده 31 برنامه ششم توسعه و نظر نهایی مجلس در این زمینه باشیم علاوه بر دولت، نهادهای مدنی و بخش خصوصی نقش مهمی دارند. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که آگاهی در زنان ایرانی افزایش یافته است ولی میزان مشارکت با آگاهی آنان همخوانی ندارد.

ایسنا: چرا این ناهمخوانی وجود دارد؟

بروجردی: لازم است امنیت خاطر بیشتری برای زنان به وجود آید تا آنان مشارکت بیشتری داشته باشند.

باستانی: مشارکت زنان فرصتی است برای ما تا درشاخص‌ها هم تحولی ایجاد کنیم. به عنوان نمونه در حوزه مشارکت سیاسی بیشتر حضور زنان در مجلس و هیأت دولت مورد توجه قرار می‌گیرد، در حالی‌که مشارکت سیاسی تنها در سطح کلان تعریف نمی‌شود. در این شرایط می‌توان دید که جامعه ایران دچار تحولات زیادی شده است.

مشارکت زنان در سطح محلی مانند شورایاری‌ها و دهیاری‌ها رشد بسیاری قابل توجهی کرده است و اگر قدرت سیاسی در سطح محلی را مورد توجه قرار دهیم می‌توانیم در تعریف شاخص‌ها این موارد را نیز بگنجانیم. به نظر می‌رسد زنان در جوامع محلی توازن بهتری می‌توانند در کار و زندگی خود به وجود آورند. در سطح محلی اراده دولتمردان دخالت کمتری در انتخابات دارد و زنان راحت‌تر وارد این عرصه شده‌اند؛ ولی سطح ملی یا کلان حاشیه‌های خاص خود را دارد و مشارکت زنان محدود شده است، بنابراین شاخص‌سازی جنسیتی برای کشور دستاوردهای مناسب و بهتری می‌تواند داشته باشد.

عدالت جنسیتی فقط بر زنان متمرکز نیست

در شاخص‌های جهانی مشارکت اقتصادی را در حوزه‌های محلی ندیده‌ایم. ما می‌گوییم شما فرصت و شرایطی را فراهم کنید که افراد دارای قابلیت، وارد حوزه اقتصادی شوند. این مورد هم برای زنان و مردان باید لحاظ شود در برخی موارد شاید به این نتیجه برسیم که مردان جامعه باید از شرایط بهتری برخوردار شوند، بنابراین عدالت جنسیتی ضرورتا بر زنان متمرکز نمی‌شود.

فرصت‌های خوبی در حوزه آموزش به ویژه تحصیلات دانشگاهی برای دختران ایجاد شد اما در فرآیند انتقال دانش بین زنان و مردان فاصله زیادی وجود دارد اما در صورت ایجاد فرصت‌های برابر می‌توان از سرمایه گذاری روی نیروی انسانی زن استفاده لازم را برد.

ایسنا: چه اقداماتی برای تصویب عدالت جنسیتی باید انجام شود؟

بروجردی: برای تحقق عدالت جنسیتی در جامعه هم آموزش باید داده شود و هم توانمندسازی زنان برای برخورداری از جرأت و ورود به عرصه تصمیم گیری مد نظر قرار گرفته شود و زنان احساس کنند که حریم آنها محفوظ است و کسی متعرض آنها نمی‌شود. برای پشت سر گذاشتن فیلترهای پیش رو به منظور تصویب عدالت جنسیتی هم از طریق مذاکره و طرح مسئله باید عمل کنیم و هم به طور مرتب این موضوع را در جامعه به بحث بگذاریم تا به فرهنگ عمومی مردم تبدیل شود و حالت تمسخر نیز به خود نگیرد؛ بلکه یک مطالبه جدی باشد پس باید دامنه گفت‌وگو چه در سطح جامعه و چه در سطح نخبگان و مدیران گسترش یابد تا همه آنها در این مسئله دخیل شوند تا اگر قصد ایجاد تغییری داشتیم عامه مردم نسبت به آن پذیرش داشته باشند.

 در تدوین قوانین و مقررات از صاحب نظران باید استفاده شود چرا که قوانین را لاجرم باید تغییر دهیم نه فقط قانون اساسی بلکه قانون‌های جزا، حقوق خانواده و دادگاه‌ها باید به صورت یک بسته دیده و اصلاح شود چراکه قانون زبان اصلی اعمال نظر و عمل است، بنابراین برای عبور عدالت جنسیتی در برنامه ششم توسعه از فیلترهای موجود، گفت‌وگو، اصلاح قوانین و توانمند کردن انسان‌ها در جامعه از جمله زنان، اهمیت دارد.

 ایسنا: دولت چگونه می‌تواند تصویب عدالت جنسیتی را تسهیل کند؟

بروجردی: دولت باید بسترساز باشد و زمینه این کار را فراهم کند . دولت باید زنان را در مراکز تصمیم‌گیری قرار دهد. یک مرد از اول مدیر زاده نشده است بلکه به تدریج تجربه کسب کرده و به مدیریت رسیده است بنابراین زمینه‌های لازم را باید برای تبدیل زنان به مدیران قابل، فراهم کنیم. تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران ماه‌ها به مذاکره مشغول بود اما در کنار آن یک خانم هم وجود نداشت تا از نحوه مذاکره آگاه شود این در حالیست که دولت باید به منظور بهره‌مندی از توانایی‌های زنان در تأمین کادر آینده اقدامات لازم را انجام دهد. این کادرسازی بسیار مهم است.

باستانی: بازنگری در قوانین و مقررات و اقدامات اجرایی ضروری است. ما برای نیمی از جمعیت کشور قصد برنامه ریزی داریم. این باید به موضوع اولویت‌دار تبدیل شود.

ایسنا: بازنگری قوانین را آغاز کرده‌اید؟

باستانی: یک سری از این کارها انجام شده است یا قوانین در نوبت رسیدگی هستند. یکی از مسائل اصلی ما مقرراتی است که در حوزه‌های مختلف آموزشی و اقتصادی وضع شده است از سوی دیگر وجوه اشتراک، افتراق و رابطه عدالت جنسیتی و برابری جنسیتی باید مورد توجه قرار گیرد. در حال حاضر یکی از مسائلی که موجب محدود کردن ما می‌شود رابطه این دو مفهوم با یکدیگر است. در برخی حوزه‌ها مانند آموزش بسیار راحت مفهوم برابری جنسیتی را می‌پذیریم  و معتقدیم که همه باید بتوانند از آموزش برخوردار باشند و تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد. در حوزه سلامت نیز همینطور اما در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی نقش‌های زن و مرد باید مشخص شود.

خبرنگار ایسنا: عاطفه کربلایی

انتهای پیام